تامین منابع ایران‌خودرو با اوراق صکوک مرابحه
گروه بورس |
براساس تحقیقات انجام شده در بازار سرمایه ایران از مهم‌ترین راه‌هایی که خودروسازان می‌توانند به‌راحتی منابع مالی مورد نیاز خود را تامین کنند اول انتشار اوراق صکوک و دوم نیز عرضه مستقیم خودرو در بورس کالاست.
به گزارش «تعادل»، براساس اطلاعات منتشر شده توسط شرکت بورس اوراق بهادار تهران و بورس کالای ایران در بهار امسال سازمان بورس و اوراق بهادار موافقت اصولی با انتشار صکوک مرابحه بزرگ‌ترین خودروسازی کشور را که همان شرکت ایران‌خودرو (سهامی عام) است را به ارزش ۷هزار میلیارد ریال جهت خرید قطعات و مجموعه‌های موردنیاز برای تولید خودرو صادر کرد تا صکوک ۷هزار میلیارد ریالی ایران‌خودرو بزرگ‌ترین انتشار صکوک غیردولتی در بازار سرمایه لقب بگیرد. البته در آخرین خبر‌ها مدیرعامل شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه از موافقت اصولی تامین مالی برای شرکتی دیگر به مبلغ هزار میلیارد ریال از طریق انتشار صکوک مرابحه در بازار سرمایه توسط سازمان بورس سخن به میان آورده است. غلامرضا ابوترابی موافقت اصولی انتشار صکوک مرابحه را به ارزش هزار میلیارد ریال جهت خرید مواد و قطعات موردنیاز برای تولید خودرو اعلام کرده است.
بر این اساس خودروسازان در راستای تاکید سند راهبردی صنعت خودرو بر تنوع‌بخشی به ابزارهای تامین مالی به انتشار اوراق صکوک مرابحه در بازار سرمایه روی آوردند؛ به‌طوری‌که ایران‌خودرو با دریافت مجوز انتشار اوراق صکوک مرابحه راه تامین منابع مورد نیاز تولید خود را پیدا کرده است.
هر چند این اقدام خودروسازان در راستای تامین منابع مالی تولید است اما موضوع مهم دیگر برای خودروسازان، کاهش وابستگی آنها به نظام بانکی است. خودروسازان همواره به‌منظور تامین سرمایه در گردش خود از تسهیلات بانکی بهره برده‌اند حال آنکه دوره بازپرداخت تسهیلات بانکی کوتاه‌‌مدت است، بنابراین آنها نمی‌توانند از این منابع در امور توسعه‌یی خود بهره ببرند؛ چراکه تجربه چند سال اخیر نشان داده است نظام بانکی به‌دلیل فشار ناشی از کاهش نرخ سود همواره دوره بازپرداخت تسهیلات خود را برای بنگاه‌ها از جمله خودروسازان کوتاه‌تر کرده است. از سوی دیگر در شرایطی که یکی از مهم‌ترین مشکلات خودروسازان طی چند سال اخیر تامین منابع مالی برای امور توسعه‌یی و تولیدی بوده است و نظام بانکی نیز نتوانسته در این مسیر به خودروسازان کمک کند، بسیاری از کارشناسان بر تامین مالی از طریق بازار سرمایه تاکید داشتند.
بر این اساس یکی از ویژگی‌های تامین مالی از طریق انتشار اوراق صکوک مرابحه این است که دوره زمانبندی آن برای بنگاه تولیدی ازجمله خودروسازان طولانی است و این موضوع فشاری را بر شرکت‌ها وارد نمی‌کند. به‌طور مثال ایران‌خودرو چهار سال برای تسویه این اوراق زمان دارد. اما ویژگی مثبت دیگر این اوراق نرخ سود 18درصد است؛ چراکه نرخ سود نظام بانکی برای خودروسازان در بهترین حالت بین 28 تا 32 درصد بوده که این موضوع فشار مضاعف مالی را به شرکت‌های خودروساز وارد می‌کرد.
