تلاش برای تغییر چهره مردانه وزارت نفت
گروه انرژی حمید مظفر
«یک زن برای نخستین بار قائممقام وزیر نفت شد». هر چقدر هم این روزها در محافل نفتی صحبت از تشریفاتی بودن جایگاه قائم‌مقامی وزیر باشد اما باز هم انتشار چنین خبری در نظام مدیریتی مردسالار ایران امری بدیع و خارج از عرف است. از این رو هنگامی که پای معارفه قائممقام زن وزیر نفت در میان باشد، مهم‌ترین مسوولان اجرایی زن کشور در آن حضور پیدا می‌کنند. هرچند تعداد مدیران زن ارشد کشور آنقدر اندک است که جمع کردن همه آنها در یک سالن کوچک کار چندان سختی نیست.
روز گذشته مرضیه شاهدایی، دارنده عنوان نخستین معاون زن وزیر نفت به عنوان قائممقام بیژن زنگنه معرفی شد تا نام او به عنوان نماد تابوشکنی در مدیریت نفت کشور شناخته شود. مراسم معارفه شاهدایی میزبان چهره‌هایی همچون شهیندخت مولاوردی دستیار رییس‌جمهور در حقوق شهروندی، معصومه ابتکار معاون امور زنان و خانواده رییس‌جمهور و پروانه مافی و فاطمه ذوالقدر نمایندگان زن مجلس شورای اسلامی ایران بود تا برای نخستین بار بخش قابل توجهی از سالن شهید بهشتی ساختمان قدیمی وزارت نفت توسط زنان پر شود.
همچنین معاونان وزیر نفت و مدیران عامل شرکت‌ها و هلدینگ‌های فعال در صنعت پتروشیمی و نیز رضا نوروززاده که به عنوان جانشین شاهدایی در شرکت ملی پتروشیمی منصوب شده است و مراسم دیروز، معارفه وی را نیز شامل می‌شد در این مراسم حضور داشتند.
طبیعتا مهم‌ترین مهمان مراسم روز گذشته، بیژن زنگنه وزیر نفت بود. شخصی که به نظر می‌رسد، قصد دارد در آخرین دوران وزارت عمر خود، عملکردی متفاوت در زمینه انتصاب‌ها و معرفی مدیران از خود به‌جای بگذارد.
زنگنه در صحبت‌های خود ابتدا به بیان علت اصلی جابه‌جایی شاهدایی از پست مدیریت عامل شرکت ملی پتروشیمی به قائم‌مقامی وزیر نفت پرداخت و گفت:«من مساله را از اینجا شروع کردم که یک زن قائممقام وزیر نفت شود. (همچنین) من به دنبال فردی بودم که در به دوش کشیدن بار مدیریت سنگین صنعت نفت به من کمک کند و در این مسیر به خانم شاهدایی رسیدم.»
از زمان انتشار خبر انتصاب مرضیه شاهدایی به عنوان قائممقام وزیر نفت، برخی از این کار انتقاد کرده و معتقد بودند که قائم‌مقامی یک پست تشریفاتی است. شاهد ادعای این گروه نیز سرنوشت قائم‌مقام‌های سابق وزیر نفت و اختلافاتی است که با شخص زنگنه در زمینه اجرایی پیدا کردند.
گو اینکه در مراسم روز گذشته، قائممقام پیشین وزارت نفت یعنی کاظم وزیری‌هامانه حضور نداشت. زنگنه به تجربه‌های قبلی خود در زمینه انتخاب قائممقام نیز اشاره و اعلام کرد که با توجه به آن تجربیات، مرضیه شاهدایی را بهترین گزینه برای تصدی این سمت دانسته است.
وزیر نفت در پاسخ به منتقدان گفت که آنها از هر گلی تنها خار آن را می‌بینند و همواره به دنبال شیطنت هستند. او در ادامه عنوان کرد:«عده‌یی می‌گویند، انتصاب قائممقام زن با اهداف دیگری بوده اما آنچه که واقعیت دارد، این است که قصد من هم ارتقای جایگاه زنان در وزارت نفت و رساندن پیام رییس‌جمهور در انتخابات بود و هم اینکه با حضور شاهدایی بار مهمی را از دوش خودم بردارم.»
البته بخش دیگری از صحبت‌های وزیر نفت در مراسم روز گذشته حاکی از آن بود که او باید درخصوص پست قائم‌مقامی وزارت نفت تعریف جدیدی ارائه کند. وی در این باره اظهار کرد: «قائم‌مقامی کاری است که در کل کشور خیلی تعریف شده نیست بلکه به یک همکاری دایمی میان مقام و قائممقام برای شکل گرفتن نیاز دارد.» زنگنه البته از همین حالا این موضوع را برای شاهدایی شفاف کرده است که در برخی از کارها خصوصا در سیاست‌گذاری اصلا نباید دخالتی داشته باشد. او در تعریف حیطه اختیارات قائممقام بیان کرد:«برخی از کارها وجود دارد که قائممقام می‌تواند آنها را انجام دهد و مقام عهده‌دار به طور طبیعی مایل است تا انجام آنها را به او بسپارد. اما برخی از کارها نیز وجود دارند که حتما قائممقام نباید در آنها دخالت کند. چون انجام برخی از کارها نیازمند تغییر سیاست است و سیاست‌گذار در قانون مشخص شده است و به طور طبیعی نمی‌تواند متعدد باشد.»
