نگاهی به عملکرد بنیاد مستضعفان

بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی در حالی گزارش حسابرسی‌شده صورت‌های مالی تلفیقی گروه و واحد اصلی خود را در دسترس عموم قرار داده است که این گزارش نشان می‌دهد، آزاد راه تهران-شمال بیشترین هزینه بنیاد را به خود اختصاص داده است.

به گزارش فارس، بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی ازجمله نهادهای انقلابی است که در 9 اسفند ماه 1357 با فرمان امام خمینی (ره) به شورای انقلاب با هدف کمک به فقرا و نیازمندان از محل اموال مصادره‌ شده خانواده شاه مخلوع ایران و وابستگان آنها و برخی سرمایه‌داران ضد انقلاب تاسیس و در تاریخ 3مرداد ماه 1358 تحت شماره 1983 در اداره کل ثبت شرکت‌ها به صورت غیرانتفاعی و دارای تابعیت ایرانی ثبت شد. در تاریخ 3 آذر ماه 1367 با صدور فرمانی از سوی امام(ره) خطاب به نخست وزیر وقت، نام بنیاد مستضعفان به بنیاد جانبازان تغییر یافت و در تاریخ 6 خرداد 1383 با موافقت مقام معظم رهبری و پس از انتقال تعهدات جانبازان به بنیاد شهید نام این نهاد به بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی بازگشت.

بعضی منابع اینترنتی ادعا می‌کنند در سال 1368 بنیاد مستضعفان بیش از 800 شرکت مختلف از جمله اموال مصادره‌یی را در اختیار داشت، اما در سال 1378 این تعداد به 400 شرکت رسید که برخی از آنها تعطیل شده است. با انتشار صورت‌های مالی تلفیقی گروه و واحد اصلی بنیاد مستضعفان برای دوره عملکردی منتهی به پایان اسفند ماه 95 هم‌اکنون این نهاد دارای 189 شرکت است و اموال مختلف را در اختیار دارد که از این تعداد 60 شرکت بورسی و غیر بورسی با زیان انباشته 860میلیارد تومانی مواجه هستند. در عین حال جدای از این تعداد بطور مشخص 8 شرکت به دلیل آنچه سرمایه‌گذاری در شرکت‌های مستثنی شده از تلفیق با توجه به در حال تصفیه بودن یا عدم کنترل مدیریت عنوان شده در زمره شرکت‌های تحت مالکیت بنیاد در صورت‌های تلفیقی عنوان شده است.

این شرکت‌ها شامل پمپ پارس، آجر پرجلا، بافته‌های کرمان، ریسندگی نجف‌آباد، تولید تبد، ایران پویا، ایران ابزار، تیزرو و سایر شرکت‌ها به ارزش 36میلیارد و 599 میلیون و 600 هزار تومان عنوان شده که در مجموع با احتساب مانده سرمایه‌گذاری بنیاد مستضعفان در 8 شرکت مذکور ارزش سرمایه‌گذاری‌ها در این بخش به 87 میلیارد و 888میلیون تومان می‌رسد. بر این اساس، بنیاد مستضعفان تشکیل شده از شش بخش مشخص است که شامل سازمان اموال و املاک، موسسه مطالعات تاریخ معاصر، ستاد (مرکزیت)، خزانه، مرکز پشتیبانی و صندوق وام است.

در بخش سازمان اموال و املاک بنیاد مستضعفان انبوه شرکت‌های مختلف به‌طور مشخص در زیرمجموعه 16 شرکت مادر تخصصی قرار گرفته که شامل شرکت گسترش کشاورزی پیوند فردوس پارس، شرکت مادر تخصصی گسترش صنایع غذایی سینا، شرکت مادر تخصصی مالی و سرمایه‌گذاری سینا، شرکت گسترش پایا صنعت سینا، شرکت سیاحتی و مراکز تفریحی پارسیان، شرکت پایا سامان پارس، شرکت عمران و مسکن ایران، شرکت انرژی گستر سینا، شرکت صنایع برق و انرژی صبا، شرکت گسترش صنایع معدنی کاوه پارس، شرکت احداث و بهره‌برداری آزاد راه تهران-شمال، شرکت گسترش ارتباطات و فناوری اطلاعات سینا، بانک سینا، موسسه بنیاد علوی، شرکت خدمات مهندسی و شهرسازی علوی و سایر شرکت‌ها و موسسات است.

 درآمد و سود خالص فعالیت‌های اقتصادی بنیاد

مطابق با مستندات منتشر شده از سوی سازمان حسابرسی، بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی در پایان عملکرد سال مالی 1395 به درآمد عملیاتی 28هزار و 360 میلیارد تومانی دست یافته است.

 براساس صورت سود و زیان تلفیقی مبلغ 6 هزار و 230میلیارد تومان از این رقم به‌عنوان سود ناخالص، 3هزار و 313 میلیارد تومان به عنوان سود عملیاتی و 2هزار و 692 میلیارد تومان به عنوان سود خالص شناسایی شده است. درآمدهای عملیاتی 29 هزار و 192 میلیارد تومانی گروه در صورت‌های مالی دوره عملکردی منتهی به پایان اسفند ماه 95 بنیاد مستضعفان به سه بخش فروش محصولات، ارائه خدمات و ساخت املاک تقسیم شده است. بیشترین درآمد عملیاتی بنیاد از محل ارائه خدمات در دو بخش بانکداری و ارتباطات حاصل شده که به‌طور مشخص از طریق تملک سهام کنترلی و مدیریتی در بانک سینا و ایرانسل حاصل شده است. از نکات قابل‌توجه در اظهارنظر حسابرس اینکه در بخش تاکید بر مطالب خاص عنوان شده «تعیین تعهدات و بدهی‌های احتمالی در مورد ساختمان پلاسکو منوط به اعلام نظر مقامات ذی‌صلاح و برنامه‌های آتی بنیاد است.»