به هر حال این روش به نظر می‌رسد جای خود را در بازار و میان خودروسازان باز کرده و در روش‌های تامین مالی موثر برای صنعت خودرو در دومین روش عرضه مستقیم خودرو در بورس کالا که با استقبال خریداران همگی را غافلگیر کرد، موردپسند مدیران خودروسازی قرار گرفته است. در تشریح این روش تامین مالی، ابتدا قرار بود یک خودرو پرتیراژ به‌عنوان نخستین خودرو در این وادی مطرح شود، اما باتوجه به اینکه قیمت‌گذاری این خودرو دستوری و به وسیله شورای رقابت صورت می‌گیرد، مقرر شد محصولاتی که قیمت‌گذاری آنها از سوی شورای رقابت تعیین نشود، در بورس کالا عرضه شوند، در حالی که در زمان انتشار اخبار عرضه خودرو مخالفت‌ها و سنگ‌اندازی‌هایی نیز صورت گرفت که این روش با استقبال خریداران محصول راه خود را در بازار سرمایه پیدا کرد. در آن زمان مخالفان اعلام می‌کردند عرضه خودرو در بورس فرآیند پیچیده و زمان‌بری دارد و به نظر می‌رسد به این زودی‌ها این موضوع رنگ واقعیت به خود نخواهد گرفت که با عرضه این خودرو ایران‌خودرو دنا را عرضه کرد.
از سوی دیگر باتوجه به اینکه گروه‌‌های خودروسازی در سال گذشته موفق شدند اوراق صکوک در بورس تهران منتشر کنند، این اوراق در مدت بسیار کوتاهی فروش رفت و در حال حاضر نیز خرید و فروش این اوراق در بورس تهران با استقبال اهالی بازار سرمایه روبه‌رو شده است و میزان قابل‌توجهی از این اوراق روزانه دادوستد می‌شوند.
از سال گذشته بحث عرضه خودرو و تامین مالی خودروسازان از طریق بورس کالا مطرح شد که این رویداد با عرضه خودرو محصولات جدید در بورس کالا کلید خورد. در این بین قرار است پس از عرضه فیزیکی خودروهایی که از شمول قیمت‌گذاری شورای رقابت خارج هستند، تامین مالی از طریق انتشار اوراق سلف موازی استاندارد به پشتوانه عرضه فیزیکی خودرو در بورس کالا آغاز شود.
براساس این گزارش یکی از مهم‌ترین شاخصه‌های موجود در بورس کالا کشف قیمت یک کالاست. مکانیسمی که در آن شفافیت و معامله‌یی کارآمد میان عرضه‌کنندگان و تقاضا‌کنندگان شکل می‌گیرد. گذشته از این، معامله خودرو در بورس موجب تامین مالی شده و می‌تواند در آینده پشتوانه‌یی قدرتمند برای صنعت خودرو به حساب آید.
براساس این گزارش تنوع بازارهای مالی در همه جای جهان وجود دارد و مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما تفاوت اصلی بازار بورس با سایر بازارها در سازمان‌یافتگی و نظم موجود در عرضه کالا با روش‌هایی معین است که موجب اعتماد دوطرفه برای عرضه‌کنندگان و متقاضیان محصولات مختلف می‌شود و درجه بالایی از شفافیت را به خود اختصاص داده است. از این رو توسعه ابزارهای مالی و استفاده هر چه بیشتر از ظرفیت‌های بورس کالا در راستای تنظیم و پیش‌بینی‌پذیری بازارها راهگشا خواهد بود.
