هزینه‌ها را مدیریت کنید
ریحانه جاویدی
بدهی بیمه‌ها به نظام سلامت بیش از هر چیز بر حوزه دارو اثر گذار بوده است، حوزه‌یی که در دولت نهم و دهم به دلیل تحریم‌ها، آسیب‌های جدی را متحمل شد و اکنون در مرحله بازتولید توان خود است اما تاخیر شرکت‌های بیمه‌گر در پرداخت بدهی خود به نظام دارویی کشور سبب شده تا نه تنها این نظام در تامین منابع مالی لازم برای تامین دارو به مشکلاتی برخورد کند، بلکه طرح تحول سلامت هم در این حوزه با دست اندازهایی رو به رو شود. با این وجود مسوولان سازمان غذا و دارو کشور به عنوان یکی از سازمان‌های متولی در تامین دارو، معتقدند دولت بیش از این نمی‌تواند منابع مالی در اختیار این نهاد قرار دهد و باید هزینه‌ها را مدیریت کرد.
رقم بالای بدهی‌ها به صنعت دارویی کشور در ماه‌های اخیرسبب شد نمایندگان مجلس نسبت به آن واکنش نشان داده و ادامه چنین روندی را برابر با قحطی دارویی در کشور و ورشکستگی شرکت‌های داروسازی دانستند. به‌طوری که رسول خضری، نماینده مردم سردشت و پیرانشهر در مجلس شورای اسلامی و عضو کمیسیون اجتماعی مجلس با انتقاد از بدهی به 2هزار و 955 میلیارد تومانی به صنعت دارو، گفت: «مطالبات شرکت‌هایی دارویی و ملزومات پزشکی بیش از 8 الی 9 ماه هنوز پرداخت نشده و به دنبال طلب خود هستند. اگر مطالبات صنعت دارویی کشور پرداخت نشود، پرداخت از جیب مردم افزایش می‌یابد و مشکلات ناشی از آن دامن‌گیر قشر ضعیف جامعه می‌شود.»
رییس سازمان غذا وداروی کشور هم مانند بسیاری از مسوولان دیگر در این حوزه، مهم‌ترین چالش طرح تحول نظام سلامت را چالش منابع مالی دانسته و در همایش معاونین غذا و داروی کشور درباره آن بیان کرد: «در ابتدای طرح قبل از انجام آزمون وسع ۱۱ میلیون نفر به صورت رایگان بیمه شدند و حتی بسیاری از بیمه‌شدگان سایر صندوق‌های بیمه به سمت بیمه رایگان همگانی صندوق‌شان را تغییر دادند. که این امر زمینه را برای بدهی‌ها فراهم کرد. با این وجود از معاونین غذا و داروی دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشور درخواست می‌کنم که بحث مدیریت هزینه را پیش برند. ما به سهم خود می‌توانیم در حوزه مدیریت هزینه نقش ایفا کنیم و ماموریت‌مان این است که هزینه‌هایمان را در حوزه دارو و تجهیزات مصرفی کنترل کنیم. البته باید توجه کرد که هزینه دارو و تجهیزات مصرفی در بیمارستان‌ها نزدیک به ۱۹ درصد است و این هزینه در سطح کلان نظام سلامت ۱۵ درصد محاسبه می‌شود. در عین حال در همین سهم ۱۵ تا ۲۰ درصدی هم می‌توانیم در راستای مدیریت هزینه نقش آفرینی کنیم.»
غلامرضا اصغری افزود: «باید بدانیم دولت نمی‌تواند بیش از این منابع مالی در اختیارمان قرار دهد. بنابراین باید هزینه‌ها را مدیریت کنیم. درخواست من از معاونت‌های غذا و دارو این است که حتما در بخش تامین داروی بیمارستان‌ها فعال شوند. برخی دانشگاه‌ها تجربیاتی در زمینه خرید متمرکز دارو و تجهیزات پزشکی دارند. بنابراین با این کار می‌توانیم صرفه جویی ۱۵ تا ۲۰ درصدی در کل هزینه‌هایمان داشته باشیم. اینکه معاونت غذا و داروی دانشگاهی نداند در بیمارستان تحت پوشش خود چقدر دارو و تجهیزات خریداری می‌شود، پذیرفته نیست. قطعا معاونت‌های غذا و دارو باید در این زمینه فعال‌تر شوند؛ چرا که این کار می‌تواند به کاهش هزینه در سطح کلان دانشگاه‌ها کمک کند.»
او از تدوین پروتکل‌هایی برای ۲۰ تا ۳۰ قلم دارو خبر داد و گفت: این پروتکل‌ها به زودی از سوی سازمان غذا و دارو و معاونت درمان وزارت بهداشت به صورت مشترک ابلاغ می‌شود و اجرای آنها الزامی است و اگر رعایت نشود، بیمه کسورات اعمال می‌کند. این پروتکل‌ها با برخی راهنماهای بالینی هماهنگ هستند و می‌توانند به کاهش هزینه‌ها و مصرف منطقی دارو در بیمارستان‌ها کمک کنند.
شرایط سخت مالی
رییس سازمان غذا و دارو با بیان اینکه که اکنون در شرایط سخت مالی به سر می‌بریم، ادامه داد: عملا در سطح داروخانه‌ها و بیمارستان‌ها می‌بینیم که بیمه‌ها امکان پرداخت مطالبات را ندارند. بنابراین در این شرایط همه باید کمک کنیم تا در حوزه درمان کاهش هزینه اتفاق افتد و طرح تحول تداوم داشته باشد. بر این اساس باید دید که بیشترین هزینه‌ها در کدام قسمت است تا صرفه جویی انجام دهیم.
