مسدود شدن «ویز» به اعتماد عمومی لطمه می‌زند
تعادل
«به من ناسزا بگویید تا خیالتان راحت شود، اما قاچاق نکنید!» این جمله تامل برانگیز وزیر جوان ارتباطات و فناوری اطلاعات بود که روز گذشته در جمع فعالان بخش خصوصی عنوان کرد. محمدجواد آذری‌جهرمی که در نشست صبحانه کاری اتاق ایران حضور یافته بود، پدیده شوم «قاچاق» را به‌شدت مورد انتقاد قرار داد. او بر این باور بود که با واردات قاچاق دیگر بر بازار خود حاکم نیستیم، اما مادامی که می‌خواهیم اوضاع را سروسامان دهیم، قاچاقچیان که تعداد آنها هم کم نیست، شروع به تهدید می‌کنند. البته این امر موجب عقب‌نشینی ما نخواهد شد. «اجرای طرح رجیستری گوشی تلفن همراه» که با دستور وزیر دهه شصتی ارتباطات چند وقتی است کلید خورده، محور دیگر این نشست دوجانبه بود. به گفته آذری‌جهرمی با شروع این طرح شاهد رشد 100درصدی واردات این محصول از مبادی رسمی هستیم. در این بین اما برخی فعالان اقتصادی خواهان «کاهش تعرفه واردات موبایل» شدند که وزیر ارتباطات ضمن تعجب از این خواسته در پاسخ به آنها گفت: موبایل جزو اقلام ضروری خانواده‌ها و جزو شاخصه‌های تورم نیست، بلکه یک کالای لوکس به شمار می‌رود، بنابراین باید درصد تعرفه واردات موبایل را افزایش داد نه کاهش تا شرکت‌های خارجی ترغیب شوند در ایران اقدام به تولید کنند. وزیر جوان همچنین دستور قضایی مسدود شدن اپلیکیشن مسیریاب ویز به دلیل اسراییلی بودنش را مورد انتقاد قرار داد، چراکه به گفته او، این امر به اعتماد عمومی صدمه می‌زند. از سوی دیگر آنچه در این نشست بار دیگر مورد اشاره قرار گرفت، «نمره ضعیف ایران در شاخص رقابت‌پذیری» بود که با دو اشکال جدی روبه‌روست؛ «نخست اینکه شروع کسب‌وکارها در ایران زمانبر است و معضل دیگر وجود قوانین و مقررات دست وپاگیر است.» به گفته خصوصی‌ها در این زمینه هنوز مقاومت‌هایی وجود دارد که باید شکسته شود؛ شاید به دلیل وجود چنین معضلاتی است که استارت‌آپ‌ها نیامده به مرز انحلال می‌رسند. از این‌رو به گفته آذری‌جهرمی، دولت در حوزه‌های رقابتی باید فضا را برای رقابت باز بگذارد و در عرصه‌هایی که انحصار وجود دارد، باید مقررات‌زدایی کند. جهرمی همچنین از صدور پروانه دو شرکت خصوصی پست در روزهای آینده خبر داد.
عقب‌ماندگی‌ها جبران شود
فعالان بخش خصوصی روز گذشته میزبان وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات بودند. در این نشست دوجانبه «جلوگیری از ایجاد بازارهای انحصاری و رشد بازار رقابتی، حمایت از کسب‌وکارهای نوین به دور از اعطای تسهیلات صرف و واگذاری تصدی‌گری در حوزه‌های مختلف فناوری اطلاعات و ارتباطات به بخش خصوصی» مورد تاکید قرار گرفت. رییس اتاق ایران در حضور جوان‌ترین وزیر کابینه دوازدهم در عرصه ارتباطات از حرکت شتابان فناوری در اقتصاد دنیا سخن گفت و خواستار توجه مسوولان به اهمیت این موضوع و جبران عقب‌ماندگی ایران در این حوزه شد. شافعی گفت: افزایش بهره‌وری و کارایی در گرو توسعه این بخش است. باید نسبت به بهبود محیط کسب‌وکار کشور از طریق تقویت حوزه فناوری اطلاعات برنامه‌ریزی کنیم. غلامحسین شافعی با اشاره به اینکه در این بخش انحصارهایی وجود دارد که زمینه رانت‌خواری را مهیا می‌کند، تصریح کرد: در برابر حل این مشکل، مقاومت‌هایی وجود دارد که باید برطرف شود. رییس اتاق ایران از تصمیم اخیر هیات رییسه اتاق برای حمایت از فعالان حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات با اعطای کمک‌های مادی و معنوی از سوی اتاق‌های سراسر کشور خبر داد. وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز که میهمان بخش خصوصی بود، چند موضوع مهم را در دستور کار خود قرار داد. او در این نشست صبحانه کاری اعضای اتاق ایران، وزارت ارتباطات را جزو وزارتخانه‌هایی دانست که تصدی‌گری در بخش ارتباطات را تا حدودی کاهش داده و تنها
6 تا 7 درصد حجم بازار را از طریق شرکت ارتباطات زیرساخت در اختیار دارد. به گفته محمدجواد آذری‌جهرمی اگرچه انتقادهایی در این زمینه وجود دارد که به‌صورت کامل خصوصی نشده، اما خصولتی شده است.
