به قیمت‌های بالای نفت عادت کنید
گروه انرژی حمید مظفر
روز گذشته و با فروکش کردن نسبی تنش‌ها در خاورمیانه به خصوص عربستان سعودی، روند صعودی قیمت نفت که از چندی پیش آغاز شده بود نیز تقریبا متوقف شد. هر چند هنوز هم قیمت نفت برنت و دبلیوتیآی تقریبا در بالاترین سطح خود در دو سال اخیر به سر می‌برند اما ریشه افزایش قیمت اخیر نفت خام را نمی‌توان فقط در انتشار اخبار مربوط به تنش‌های ژئوپلیتیکی دانست. نگاهی عمیق‌تر به عوامل بنیادین(تحلیل فاندامنتال) بازار حاکی از آن است که موتور محرکه افزایش اخیر قیمت نفت از جایی روشن شد که تغییرات عمیقی در وضعیت عرضه و تقاضای بازار جهانی به وجود آمد، تغییراتی که کماکان ادامه دارد.
قیمت نفت پس از آنکه در ماه سپتامبر مرز روانی 50 دلار در هر بشکه را رد کرد و توانست آن سطح را حفظ کند اکنون در بالاترین سطح خود از ابتدای سال 2017 قرار گرفته است. این بار افزایش قیمت نفت فقط مربوط به سفته‌بازی خالص و صرف نیست بلکه روند کنونی حرکت قیمت، ریشه در عوامل بنیادین بازار یعنی کاهش ذخایر تجاری و افزایش تقاضا دارد.
بلومبرگ در تحلیلی به قلم جیسون شنکر به بررسی این موضوع پرداخته است که تنها در امریکا ذخایر نفت خام(جز ذخایر استراتژیک) نسبت به سال گذشته با 5.6 درصد کاهش مواجه شده‌اند. ذخایر محصولات پالایشگاهی تقطیری(همچون بنزین، نفتا، ال‌پی‌جی، سوخت جت، دیزل و...) نیز به میزان 14.4درصد کمتر شده‌اند. این کاهش ذخایر درست در زمانی اتفاق می‌افتد که رشد اقتصادی در ایالات‌متحده قابل توجه بوده است.
با فرا رسیدن فصل سرما، تقاضا برای محصولات پالایشگاهی همچون مازوت بالاتر خواهد رفت. اگر پالایشگاه‌ها بتوانند تولید خود را افزایش بدهند تا پاسخگوی مازاد تقاضای ایجاد شده باشند(که احتمالا قادر به این کار خواهند بود) تقاضا برای نفت خام تقویت شده و این مساله منجر به رشد بیش از پیش قیمت‌ها خواهد شد.
افت در ذخایر نفت خام و فرآورده‌های نفتی پدیده‌یی منحصر به ایالات‌متحده نیست. بررسی داده‌های مربوط به کشورهای عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی(OECD) نیز نشان می‌دهد که ذخایر تجاری این کشورها در طول سال هم به صورت مطلق و هم به صورت تعداد روزهای عرضه، نزولی بوده است. نظر به چنین کاهشی، ذخایر تجاری کشورهای OECD درحال حاضر به میانگین سال‌های 2012 تا 2016 بسیار نزدیک شده است. چنین دینامیکی در عرضه را می‌توان پشتوانه بسیار خوبی برای قیمت نفت خام دانست.
خبر خوب شاخص‌های اقتصادی برای نفت
جیسون شنکر، تحلیلگر بلومبرگ برای توصیف نفت خام به یک کلیشه معروف در بازار کالاها استناد می‌کند و معتقد است که نفت خام کالایی «خریدنی» است نه «فروختنی». این بدین معنی است که تقاضای جهانی نفت خام خصوصا در بازه‌های زمانی نزدیک حتی از تقاضا برای سهام‌های در دسترس نیز با اهمیت‌تر است. برای درک بهتر فشار فعلی سمت تقاضا، شاخص مدیران خرید (PMI) برای تولیدکنندگان یک پراکسی عالی برای تعیین قیمت نفت خام است.
در سال‌های 2014و 2015 و اوایل سال 2016 که قیمت نفت خام افت شدیدی پیدا کرد، فارغ از تمام صحبت‌هایی که در مورد انقلاب شیل امریکا شد، عامل مهم دیگر این بود که چین وارد دوران رکود در تولید شد. اگر داده‌های رسمی دولت چین در رابطه با رشد ناخالص تولید داخلی این کشور را نادیده بگیریم، شاخص مدیران خرید ارائه شده از سوی خبرگزاری سایشین(Caixin) در آن زمان حاکی از این بود که از 19ماه- بین دسامبر 2014 تا ژوئن 2016- شاخص PMI چین زیر سطح 50 بوده است که نشان‌دهنده رکود در اقتصاد و تولید چین در آن بازه زمانی است. اما این شاخص از جولای 2016 به این سمت تنها یک بار منقبض شد. وضعیتی که نشان‌دهنده رشد تولید و در مجموع رشد اقتصادی چین و افزایش تقاضا برای نفت خام است.
