خطر زلزله راست‌های افراطی در لهستان
گروه جهان
از راهپیمایی روز استقلال لهستان حدود دو هفته می‌گذرد، اما هنوز شوک ناشی از حضور پررنگ راست‌های افراطی در خیابان‌های ورشو پایان نیافته است. محافظه‌کاران جناح اصلی سیاسی در لهستان از مدت‌ها پیش نگران ابراز وجودهای جناح راست افراطی به‌ویژه در خیابان‌های ورشو و در میانه راهپیمایی روز استقلال بودند، اما تصاویر منتشر شده از مراسم امسال با نگرانی‌های جهانی همراه بود.
فایننشال‌تایمز می‌نویسد: چند ساعت پس از آغاز راهپیمایی در پایتخت لهستان در 11 نوامبر تصاویر شرکت‌کنندگانی سیاه‌پوش منتشر شد که پلاکاردهایی با مضمون نفرت‌پراکنی و برتری نژادی سفیدپوستان در دست داشتند. این مساله بلافاصله با انتقادهای جهانی همراه شد. رهبران لهستان عناصر افراطی را محکوم کردند و آندری دودا رییس‌جمهوری این کشور، گفت که هیچ جایی برای نفرت‌پراکنی، ملیگرایی بیمارگونه یا ضدیهودیت در لهستان وجود ندارد. دادستان‌ها دستور دادند که در این باره تحقیق شود. اما پس از تحقیقات مشخص شد که بخش زیادی از جمعیت حدودا 60 هزار نفری شرکت‌کنندگان هیچ گرایشی به راست افراطی نداشتند. با این حال، انتشار تصاویر از راهپیمایی ورشو درست در زمانی که راست‌های افراطی در بیشتر اروپا طرفدارانی پیدا کرده‌اند، نگرانی‌ها را درباره قدرت حقیقی این جناح در لهستان ایجاد می‌کند؛ به‌ویژه اینکه لهستان نمونه موفق گسترش ارزش‌های اتحادیه اروپا در شرق این قاره محسوب می‌شد. همچنین این نگرانی وجود دارد که تفکرات رانده شده نژادپرستی به جریان اصلی فکری در لهستان تبدیل شود.
بیشترین نگرانی را پلاکاردهای گروهی از راهپیمایی‌کنندگان موسوم به «بلوک سیاه» ایجاد کرد؛ پلاکاردهایی که شعارهای «اروپا سفید می‌شود یا رها خواهد شد»، «اروپایی سفید متشکل از کشورهای برادر» و «خون خالص، ذهن هوشیار» روی آنها دیده می‌شد. سازمان‌دهندگان راهپیمایی روز استقلال اصرار می‌ورزند که راهپیمایی‌کنندگان با دیدگاه‌های افراطی تنها بخش کوچکی از جمع بودند و اینکه این مراسم در مجموع درباره میهن‌پرستی بوده است. کریستو بوساک از حزب راست افراطی جنبش ملی که از سازمان‌دهندگان راهپیمایی محسوب می‌شود، می‌گوید: «این حقیقت که رسانه‌ها بر این موضوع متمرکز شدند، برای ما تعجب‌آور است. به نظر یک کمپین برنامه‌ریزی شده می‌آید.» در همین حال توماس زپانسکی موسس گروه ملی‌گرای نیکلوت که در بلوک سیاه راهپیمایی کرده، می‌گوید: «پیام خون خالص یک شعار نژادپرستی نبود، بلکه تذکری دوستانه در ارتباط با خودداری از مصرف موادمخدر و الکل محسوب می‌شد و این راهپیمایی اساسا نمایشی از غرور ملی بود.» وی در عین حال تایید کرده که اساسا با پلاکاردهای «اروپا سفید می‌شود یا رها خواهد شد» و «اروپایی سفید متشکل از کشورهای برادر» موافق است: «فکر می‌کنم هویت ملی تنها یک هویت مدنی نیست، بلکه هویت قومی نیز هست، به‌همین دلیل است که ما با چند فرهنگی و خیلی چیزهای دیگر مخالف هستیم.»
