گرداب کاغذبازی در نظام اداری ایران
علیرضا مناقبی| رییس مجمع واردات|
امید فعالان بخش خصوصی از ابتدای دولت تدبیر و امید آن بود که اقتصاد ایران در طول چند دهه اخیر به این درجه از بلوغ دست‌یافته باشد که سرانجام بتواند تصویر روشنی از عوارض و آسیب‌های ناشی از گرفتار شدن بخش خصوصی در پیچ‌وخم‌های بروکراسی کند اداری و دیوانسالاری فرسایشی دولت‌ها را ارائه کند و مبتنی بر نتایج آن، شتاب بخشی به برنامه‌هایی که هدف آنها خروج از گرداب کاغذبازی‌های خودساخته است را در راس برنامه‌های خود قرار دهد. واقعیت اقتصاد ایران این است که یکی از بزرگ‌ترین علت‌های ریشه‌یی معضلات اقتصادی نظیر بهره‌وری پایین بنگاه‌های اقتصادی، عدم بهره‌برداری شایسته از فرصت‌های بازرگانی خارجی، کاهش کیفیت تولید، عدم استقبال سرمایه‌گذاران خارجی، قیمت تمام‌شده تامین کالا، گسترش قاچاق، عدم موفقیت برنامه‌های اشتغال‌زایی، فساد اداری، رانت‌خواری و سایر مشکلات اقتصادی که سال‌هاست بلای جان اقتصاد ایران شده، بروکراسی درهم پیچیده، مبهم و مستهلک‌کننده دستگاه‌های دولتی و سازمان‌های زیرمجموعه آنهاست. دولت، در طول دهه‌های گذشته، به دلیل رشد نامتوازن، نه‌تنها نیروی انسانی شاغل در بدنه خود را اسیر بروکراسی بی‌هدف و خودساخته خودکرده، بلکه بخش خصوصی و هر بنگاه غیردولتی را که بخواهد به عرصه اقتصادی ورود کند را اسیر دیوانسالاری خود می‌کند. یا با ایجاد هزینه برای بنگاه‌ها و افزایش هدر رفت زمان، تنها نتیجه‌یی را که محقق می‌سازد، آن است که فعالان اقتصادی به‌جای تمرکز بر تولید باکیفیت یا شناسایی و بهره‌برداری از فرصت‌های بازار، در دستاندازهای اداری زمین‌گیر می‌شوند.
ضمن اینکه موازی‌کاری بخش‌های مختلف دولت و عدم همراهی نظام بانکی موجب می‌شود وقت و انرژی و دغدغه فعالان اقتصادی صرف موضوعاتی شود که در سایر کشورها، به‌صورت پیش‌فرض حل‌شده است. و درنهایت جز دل‌زدگی از توسعه فعالیت‌ها نتیجه دیگری عاید اقتصاد ایران نمی‌شود.
با بزرگ شدن دولت و تشدید بروکراسی اداری، مدیران دولتی به‌جای سامان دادن به امور و اولویت دانستن مقررات‌زدایی و کاهش فرآیندهای اداری، مجبور هستند انرژی خود را صرف جذب تسهیلات بیشتر برای تامین هزینه‌های جاری سازمان و پرداخت حقوق مزایای کارکنان خود کنند و به همین جهت فضا برای پنهان کردن ضعف‌های مدیریتی فراهم می‌شود و در این چرخه، مدیرانی رشد می‌کنند ارتقای درجه پیدا می‌کنند که بتوانند از یک‌سو تسهیلات بیشتری برای کارکنان خود فراهم کرده و از سوی دیگر با افزایش پیچ‌وخم‌های اداری، اهمیت سازمان خود را بیشتر و شدیدتر نشان دهند.