او همچنین به برنامه ششم توسعه و تکالیفی که بر دوش این وزارتخانه قرار داده شده اشاره کرد و از لزوم دوبرابر شدن حجم بازار ارتباطات که امروز بالغ بر 35هزار میلیارد تومان است، سخن گفت و ادامه داد: بازار تلفن ثابت یک‌دهم آن چیزی است که باید باشد، پس بیشترین رشد باید به این حوزه اختصاص پیدا کند چراکه در حوزه تلفن همراه رشد قابل ملاحظه‌یی اتفاق افتاده است.
نگاه فناوری‌ستیز برخی مسوولان!
آذری‌جهرمی با بیان اینکه در دنیا انقلاب صنعتی چهارم در حال وقوع است و اقتصاد دیجیتال، درایور اقتصادهای دنیاست، اظهار کرد: اما اینکه اقتصاد دیجیتال چیست و برنامه آن چیست، موضوعی است که امروز در کلام اقتصاد کشور ما جاری نیست و ما در کلام‌مان وابسته به مباحثی شبیه به اقتصادهای کلان سنتی سابق هستیم، اما قدرت و تحملی که اقتصاد دیجیتال دارد، خیلی بزرگ‌تر از این حرف‌هاست و همه کشورها برای این موضوع برنامه‌ریزی دارند و حجم بازار اقتصاد دیجیتال جهان الان حدود 4.2 تریلیون دلار برآورد می‌شود.
به گفته او، مهم‌ترین پیام موضوع اقتصاد دیجیتال ترکیب بخش‌های مختلف با همدیگر و ارتباطات درون‌بخشی بین بخش‌های مختلف اقتصادی با یکدیگر هستند که اینها یک زیرساخت دارند و آن زیرساخت فناوری اطلاعات است، پس بنابراین ما اگر بخواهیم به سمت اقتصادی دیجیتال حرکت کنیم، در ابتدا باید عرصه فناوری اطلاعات را فعال کنیم. بحثی که در برنامه ششم توسعه نیز به آن پرداخته شده و رشد ارزش افزوده بخش فناوری اطلاعات را 19.4درصد در سال دیده‌اند.
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات اعلام کرد: بر اساس قانون برنامه ششم توسعه باید در این بخش رشد 19.4درصدی داشته باشیم اما این اتفاق با دخالت‌های سایر دستگاه‌ها رخ نمی‌دهد. در حال حاضر فناوری اطلاعات در کشور سرفصل مجزایی ندارد و در نتیجه برنامه مدونی هم تعریف نشده که بتواند زمینه‌ساز رشد این حوزه باشد. وضعیت ساختاری وزارتخانه مناسب نیست و طبق اساسنامه این وزارتخانه در توسعه فناوری اطلاعات نقشی ندارد. باوجود ظرفیت‌هایی خوبی که داریم، نمی‌توانیم از آنها استفاده کنیم پس در این بخش باید تغییر آرایش داشته باشیم. به باور آذری‌جهرمی باید فرهنگ فناوری ستیزی که در جامعه وجود دارد را از بین برد.
این عضو کابینه در بخش دیگری از صحبت‌های خود از دو مصوبه برای ورود بخش خصوصی به حوزه پست خبر داد و گفت: تاکنون در این حوزه بخش خصوصی ورود نکرده بود. در حال حاضر درآمد بخش پست کشور بالغ بر 800میلیارد تومان است که با حضور بخش خصوصی این درآمد می‌تواند تا دوبرابر افزایش پیدا کند. به گفته او، با آزادسازی ظرفیت پست و خصوصی‌سازی واقعی در حوزه پست در کوتاه‌مدت و کمتر از یک‌سال این مجموعه درآمد پستی کشور را می‌توان به دوبرابر رساند.