رشد اقتصادی چین در این دوره با پس‌زمینه‌یی از رشد اقتصادی که در ایالات متحده رخ داد، مرتبط است. در امریکا برای بررسی وضعیت تقاضا، شاخص تولید ISM ملاک کار است. این شاخص توسط موسسسه مدیریت تولید امریکا
(Institute for Supply Management) تهیه می‌شود. موسسه‌یی که بزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین اتحادیه مدیریت تولید جهان به حساب می‌آید و داده‌های مربوط به بیش از 300کارخانه امریکایی را مورد بررسی قرار می‌دهد. این شاخص ناظر بر وضعیت بیکاری، تولید، ذخایر، سفارش‌های جدید و تحویل کالاهای تولیدی است. شاخص ISM امریکا در ماه اکتبر به سطح 58.7 رسیده که تقریبا بالاترین سطح این شاخص در 13سال اخیر است. در اتحادیه اروپا نیز در ماه اکتبر شاخص PMI در سطح 58.5 قرار گرفت که بالاترین سطح در 80 ماه اخیر به حساب می‌آید.
در امریکا کاهش مالیات و هزینه‌های بیشتر در فاینانس بدهی‌ها، رشد اقتصادی این کشور را بیشتر کرده است. متخصصان مبحث «زنجیره تامین» معتقدند، رشد اقتصادی امریکا منجر به ایجاد اثر شلاقی در اقتصاد جهانی خواهد شد. اثر شلاقی (Bullwhip Effect) به نوسانی در زنجیره تامین گفته می‌شود که عامل اصلی به وجود آورنده آن تغییرات در میزان تقاضاست. بدین‌ترتیب که با حرکت از سطح مشتری جزء به سطوح بالاتر در زنجیره تامین، تغییرات کوچک در سطوح پایین باعث تغییرات بزرگ در سطوح بالایی می‌شود.
بنابراین رشد اقتصادی در امریکا حتی منجر به تقویت رشد اقتصادی «متمرکز بر تولید» چین خواهد شد.
چین کشوری است که بزرگ‌ترین واردکننده خالص نفت خام در جهان است و افزایش سرعت رشد در این کشور تاثیر بزرگی بر تقاضا در بازارهای کالاها خواهد داشت در نتیجه احتمالا قیمت نفت خام را بالاتر نیز خواهد برد.
همراهی تحلیل‌های تکنیکال و فاندامنتال
در مقابل این مجموعه از عوامل دینامیک حامی رشد قیمت، تحلیل‌های تکنیکال نیز درحال کمک و مشارکت به بالا رفتن قیمت نفت وست تگزاس اینترمدییت و برنت هستند. پیش از بررسی وضعیت بازار از این زاویه ابتدا مروری بر برخی از مفاهیم تحلیل تکنیکال بیندازیم. در هر روز معاملاتی بازار 4 قیمت باز(Open)، قیمت بسته(Close)، قیمت پایین(Low) و قیمت بالا(High) ثبت می‌شود. حال اگر قیمت‌های پایین از قیمت‌های بالای قبلی خود بالاتر باشند، اصطلاحا گفته می‌شود که روند Higher Low ایجاده شده که نشان‌دهنده صعود قیمت‌ها در بازار است.
داده‌های بازار جهانی نفت نشان می‌دهد که نفت دبلیوتیآی از ژوئن 2017 روند Higher Low به خود گرفته است. همچنین در فاصله آوریل 2016تا ماه مه 2017 نفت دبلیوتیآی در سطح قیمتی بالاتر از میانگین 30روزه و 100روزه خود معامله شده است. بنابراین به نظر می‌رسد که هم تاجران و هم الگوریتم‌های تحلیل تکنیکال درحال تبعیت از تغییر وضعیت بنیادین بازار در عرضه و تقاضا هستند.
شیل، محلی از اعراب ندارد
ممکن است که در ادامه راه، قیمت‌های نفت خام روند صعودی خطی به خود نبینند. از سوی دیگر با نزدیک شدن به نشست آتی اوپک در30 نوامبر سال جاری، ریسک عدم پایداری نوسانات قیمت نیز به وجود می‌آید. با این حال برای سال 2018 ریسک افزایش بیشتر قیمت برنت و دبلیوتیآی وجود دارد.
چراکه پیش‌بینی می‌شود، رشد جهانی اقتصاد کماکان بالا باشد و از سوی دیگر ذخایر نفت خام نیز با ریسک کاهش مواجهند. اگر سیاست کاهش مالیات ایالات متحده ادامه پیدا کند، ریسک افزایش قیمت نفت می‌تواند شدیدتر نیز بشود. نهایتا حتی اگر حفاری نفت شیل امریکا با توجه به افزایش تقاضا و قیمت بیشتر شود، تقویت رشد جهانی اقتصاد منجر به تقویت تقاضای نفت می‌شود. این افزایش تقاضا از تولید بالقوه نفت شیل که منجر به نزولی شدن نمودارها می‌شود، پیشی خواهد گرفت.