البته باید به چالش نقدینگی در خودروسازی‌های داخلی طی چند سال اخیر توجه ویژه کرد تا جایی که این مشکلات نقدینگی تا جایی خودروسازان را در شرایط سخت قرار داد که آنها مجبور شدند برخی اموال مازاد خود را به فروش برسانند. اما آشنایی به ابزارهای مالی همچون اوراق سلف موازی استاندارد و گواهی سپرده کالایی می‌تواند در زمان‌های رکودی راهگشا باشد.
با وجود این، چون در سال‌های گذشته با ورود شورای رقابت، به قیمت‌گذاری خودروسازان افزایش قیمت بنا بر خواست آنها پیش نرفته، دریافت تسهیلات بانکی موجب افزایش هزینه‌های تولید خودرو شده است و همین موضوع ضرر و زیان بسیاری از شرکت‌ها را به‌دنبال داشته است.
در شرایطی تامین مالی شرکت‌های خودروساز از شبکه بانکی با نرخ سود بالای ۲0درصد موجب افزایش هزینه تمام‌شده تولید خودرو شده است اکنون یک پرسش جدی مطرح می‌شود، اینکه چرا نزدیک به ۲۰ تا ۳۰درصد قیمت یک خودرو به هزینه تامین مالی شرکت‌های خودروساز ارتباط دارد.
علت اصلی این بود که بین سال‌های ۸۰ تا ۹۰ که قیمت خودرو خیلی کم بالا رفت (حداکثر ۴۰ تا ۴۴درصد بالا رفت)، میزان نقدینگی که از شرکت‌های خودروسازی به‌دلیل تثبیت قیمت (که این تثبیت قیمت متناسب با نرخ تورم نبود) خارج شد، حدود ۱۵، ۱۶ هزار میلیارد تومان بود. اگر همان زمان افزایش قیمت سالانه 6/5 درصد بین ۸۰ تا ۹۰ داشتیم، از محل همان 6/5 درصد افزایش قیمتی که سالانه می‌توانستند به آنها بدهند، رقمی بین ۱۵ تا ۱۶ هزار میلیارد تومان نصیب خودروسازها می‌شد.
در حال حاضر، خیلی از شرکت‌های بزرگی که جزو گروه سایپا و ایران‌خودرو بودند، بخش عمده‌یی از سهام خود را واگذار کردند، ولی رقم‌ها درشت نبود که بتواند جبران بحران‌های مالی آنها باشد.
اصل قضیه این است که باید شرکت‌های اصلی و شرکت‌های بزرگی را که الان دولتی هستند و راهبردی هم نیستند، خصوصی کنیم. در این زمینه، می‌توان از سرمایه‌گذاری خارجی هم استفاده کرد و بخشی از سهام اینها را حتی به خارجی‌ها بفروشیم که آنها بتوانند فناوری جدید بیاورند.
اکنون، شرکت‌های دولتی که با فناوری قدیمی کار می‌کنند، چه خودروسازی و چه قطعه‌سازی، تمایل زیادی به خصوصی شدن دارند که حضور خودروسازان معتبر جهانی در دوره پساتحریم موقعیت مناسبی برای خصوصی‌سازی این شرکت‌هاست.
بازار سرمایه به‌عنوان یک ظرفیت بسیار مناسب می‌تواند در خدمت خودروسازان، بخش تولید و صنعت کشور قرار بگیرد. در همین زمینه سال گذشته شاهد بودیم شرکت سایپا به‌عنوان یکی از دو خودروساز بزرگ کشور، اقدام به انتشار ۵۰۰میلیارد تومان اوراق صکوک کرد و این اوراق بسیار مورداستقبال اهالی بازار سرمایه قرار گرفت، در همین زمینه سایر خودروسازان کشور ازجمله ایران‌خودرو به‌عنوان بزرگ‌ترین خودروساز کشور و خاورمیانه باید سراغ انتشار اوراق صکوک بروند. استفاده از چنین ظرفیتی برای خودروسازان به‌راحتی امکان‌پذیر است و آنها می‌توانند به‌راحتی از این راه اقدام به تامین مالی کنند.