آذری‌جهرمی افزود: ماده 67 اشاره به آزادسازی ظرفیت ترانزیت بین‌الملل دارد و ترانزیت بین‌الملل که در انحصار زیرساخت است را آزادسازی کنیم و اساسنامه آن تهیه شده و تلاش می‌کنیم برای تصویب در یک ماه آینده به هیات دولت ارسال کنیم. او افزود: ظرفیت ترانزیت شمال به جنوب ایران در 3ماه گذشته فعال شده و 300گیگ ظرفیت جنوب به شمال را جذب کردیم و طبیعتا اگر این آزادسازی صورت بگیرد ما به اهداف برنامه ششم توسعه می‌رسیم. آذری‌جهرمی در عین حال تاکید کرد که نظام تعرفه در حوزه ثابت اصلاح شد و این یگ گام بسیار مهم بود.
موضوع دیگری که در این نشست مورد واکاوی قرار گرفت، وضعیت نامطلوب ایران در «شاخص رقابت‌پذیری» بود که با دو اشکال جدی مواجه است. چراکه شروع کسب وکار زمانبر است و مقررات نیز دست و پا گیر. حال به گفته وزیر ارتباطات، روال انحلال کسب وکار چندین برابر سخت‌تر از روال ایجاد است. 90درصد استارت‌آپ‌ها موفق نمی‌شوند و بعد هم آن شرکتی که ایجاد کرده‌اند به باری برای آنها تبدیل می‌شود و آن را هم نمی‌توانند منحل کنند و کسی که استارت‌آپ ناموفق ایجاد می‌کند، آخر کارش با یک پرونده مالیاتی و بیمه‌یی و نهایتا ممنوع‌الخروجی مواجه می‌شود. این در شرایطی است که دیگر کشورها برای استارت‌آپ‌ها اندیشیده‌اند و شرکت‌های با طول عمر 2سال به وجود آورده‌اند. زیرا هر زمان که فرد اراده کند به راحتی می‌تواند شرکت را ثبت کند چراکه پس از ثبت شرکت تا حدی از مالیات معاف است و در بیمه آنها دولت مشارکت می‌کند. به گفته این مقام دولتی در این راستا صحبت‌هایی شده و «بحث مالکیت خلاقیت قانونی» اکنون در مجلس درحال بررسی است البته اعتقاد ما این بود که این لایحه برگردد و مجدد بررسی شود.
آذری‌جهرمی در عین حال بر این موضوع تاکید کرد که دولت باید در حوزه‌های رقابتی اجازه رقابت دهد اما در عرصه‌یی که انحصار وجود دارد، دولت‌ها باید مقررات‌زدایی کنند. عضو کابینه دولت روحانی همچنین از «اجرای دولت الکترونیک» سخن گفت. بنا به اظهارات جهرمی، دولت الکترونیک به معنای شفاف‌سازی است ولی مقاومت‌هایی در برابر این مهم وجود دارد. او ادامه داد: در این رابطه سازمان فناوری اطلاعات، اپلیکیشن دولت موبایل را طراحی و آماده کرده که امیدواریم تا 3ماه آینده رونمایی شود. او همچنین با بیان اینکه به تازگی استفاده از اپلیکیشنی اسراییلی متوقف شده است؛ گفت: اقدامی که اجرای آن به خوبی انجام نشد و به اعتماد عمومی آسیب زد زیرا باید کار درست را به درستی انجام داد.
کاهش یا افزایش تعرفه واردات موبایل؟
«اجرای طرح رجیستری موبایل» محور دیگر این نشست بود. جهرمی با اشاره این موضوع و در پاسخ به درخواست برخی از فعالان اقتصادی مبنی بر کاهش تعرفه موبایل عنوان کرد: تعرفه گوشی‌های موبایل در گمرک الان 5 درصد است، موبایل جزو اقلام ضروری خانواده‌ها و جزو شاخصه‌های تورم نیست بلکه جزو اقلام لوکس است. او افزود: حتی سازمان حمایت از حقوق مصرف‌کننده هم این کالا را جزو کالاهای حمایتی خود نمی‌داند که بازار آن را کنترل کند.