اظهارنظر سازمان حسابرسی در مورد اثر مفاد این بند در حالی مشروط نشده که درباره گزارش عملکرد دوره مالی منتهی به پایان اسفند ماه 95 اظهارنظر خود با «به نحو مطلوب» اعلام کرده است.

 بنیاد مستضعفان و ساختمان پلاسکو

همچنین، بر اساس مستندات بنیاد مستضعفان در مورد حادثه ساختمان پلاسکو این نهاد توافقنامه‌یی در تاریخ 7 بهمن ماه 1395 با استانداری، دفتر ریاست‌جمهوری، نماینده اصناف و بانک پارسیان منعقد کرد و مبلغ 2 میلیارد تومان بابت اجاره موقت صاحبان سرقفلی ساختمان پلاسکو در مجتمع نور پرداخت کرد. مبلغ 5.5 میلیاردتومان نیز بابت کارشناسی و تحقیق در مورد حادثه براساس اعلام دادگستری پرداخت شده است. این در حالی است که بنیاد مستضعفان سرقفلی ساختمان پلاسکو را در سال‌های گذشته واگذار کرده و هر واحد ملک آن را با بهای تمام‌شده 137 میلیون تومان در حساب‌های تلفیق درج کرده است.

 آزادراه تهران-شمال منابع بنیاد را بلعید

براساس این گزارش از 2 هزار و 46 میلیارد تومان سرمایه‌گذاری که بنیاد مستضعفان طی سال مالی 95 در سهام شرکت‌ها انجام داده است مبلغ 453 میلیارد تومان مربوط به احداث آزادراه تهران-شمال عنوان شده که عمده‌ترین مطالبات بلندمدت بنیاد را معادل یک هزار و 307 میلیارد و 234 میلیون و 600هزار تومان به خود اختصاص داده است. سرمایه‌گذاری بنیاد در شرکت آزادراه تهران-شمال که در اواسط آبان‌ماه 1375 به ثبت شرکت‌ها رسیده اصلی‌ترین سرمایه‌گذاری پرهزینه این نهاد پس از سرمایه‌گذاری در بانک سیناست.

 اشتغال و کمک‌های بلاعوض در بنیاد

در شرکت‌های تشکیل‌دهنده بنیاد مستضعفان در سال 95 تعداد 39 هزار و 305 نفر نیروی انسانی اشتغال داشته‌اند، در حالی که این تعداد در سال 94 به 41570 نفر می‌رسید. سهم نیروهای برون‌سپاری اما از 8563 نفر در سال 94 به 10222 نفر طی سال 95 افزایش یافته و این در حالی است که واحد اصلی بنیاد با افزایش 102نیروی انسانی جدید در سال 95 نسبت به سال 94، تعداد 1568 نفر را استخدام کرده است. کمک‌های بلاعوض بنیاد مستضعفان در سال 95 نیز معادل 534 میلیارد تومان اعلام شده است. 85میلیارد تومان نیز سهم توزیع البسه، بن، هدایا و طرح سلامت بوده و 63 میلیارد تومان نیز متعلق به خدمات فرهنگی، رفاهی و آموزشی است.

بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی در حالی از معافیت مالیاتی برخوردار است که بیش از 19 میلیارد تومان از منابع خود در گروه را به سپرده‌های بلندمدت بانکی اختصاص داده است. سپرده‌گذاری بلندمدت مستقیم بنیاد در بانک‌ها اندکی بیش از 2میلیارد تومان است. بنا به پیشنهاد وزارت امور اقتصادی و دارایی در تاریخ 29 بهمن 1367 و به استناد تبصره سه از ماده 2 قانون مالیات‌های مستقیم که در 27 بهمن 1380 تصویب شده و ابلاغیه 23 تیرماه 1376 دفتر مقام معظم رهبری، تصویب شده که بنیاد مستضعفان از معافیت مالیاتی استفاده کند. سود انباشته بنیاد مستضعفان در پایان دوره مالی 95 به مبلغ 14 هزار و 299 میلیارد و 209 میلیون و 500هزار تومان رسیده و این در حالی است که در ترازنامه تلفیقی دوره مالی مذکور این رقم معادل 13هزار و 844 میلیارد تومان عنوان شده است. با وجود بیش از 70 میلیارد تومان موجودی نقد در ترازنامه دوره عملکرد مالی 95 اما بیش از 3 هزار و 822میلیارد تومان از سمت راست ترازنامه بنیاد به دریافتنی‌های تجاری و غیر تجاری تقسیم می‌شود که عمده آنها ناشی از مطالبات بنیاد از شرکت آزادراه تهران-شمال و سپس شرکت مادر تخصصی عمران و مسکن ایران است. این در حالی است که 60 شرکت اغلب صنعتی و تولیدی زیان‌ده این نهاد بیشترین سطح اشتغال را براساس طرح‌های توجیهی مشابه خارجی خود می‌توانند پوشش دهند اما معلوم نیست چرا بنیاد مستضعفان منابع خود را در این دو شرکت متمرکز و قفل کرده است.