روند انتخاب مدیرعامل جدید npc
تصمیم وزیر نفت در رابطه با انتصاب شاهدایی به عنوان قائممقام، وی را لاجرم می‌کرد که به‌دنبال مدیر جدیدی برای شرکت ملی صنایع پتروشیمی باشد. وزیر نفت در توضیح روند انتخاب مدیرعامل جدید شرکت ملی پتروشیمی توضیح داد: «من ابتدا قصد داشتم، فرد جوانی را برای شرکت ملی پتروشیمی انتخاب کنم، همانطور که در شرکت ملی پالایش و پخش عمل کردم. اما در نهایت آنچه در ذهن وجود داشت، عملی نشد و آقای نوروززاده انتخاب شدند که البته ایشان خیلی از من جوان‌ترند.»
زنگنه 4 ماموریت اصلی به نوروززاده در شرکت ملی پتروشیمی سپرده است. ماموریت نخست، اجرای طرح‌های میان‌دستی و پایین‌دستی صنعت پتروشیمی است. هر چند وی اعلام کرد که طرح‌های پایین‌دستی وظیفه وزارت صنایع است اما بر کمک وزارت نفت و شرکت ملی صنایع پتروشیمی در این زمینه تاکید کرد.
ماموریت بعدی زنگنه به مدیرعامل جدید NPC، پیشبرد طرح‌های GTP و GTX است که وزیر نفت بر اجرای چندین مورد آن برای ایجاد اشتغال در داخل کشور اصرار دارد. عضو کابینه دولت دوازدهم، اجرای این طرح‌ها را جایگزینی برای طرح‌های قدیمی دانست که با احداث خط لوله اتیلن و اتان دنبال می‌شدند.
توسعه مناطق ویژه و آماده کردن زیربناهای لازم خصوصا برای توسعه صنایع میان‌دستی در عسلویه و بندرامام، سومین ماموریتی است که از سوی وزیر نفت به رضا نوروززاده سپرده شده است.
پیر شده‌ایم
ماموریت چهارم زنگنه، جوانگرایی و استفاده بیشتر از زنان است. او ابتدا در تعریف جوانگرایی از دیدگاه خود گفت:«معنای جوانگرایی این نیست کسانی که سنشان بالا رفته است، کنار بروند بلکه بدین معنی است که جوا‌ن‌ها را زودتر رشد بدهیم.
بنده پیش‌تر نیز گفته بودم که ساختار گریدهای Cو D ضد جوان‌هاست و درحال حاضر کسی می‌تواند در این گریدها کار کند که بالای 50 سال دارد و پیر شده است و در این سن دیگر وقت جنگیدن نیست. مدیران برخی پست‌های ما باید مثل خلبان جت جنگنده یا مهاجم فوتبال باشند و در 35سالگی بازنشسته شوند. اما درحال حاضر مدیران ما وقتی شایسته می‌شوند که بالای 50 سال سن دارند. این بدین معنی نیست که این نیروها به عنوان مربیان خوبی نباشند اما هر کس باید در جای خود قرار بگیرد».
زنگنه از مدیران غیردولتی حاضر در جلسه که عمدتا از دوستان و هم سن‌وسالان خود او بودند، خواست که آنها نیز رویه جوانگرایی را در پیش بگیرند. وی با زبان طنز و کنایه خطاب به آنها گفت: همه ما حدود 70سال داریم و یکی باید زیر بغل‌مان را بگیرد تا بتوانیم راه برویم. لذا باید فکر این را بکنیم که تا چند سال آینده یک نسل
40 ساله صنعت نفت را مدیریت کنند».
وزیر نفت همچنین با اشاره به نسبت بسیار پایین کارکنان زن به کل کارکنان صنعت نفت اعلام کرد که از این به بعد در روند استخدام‌های آتی حدود
50 درصد سهم زنان خواهد بود تا تبعیض‌های ناروایی که در گذشته اعمال شده بود، برطرف شود. البته در ابلاغیه او که چندی پیش منتشر شده است این سهم 50 درصدی شامل مشاغل اقماری صنعت نفت نشده و زنان همچنان اجازه فعالیت در این حوزه را ندارند.
کارنامه 20 ماهه شاهدایی در پتروشیمی
پس از زنگنه، نوبت به شاهدایی رسید تا برای نخستین بار در جایگاه زنی که توانسته است به بالاترین مقام وزارت نفت برسد، صحبت کند. البته صحبت‌های شاهدایی به اندازه جایگاهی که در آن قرار گرفته است، هیجان‌انگیز نبود.