جهرمی خطاب به فعالان اقتصادی گفت که اگر پیشنهادی برای کاهش تعرفه دارید، بدهید تا چنانچه لازم باشد ما حمایت کنیم چراکه نباید این واقعیت را از نظر دور داشت که بازار ما بازار بزرگی است و تولید‌کنندگان با حداقل هزینه محصولات خود را در کشورمان می‌فروشند و هیچ اثراتی برای رسوبی هیچگونه ثروت و اشتغالی در کشور ما ندارند ولی شما که فعال اقتصادی هستید باید بگویید که با این مدل راحت هستید یا قاچاقچی راحت است. او همچنین افزود: مگر می‌شود در یک بازار 6 میلیارد دلاری هیچ رسوبی در کشور نیاید. بنابراین از متولیان بازرگانی در کشور بعید است که بگویید درصد تعرفه واردات موبایل را کاهش دهیم بلکه ما باید درصد تعرفه واردات موبایل را بالا ببریم تا آن شرکت خارجی در ایران تولید کند. جهرمی تاکید کرد که برنامه ما اجرای طرح رجیستری است؛ زیرا اگر اجرا نکنیم هم قاچاق به کشور وارد می‌شود و هم سلامت مردم به خطر می‌افتد. او همچنین با اشاره به اینکه با واردات قاچاق ما حاکم بر بازار خودمان نیستیم، اذعان کرد: ساماندهی کردن هزینه دارد و عده‌یی قاچاقچی که تعداد آنها کم نیست، دشمن تو می‌شوند و به من فحش می‌دهند. اشکال ندارد به من فحش بدهید تا خیالتان راحت شود اما قاچاق نکنید. آذری‌جهرمی این را هم گفت که با اجرای طرح رجیستری نزدیک 100درصد رشد در واردات از مبادی رسمی داشته‌ایم.
خواسته فعالان اقتصادی؟
نایب‌رییس اتاق ایران از موبایل به عنوان ابزاری برای توسعه یاد کرد و خواستار کاهش تعرفه واردات موبایل به کمترین میزان ممکن شد. پدرام سلطانی همچنین گفت: ستیز با دستگاه‌ها مهم‌ترین وظیفه وزارت ارتباطات است. این دستگاه‌ها همچنان به سبک و سیاق گذشته عمل می‌کنند؛ وزارت آموزش‌وپرورش، بهداشت، حمل‌ونقل، بانک و بیمه همگی درگیر فرآیند دریافت مجوزها هستند بنابراین استارت‌آپ‌ها در این بخش‌ها نمی‌توانند ورود کنند.
از سوی دیگر، حسین سلاح‌ورزی، نایب‌رییس اتاق ایران نیز بر این باور بود که با شروع دولت دوازدهم برخی دخالت‌های دولت و اتخاذ تصمیمات متناقض موجب نوساناتی در اقتصاد شد که نمونه آن را می‌توان در بحث «قیمت‌گذاری نان» مشاهده کرد. به گفته او قیمت‌گذاری وظیفه دولت نیست. باید سازوکاری ایجاد شود که رقابت در کشور شکل گرفته و در قالب آن قیمت‌گذاری اتفاق افتد. بازار بهترین مکانیسم قیمت‌گذاری را در اختیار دارد.
رییس کمیسیون فناوری اطلاعات و ارتباطات اتاق ایران نیز در مورد مالکیت فکری و لایحه‌یی که در اختیار مجلس قرار دارد، گفت: کمیسیون در این مورد مطالعات لازم را انجام داده و می‌خواهیم که این لایحه با نظر بخش خصوصی اصلاح شده سپس برای تصویب در اختیار نمایندگان مجلس قرار گیرد. محمدرضا طلایی از تعدد مجوزها نیز انتقاد و زیرساخت‌های صادراتی در این بخش را نامناسب ارزیابی کرد. افشین کلاهی، رییس کمیسیون جوانان، کارآفرینی و کسب‌وکارهای نوین دانش‌بنیان نیز خواستار بهبود فضای کسب‌وکارهای نوین شد و گفت: اینکه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات خود را از حوزه تصدی‌گری جدا کرده، خوب است اما کم رنگ شدن حضور این وزارتخانه باعث می‌شود که دیگر بخش‌ها در این حوزه دخالت کنند. رحیم بنامولایی، رییس اتاق البرز نیز نبود اطلاعات متمرکز و پراکنده‌کاری در سطح کشور را مورد انتقاد قرار داد و گفت: با توجه به اینکه اتاق به دنبال تجارت الکترونیک است، دسترسی به برخی خدمات بین‌المللی ممکن نیست. این کار به حمایت‌های ویژه دولت نیاز دارد.
