ضرورت تمرکز بر تولید فولاد ضد زنگ
«تقویت مزیت‌های رقابتی صنایع منبع محور همچون فولاد و تکمیل زنجیره‌های پایین‌دست با ارزش افزوده بالاتر» یکی از مواردی است که در قوانین برنامه چهارم تا ششم توسعه مورد تاکید قرار گرفته است.
در صنعت فولاد کشور به علت ضعف در فناوری تولید فولادهای آلیاژی مانند ورق‌های فولاد ضد زنگ، ورق‌های گالوانیزه خودرو، ورق‌های رنگی خاص و... تمرکز بر تولید و صادرات محصولات فولادی با ارزش افزوده پایین‌تر مانند ورق‌های سرد و گرم، مقاطع ساختمانی و میله است. این درحالی است که بررسی‌ها حاکی از تنگ‌تر شدن تقاضا برای محصولات فولادی با ارزش‌افزوده پایین‌تر و جایگزینی محصولات فولادی آلیاژی و کامپوزیت‌ها با آنها و سرمایه‌گذاری کشورهای پیشرو همچون چین و امریکا در زمینه تحقیق و توسعه برای تولید محصولات نوین فولادی است. تحلیل وضع موجود و آتی تولید فولادهای آلیاژی به ویژه فولاد ضد زنگ در جهان و ایران حاکی از واقعیت‌هایی است که از سوی موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی مورد بررسی قرار گرفته و به شرح زیر اعلام می‌شود:
1- پیش‌بینی افزایش 1.5برابری مصرف فولادهای آلیاژی در جهان تا سال 2050 به واسطه افزایش تقاضا در صنایع تولید خودرو، تجهیزات حمل و نقل، ماشین‌آلات مکانیکی و ساختمان.
2- پیش‌بینی افزایش تقاضای فولاد ضدزنگ در جهان به 45.2میلیون تن در سال 2020 در نتیجه پیشرفت تکنولوژی و نیاز صنایع مختلف به استفاده از آلیاژهای سبک و با دوام فلزی.
3- روند رو به رشد تولید چین به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده فولاد ضد زنگ در جهان و افزایش 40درصدی سهم جهانی این کشور در تولید و برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری برای توسعه تولید فولاد ضد زنگ به عنوان تهدیدی برای دیگر تولیدکنندگان این بازار.
4- عدم توازن تولید و تقاضای فولاد ضد زنگ در کشور به علت منفی بودن تراز تجاری آن(متوسط صادرات و واردات فولاد ضد زنگ در کشور طی سال‌های 1385 الی 1395 به ترتیب معادل 10هزار تن و 120هزار تن بوده است).
5- ضعف در تولید فولاد ضد زنگ در کشور به علت دانش‌محور بودن تولید آن و واردکننده بودن ایران در محصولات فولاد ضد زنگ با وجود معادن غنی مواد اولیه اعم از کرومیت، نیکل، مولیبدن، تیتانیوم و زغال‌سنگ در کشور.
براساس این تحلیل و در راستای توسعه زنجیره ارزش صنعت فولاد و تولید محصولات فولادی با ارزش افزوده بالاتر، ماموریت یکی از طرح‌های فولادی کشور به تولید فولاد ضد زنگ با ظرفیت تولید یک میلیون تن تغییر یابد. این پیشنهاد به دلیل وجود تقاضای بالفعل کشور برای محصولات فولادی ضد زنگ در صنایع نفت، گاز، پتروشیمی و شیمیایی؛ مازاد عرضه(کمبود تقاضا) در فولاد تولیدی کشور(55 میلیون تن ظرفیت پیش‌بینی شده در سند جامع صنعت فولاد کشور) همچنین نزدیکی و مجاورت معادن مواد اولیه مورد نیاز برای تولید فولاد ضد زنگ(نظیر آهن و کربن، کرومیت جنوب کرمان، نیکل بوانات فارس، تیتانیوم کهنوج و مولیبدن میانه) با طرح‌های فولادی نیمه‌تمام است.
همچنین با توجه به پیشرفت فیزیکی طرح‌های فولادی و نزدیکی به منابع مواد اولیه، آب، انرژی و زیرساخت‌های لجستیکی و پایانه‌های صادراتی کشور، طرح‌های فولاد بافت، نی‌ریز و قائنات به ترتیب اولویت‌های اول تا سوم برای تبدیل به کارخانه تولید فولاد ضد زنگ هستند.
عمده تولیدات فولادی کشور مربوط به محصولات فولادی مورد نیاز برای احداث ساختمان و زیرساخت است که طول عمر بالایی دارند. با توجه به رکود تقاضای فعلی این صنعت در داخل و نیز ظرفیت ایجاد شده برای تولید 55 میلیون تن فولاد در افق 1404 پیشنهاد می‌شود علاوه بر تشویق صادرات این محصولات به منظور تحرک تقاضای آتی، صنعت فولاد کشور به سمت تولید فولادهای خاص مورد کاربرد در محصولات با طول عمر پایین همانند خودرو، تجهیزات مکانیکی و محصولات فلزی که وابستگی زیادی به فولاد دارند، هدایت شود.