او همانند سخنرانی‌ها و نشست‌های خبری که در جایگاه مدیریت عامل شرکت ملی پتروشیمی داشت، آرام و با طمأنینه از وضعیت کلی صنعتی سخن گفت که حدود یک سال و نیم مسوولیت آن را به عهده داشت. شاهدایی از محدودیت‌های زیادی سخن گفت که مانع از ثمربخشی کامل تلاش‌های وی در چارچوب قانون برای حل مشکلات می‌شد. محدودیت‌هایی که از این به بعد قرار است گریبان رضا نوروززاده را بگیرد.
شاهدایی که اکنون باید او را مدیرعامل سابق شرکت ملی پتروشیمی بنامیم، اعلام کرد که در 20ماه فعالیت خود، تولید به میزان 20درصد، صادرات به میزان 11درصد و فروش داخلی به میزان 16درصد هم در تناژ و هم در ارزش فروش رشد داشته‌اند.
مرضیه شاهدایی که امروز به عنوان نخستین قائممقام زن وزارت نفت شناخته می‌شود پیش‌تر نیز عنوان نخستین معاون زن وزیر نفت را یدک می‌کشید. همین مساله مسوولیت وی در توجه به حوزه زنان در صنعت نفت را سنگین‌تر می‌کند. به گفته شاهدایی درحال حاضر 8 سمت مدیریتی در شرکت ملی پتروشیمی در اختیار زنان است که 7 انتصاب آنها در دوران مدیریت وی صورت گرفته است. قائممقام وزیر نفت در پایان صحبت‌هایش داستان انتصاب خود در این سمت را بیان کرد. داستانی که کوتاه‌تر از آن چیزی است که فکر می‌شد. وی در این باره گفت:«جلسه‌یی با آقای زنگنه داشتیم. ایشان فرمودند کار من زیاد است و نیاز به کمک دارم. من هم با ارادتی که نسبت به ایشان داشتم، گفتم هر طور خودتان صلاح می‌دانید. اگر فکر می‌کنید در این مسوولیت کمک بیشتری می‌توانم به شما بکنم، می‌پذیرم».
بخش پایانی برنامه به رضا نوروززاده اختصاص یافت. نماینده اسبق مجلس شورای اسلامی و عضو کمیسیون صنایع و معادن، مدیرعامل پیشین ایدرو و شستا که ابتدا شنیده می‌شد که جزو گزینه‌های مدیریت هلدینگ خلیج فارس است ولی نهایتا جایگزین مرضیه شاهدایی در شرکت ملی صنایع پتروشیمی شد.
او با اشاره به استعدادهای موجود در صنعت پتروشیمی ایران اعلام کرد که هر صنعتی 3 پایه اساسی دارد: سرمایه ثابت، سرمایه در گردش و نیروی انسانی.
به گفته نوروززاده اگر دو مورد نخست وجود نداشته باشند، صنعت کلا شکل نمی‌گیرد اما اگر نیروی انسانی وجود نداشته باشد، سرمایه ثابت و در گردش به باد خواهد رفت.
در حاشیه
وزیر نفت پس از پایان مراسم معارفه، پاسخگوی برخی پرسش‌های خبرنگاران بود که مهم‌ترین پاسخ‌های وی را در زیر می‌خوانید:
در خبرها شنیده‌ام که توتال در واشنگتن دفتری افتتاح کرده است اما اطلاعی از جزئیات آن ندارم. توتال کار خود را در ایران آغاز کرده است.
مذاکره با گازپروم برای توسعه میدان‌های گازی کیش، فرزاد A و B و پارس شمالی ادامه دارد. این شرکت از ما زمان بیشتری برای ارائه نتایج مطالعات خود خواسته است و ما موافقت کردیم.
هیچ شرکتی برداشت عمیق از آب‌های خزر را آغاز نکرده است. بخشی از آن به دلیل اختلاف‌های مرزی و بخشی دیگر به دلیل امور اکتشافی است.
زنگنه در پاسخ به «تعادل»: فکر نمی‌کنم در نشست سه‌جانبه ایران، روسیه و آذربایجان درباره رژیم حقوقی دریای خزر مذاکره‌یی صورت گرفته باشد.
ایران در حوزه خزر سه یادداشت تفاهم با شرکت‌های روسنفت و لوک‌اویل از روسیه و شرکت ORG از نروژ امضا کرده است.
همچنین زنگنه در پایان مراسم روز گذشته از نرم‌افزار توزیع سوخت اینترنتی رونمایی کرد.
این نرم‌افزار قابلیت این را دارد که به افراد در راه مانده در امر توزیع سوخت کمک کند. در صورتی که کاربر درخواست خود را از طریق اینترنت اعلام کند، نزدیک‌ترین ماشین سوخت‌رسان می‌تواند به آن پاسخ دهد و پس از اینکه قیمت و مسافت آن مشخص شد، کاربر نیز می‌تواند دکمه تایید یا انصراف را انتخاب کند.
