چه کسی هزینه بازسازی پایتخت سابق داعش را می‌دهد؟
نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) برتری خود در رقه را به همان شکلی جشن گرفتند که داعشی‌ها در سال 2014 جشن گرفتند. آنها تانکی دست ساز را با پرچم سیاه داعش در شهر گرداندند. نیروهای دموکراتیک همچنین دسترسی روزنامه‌نگاران بین‌المللی را برای بازدید از شهر برقرار کردند. تخریب کامل این شهر در مقیاس تاریخی پیش از این در جایی مشاهده نشده بود حتی در موصل یا حلب. تخمین‌های اولیه نشان می‌دهد که در حدود 1800غیرنظامی در نبردهای این شهر کشته شده‌اند و بیش از 80درصد از شهر تخریب یا نابود شده است.
پس چه آینده‌یی برای این شهر محاصره شده وجود خواهد داشت و چه کسی مسوولیت این آینده را برعهده خواهد گرفت؟ نیروهای ایالات متحده به تنهایی بیشتر از 5775 بمب در شهر رقه تنها در ماه اوت استفاده کردند. شدت حملات به قدری بالا بود که سازمان ملل نیز برخی عملیات را نادرست توصیف کرد. استفاده از سلاح‌های سنگین در مناطق پرجمعیت اثراتی ویران‌کننده داشت و رقه نشان واضحی از این آثار است. سیستم برق‌رسانی و فاضلاب رقه به کلی نابود شده است. مدارس و بیمارستان‌ها تخریب شده‌اند. اگر ساکنان شهر مجبور به بازگشت شوند پا به شهری می‌گذارند که نه آب آشامیدنی تمیز دارد و نه امکانات و زیرساختی. هیچ بازاری در شهر باقی نمانده و زندگی به مانند سابق امکان ندارد. آنهایی هم که در این شهر زنده مانده‌اند بر اثر بمباران و خشونت طولانی مدت در شهر در سال‌های آینده از مشکلات و آسیب‌های روانی و جسمی طولانی مدتی رنج خواهند برد.
اما ساکنان رقه هنوز نمی‌توانند به بازگشت فکر کنند چرا که کسانی که مسوول تخریب هستند به نظر حاضر به پاکسازی نبوده و برنامه‌یی هم برای این کار ندارند. در ماه مارس وزیر امور خارجه ایالات متحده، رکس تیلرسون، اخطار داد که کشورش درحالی عملیات علیه داعش را انجام می‌دهد که «تثبیت و بازسازی شهرها نیاز بیشتری به خود سوری‌ها دارد. » بحثی در این باره نیست. در این گوشه خاص از سوریه دقیقا همان دکترینی پیاده می‌شود که کالین پاول اعلام کرده بود: «شما خرابش کرده‌اید، خودتان صاحب‌اش هستید. » با این وجود بسیار مضحک است که به یاد بیاوریم ایالات متحده و متحدانش روزانه 13,6میلیون دلار برای بمباران داعش خرج می‌کردند اما حاضر نیستند تلاشی برای بازسازی شهرهای آزاد شده انجام دهند. مشکل دیگر این است که هنوز مشخص نیست چه کسی قرار است در رقه حکومت کند. آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل، از طرف‌های درگیر در آزادسازی شهر خواسته است که تلاش کنند تا راه‌حلی سیاسی برای پیش رفتن در فرآیند بازسازی شهر پیدا کنند. SDF نقش اصلی را در آزادسازی شهر داشت اما تمرکز روی بازسازی با هرج و مرج موجود و غیرقابل پیش‌بینی بودن آینده سیاسی و نیروهای حکومتی سوریه که در 15 کیلومتری شهر حضور دارند بسیار سخت خواهد بود. علاوه براین SDF خود را بارها و بارها نیروی مخلوط از عرب‌ها و کردها نشان داده است و آنها بارها پرچم بزرگی از رهبر کرد، عبدالله اوجالان را به نمایش درآورده‌اند و همین مسائل می‌تواند بر نحوه خواست آنها برای اداره شهر اثر بگذارد. از منظر عملی به نظر راحت‌تر و ارزان‌تر است که رقه را در محلی جدید راه‌اندازی کنند به جای اینکه محل قدیمی را از بمب‌ها و مواد منفجره خطرناک خالی کنند، آوارها را جمع و دوران بازسازی را آغاز کنند. به هرحال هر استراتژی‌ای که اتخاذ شود ارزان نخواهد بود و SDF از جامعه بین‌المللی خواسته تا هزینه‌های خود را برای بازسازی افزایش دهند. جالب توجه است که در گزارش‌ها آمده که مقامات سعودی از رقه بازدیدکرده و قول داده‌اند که نقشی ویژه و برجسته در بازسازی شهر داشته باشند. دیگر اعضای ائتلاف تحت رهبری ایالات متحده نیز باید پا پیش بگذارند و نیاز به یک الزام بین‌المللی برای در دست گرفتن آینده شهر احساس می‌شود در غیراین صورت پایتخت سابق داعش می‌تواند به شهر ارواح دیگری در خاورمیانه تبدیل شود و نمادی از توان دست‌اندازی و قدرت داعش و گروه‌های اینچنینی در جهان باشد. در اوایل سال جاری، دبیر سازمان بشردوستانه سازمان بین‌الملل نبرد موصل را «جهنم روی زمین» توصیف کرده بود و تخمین زده بود که بیش از یک میلیارد دلار فقط برای بازگرداندن آب، برق، فاضلاب و سیستم آموزش به شهر نیاز است. کنفرانسی در سال 2018 برای بازگرداندن زندگی به شهرهای اینچنینی پس از دوران داعش در کویت برگزار خواهد شد. رقه اما اوضاع پیچیده‌تری دارد. زیرا هیچ توافقی برای بازگرداندن مقامات دولتی سوریه به این شهر وجود ندارد و این شهر وابسته به نیروهای خارجی باقی خواهد ماند. با این حال این امید وجود دارد که در کنفرانس بین‌المللی 2018 کاری برای چشم‌انداز رقه صورت بپذیرد و کمک‌ها و تخصص‌های مورد نیاز گرد هم بیایند تا زندگی به این شهر ویران شده بازگردانده شود. مردم رقه شاهد درد و رنج‌های فراوانی بودند و هزینه فراوانی برای جنگ، اشغال و آوارگی پرداخت کرده‌اند. امروز شهر، مردم و سیاستمداران در انتظار این هستند که آیا سرنوشت این شهر آزاد شده به تولدی دوباره و بازسازی منجر خواهد شد یا اینکه در دهه‌ها غفلت و فراموشی فروخواهد رفت.
منبع: دیپلماسی ایرانی
