پایان نفوذ امریکایی

گروه جهان|

دونالد ترامپ در میانه سفر به آسیا به سر می‌برد؛ اما به نظر می‌رسد حتی این سفر نیز نمی‌تواند حقیقت رویگردانی و بی‌تمایلی کاخ سفید از ایفای نقش بین‌المللی را پنهان کند. رییس‌جمهور امریکا در سخنرانی خود در نشست سران «همکاری اقتصادی آسیا- اقیانوسیه» موسوم به اپک در شهر دانانگ ویتنام گفت که کشورش سوءاستفاده از پیمان‌های تجاری را تحمل نمی‌کند و بر سیاست‌های تجاری عادلانه تاکید دارد. این اظهارات سخنرانی‌های کارزار انتخابات ریاست‌جمهوری سال گذشته را یادآوری می‌کردند که ترامپ در آنها پاره‌کردن قراردادهای تجاری، رها کردن متحدان، نابودسازی نظم جهانی قانونمدار و خارج شدن از سازمان‌های بین‌المللی را وعده داده بود. افراد بسیاری در آن زمان تغییراتی فاجعه‌آمیز در سیاست خارجی امریکا را پیش‌بینی کردند و اگرچه از زمان ورود ترامپ به کاخ سفید شرایط به ‌اندازه وعده‌های انتخاباتی وخیم نشده، اما رییس‌جمهوری در منزوی‌سازی امریکا چندان ناموفق نبوده است.

اکونومیست در این باره می‌نویسد: ترامپ در سخنرانی‌های انتخاباتی سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) را «منسوخ» و پیمان تجاری امریکای شمالی (نفتا) را بدترین توافق تجاری توصیف کرده و گفته بود امریکا زیادی با خارجی‌ها خوب تا می‌کند. وی در راستای تحقق وعده‌هایش، امریکا را از پیمان تغییرات اقلیمی پاریس خارج و مذاکرات مربوط به توافقنامه همکاری ترنس-پاسیفیک را رها کرد. با این حال، وخامت سیاست خارجی هنوز به آنچه ترامپ وعده داده نرسیده؛ امریکا هنوز از ناتو خارج نشده و حتی می‌توان گفت برخی متحدان شرق اروپا لحن سرسختانه ترامپ را به سردی باراک اوباما ترجیح می‌دهند. ترامپ هنوز هیچ جنگی آغاز نکرده، در دفاع از دولت بحران‌زده افغانستان قدم‌هایی برداشته و به بازپس‌گیری شهرهای عراق از داعش کمک کرده است. در بخش‌های دیگری از جهان که اهمیت چندانی برایشان قائل نیست، سیاست‌های دولت قبلی با نیروهای کمتر به صورت خودکار پیش می‌رود. همچنین در حالی که ترامپ در میانه سفری 12 روزه به آسیا به سر می‌برد، به‌سختی می‌توان وی را مردی دانست که از تعامل با جهان خودداری می‌کند.