او با بیان اینکه نزدیک به ۷۰ تا ۸۰ درصد منابع مالی معاونت‌های غذا و داروی دانشگاه‌ها برای پرداخت‌های پرسنلی صرف می‌شوند، گفت: بنابراین نباید برای افزایش پرسنل و گرفتن نیروی جدید اصرار کنیم؛ زیرا این کار به معنی افزایش هزینه است. همچنین اصرار بر توسعه ساختمان‌ها، خرید تجهیزات اداری و غیراداری و... نیز به نوعی افزایش هزینه محسوب می‌شود. بنابراین اگر باور داریم بی‌پولیم باید روش‌مان را تغییر دهیم و هزینه‌ها را مدیریت کنیم.
رییس سازمان غذا و دارو با بیان اینکه تاخیر پرداخت مطالبات از سوی بیمه‌ها آثار تلخی در ارائه خدماتی مانند تامین دارو بر جای می‌گذارد، گفت: ما با سختی دارو را تامین می‌کنیم، اما می‌بینیم برخی از شرکت‌هایی که انحصار دارویی را در دست دارند، تامین دارو را به پرداخت نقدی مشروط می‌کنند. یکی از اقداماتی که می‌خواهیم انجام دهیم این است که بتوانیم گردش مالی دارو را متمرکز و جدا کنیم تا دانشگاه‌ها نتوانند پولی را که اختصاصا برای دارو داده می‌شود، برای هزینه‌های دیگرشان صرف کنند.
گردش مالی 70 هزار میلیاردی
در سازمان غذا و دارو
غلامرضا اصغری بیان کرد: “ در زمینه تفویض برخی اختیارات به معاونت‌های غذا و داروی دانشگاه‌ها که از دوره قبل آغاز شده اقدام خواهیم کرد. این کار در دوره گذشته در حوزه غذا انجام شد و ما آن را برای حوزه‌های دارو مکمل، آرایشی و بهداشتی نیز پیش می‌بریم و مسوولیت‌ها را تا حد امکان به دانشگاه‌های علوم پزشکی تفویض خواهیم کرد تا کار را در استان‌هایشان پیش برند. البته لازمه این کار ایجاد شفافیت هم در ستاد وزارت بهداشت و هم در دانشگاه‌های علوم پزشکی است. باید توجه کرد که در سازمان غذا و دارو حواشی زیادی وجود دارد که البته بخشی از این حواشی مربوط به ماهیت کارمان است؛ چرا که در این سازمان یک گردش مالی ۶۰ تا ۷۰ هزار میلیارد تومانی مورد نظارت قرار می‌گیرد. بنابراین لازمه تفویض اختیارات، وجود شفافیت در کارهایمان است.
وی با اشاره به خروج یک داروی بیماران پوکی استخوان از پوشش بیمه نیز گفت: وقتی می‌گوییم دارویی هزینه - اثربخشی مناسبی ندارد، یعنی هزینه آن باید کاهش یابد نه اینکه شرکتی مصاحبه و فضاسازی کند تا دارویش به بیمه بازگردد. ما در حوزه قیمت‌گذاری داروها سه سیاست را دنبال می‌کنیم. اولا افزایش قیمت دارو باید ضرورت داشته باشد. دوما هیچ دارویی بیش از نرخ تورم افزایش نمی‌یابد و سوما برخی داروها از نظر ما نیازمند کاهش قیمت هستند. بالاخره این سیاست‌ها مقاومت‌هایی را در پی خواهد داشت و احتمالا منجر به یک سری حواشی خواهد شد.
حفظ دستاوردهای طرح تحول سلامت
با وجود مشکلات مالی فراوان در حوزه دارو، مسوولان سازمان غذا و دارو به عنوان متولی این امر بر حفظ دستاوردهای طرح تحول سلامت در حوزه دارو تاکید دارند. به‌طوری که رییس سازمان غذا و دارو درباره آن افزود: «مهم‌ترین دغدغه همه ما بحث تداوم طرح تحول سلامت است، بخشی که به ما مربوط می‌شود، تامین دارو و تجهیزات مصرفی در بیمارستان‌هاست. باید توجه کرد که برای ارزیابی طرح تحول نظام سلامت دو شاخص مهم قرار دارد؛ اول اینکه کسی برای دریافت دارو و تجهیزات پزشکی به بیرون از بیمارستان مراجعه نکند و دوم اینکه زیرمیزی در سیستم بهداشت و درمان کشور وجود نداشته باشد. این شاخص‌ها اکنون نشان می‌دهند که طرح تحول کارش را به خوبی انجام داده، اما اگر این دستاوردها از بین بروند به شرایط پیش از اجرای این طرح باز می‌گردیم که زیرمیزی رایج بود و مردم برای تهیه ملزومات و داروی مورد نیاز خود به خارج از بیمارستان می‌رفتند.
وی با بیان اینکه باید برای تداوم این طرح تلاش کنیم و از دستاوردهای آن حفاظت کنیم، گفت: نباید اجازه دهیم که کسی برای تهیه دارو و تجهیزات پزشکی به بیرون از بیمارستان راهنمایی شود و با وجود مشکلات مالی و اعتباری که امیدواریم هر چه زودتر رفع شود، وظیفه اصلی‌مان در دانشگاه‌ها این است که از دستاوردهای طرح تحول حفاظت کنیم.