برآورد قدرت و شمار افرادی که گرایش راست افراطی دارند در لهستان دشوار است، اما ناظران بر این عقیده‌اند که اعضای این گروه محدود هستند. کونارد یایچنیک کارشناس ملیگرایی و سیاست‌های قومی در اروپای مرکزی، با اشاره به اینکه نامزد جنبش ملی در انتخابات ریاست‌جمهوری سال 2015میلادی، 77هزار و 600 رای آورده که تنها 0.5درصد شرکت‌کنندگان بوده، گفته است: «100هزار نفر بیشترین سقفی است که می‌شود درنظر گرفت.» روداسلاو ماکوفسکی استاد علوم سیاسی در دانشگاه «اس‌دابلیو‌پی‌اس» ورشو نیز گفته است: «مشکل وجود دارد، اما هنوز بسیار ناچیز است. از نظر جمعیتی مساله بزرگی نیست، شاید تعداد فعالان به چندین هزار نفر برسد.»
جنبش‌های راست افراطی به‌طور عمده در زمان بروز بحران‌های اقتصادی طرفداران بیشتری پیدا می‌کنند، اما یکی از موارد عجیب درباره قدرت کنونی راست افراطی در اروپای مرکزی این است که با رشد اقتصادی همزمان شده است؛ احزاب راست افراطی اخیرا در اسلواکی و جمهوری چک نیز محبوبیت یافته‌اند. ماکوفسکی در این باره می‌گوید: «مساله مربوط به ادراک است. برخی افراد هنوز این احساس را دارند که هیچ سیاستمداری نیست که به آنها اهمیت دهد. اینکه چیزی در جامعه اشتباه است و اینکه احساس می‌کنند جهان واقعی با آنچه سیاستمداران سنتی توضیح می‌دهد، تفاوت دارد.»
گفته می‌شود علت اصلی گرایش به احزاب راست افراطی، بحران مهاجران در اروپاست که نگرانی‌ها را از سرازیر شدن مسلمانان به اروپا افزایش داده است. اما در واقعیت، شمار پناهجویانی که وارد منطقه می‌شوند، اندک است. یایچنیک می‌گوید: «ناگهان رهبران اروپای مرکزی مجبور شدند در زمینه‌هایی سیاست‌گذاری کنند که هیچ تجربه‌یی در آن نداشتند. افراطی‌ها از این مساله استفاده کردند و خود را با شرایط وفق دادند و خیلی سریع احساسات علیه اقلیت‌ها به احساسات علیه مهاجران تغییر کرد.» رافائل پانکوفسکی از یک گروه مبارزه با نژادپرستی در لهستان معتقد است سخنان شدیداللحن دولت این کشور در ارتباط با تهدیدهای مهاجران باعث شده که فضای سیاسی لازم برای برجسته شدن تفکرات راست افراطی شکل گیرد.
وی در این باره می‌گوید: «مهم‌ترین مساله این است که جریان اصلی سیاست‌گذاری‌ها به‌طور فزاینده به این عناصر مشروعیت می‌بخشد. احساس می‌کنم راست افراطی در حال دستیابی به پیروزی است.»
پانکوفسکی در ادامه گفته جریان اصلی محافظه‌کاران برای مهار جناح راست افراطی مجبور است اقدام جدی‌تری انجام دهد.
وی می‌گوید: «هر ساله حضور راست‌های افراطی در خیابان‌ها در جریان راهپیمایی روز استقلال پررنگ‌تر می‌شود و هیچ‌کس جرات به چالش کشیدن یا کنترل آنها را ندارد. مشکل هم همین است. اگر چالشی برای راست افراطی وجود نداشته باشد، نفوذش بیشتر می‌شود.»