 خوش‌بینی‌های ناپایدار

در شرایط کنونی حضور افراد نظامی باتجربه در اطراف ترامپ، برای بسیاری از مردم امریکا دلگرم‌کننده است؛ برخی بر این باورند که رییس کارکنان کاخ سفید، وزیر دفاع و مشاور امنیت ملی همگی وحشت مردم از جنگ را به‌خوبی درک می‌کنند و ترامپ را از هرگونه اقدام ناگهانی باز می‌دارند. افراد خوشبین‌تر حتی تصور می‌کنند ترامپ در ایجاد تحول در ساختارهای دیپلماتیک، احیای قدرت نظامی و محافظت از قدرت نظامی در خارج از کشور با رونالد ریگان رقابت می‌کند و حتی رویکرد ترامپ با کره‌شمالی را با رویکرد ریگان با اتحاد جماهیر شوروی قیاس کرده‌اند. اما ترامپ، ریگان نیست. او در زمینه امنیت هنوز اشتباهی مرتکب نشده؛ هنوز به تهدیدهایش درباره درگیری با چین بر سر جاه‌طلبی‌های تایوان عمل نکرده و بالعکس، برای اعمال فشار بیشتر علیه کره‌شمالی دست‌کم در ظاهر با چین دوستی می‌کند؛ کنگره و رسوایی‌های مربوط به مداخله روسیه در انتخابات ریاست‌جمهوری نیز ترامپ را از پیشبرد معامله‌یی بزرگ با ولادیمیر پوتین رییس‌جمهوری روسیه باز داشته‌اند. اما از سوی دیگر، ترامپ اشتباهاتی داشته که عواقب جدی در پی خواهند داشت و از نمونه آنها می‌توان به تضعیف توافق هسته‌یی با ایران اشاره کرد. عشقش به ژنرال‌ها به‌ اندازه نفرتش از دیپلمات‌ها قابل توجه است؛ وزارت خارجه عملا از پا در آمده و شمار زیادی از سفرای باتجربه را از دست داده است. توییت‌های ترامپ را هم نباید دست‌‌کم گرفت؛ توییت‌ها قدرت مقامات را زیر سوال می‌برند و گاه با موضع‌گیری‌های رسمی دولت تناقضی آشکار دارند. تهدید‌های بی‌مهابای ترامپ علیه کیم جونگ‌اون رهبر کره‌شمالی نیز نگران‌کننده هستند. ترامپ فرمانده ارشدی است که روحیاتش دوستان و دشمنان امریکا را به یک اندازه می‌ترساند.

در زمینه تجارت و در دیدگاه جهانی، وضعیت بازی مجموع صفر است بدین صورت که صادرکنندگان سود می‌کنند و واردکنندگان زیان. ترامپ آشکارا اعلام کرده که توافق‌های تجاری دوجانبه را به توافق‌های چندجانبه ترجیح می‌دهد به این دلیل که در چنین توافق‌هایی می‌تواند کشورهای کوچک‌تر را به قائل‌شدن امتیازهای گسترده وادار کند. اما این رویکردی دو مشکل بزرگ دارد: اول اینکه چنین توافق‌هایی برای کشورهای کوچک‌تر جذاب نیستند و دوم اینکه قوانین تجاری در جهان را به‌شدت پیچیده می‌کند. امریکا زمان طولانی قدرت جهانی بوده و نظم لیبرال را با ظاهر شدن به عنوان نمونه خوب عملکرد دموکراسی حفظ می‌کرده است. اما این موقعیت به ‌دلیل رفتارهای رییس‌جمهوری که فکر می‌کند هر کشوری باید حافظ منافع خودش باشد، به خطر افتاده است. رویکرد «امریکا در اولویت» ترامپ، ایالات متحده را تضعیف می‌کند و عواقب آن گریبانگیر کشورهای دیگر جهان نیز خواهد شد.

ترامپ برنامه‌ای برای دیدار با پوتین ندارد

در میانه گمانه‌زنی‌ها درباره دیدار روسای جمهوری امریکا و روسیه در حاشیه اجلاس اپک در ویتنام، کاخ سفید اعلام کرد که برنامه از پیش تعیین‌شده‌یی برای این دیدار در نظر گرفته نشده است. به گزارش ایندیپندنت، سارا سندرز سخنگوی کاخ سفید گفت: «هر دو مقام در یک مکان هستند؛ اینکه با یکدیگر برخوردی داشته باشند و احوالپرسی کنند، به‌طور قطع محتمل است. اما اینکه برای چنین دیداری برنامه‌ریزی شده باشد، یعنی برای دیداری رسمی، خیر؛ هیچ برنامه‌یی در تقویم ثبت نشده و فکر نمی‌کنم که ثبت شود. » در همین حال دیمیتری پسکوف سخنگوی کاخ کرملین گفته برنامه دیدار پوتین و ترامپ در حاشیه اجلاس اپک هماهنگ شده است و تنها زمان آن مشخص نیست.