تلاش بورس ‌بازان برای لیدریابی

گروه بورس  

شاخص بورس تهران طی معاملات روز گذشته با رشد ناچیز 39واحدی(معادل 0.04درصد) مواجه شد و به سطح 91هزار و 199واحد رسید. این درحالی بود که شاخص کل هم‌وزن رشد 0.13درصدی را تجربه کرد. برخلاف روز شنبه که تقاضا در گروه خودرو و ساخت قطعات محسوس بود، روز گذشته این نمادهای پالایشی بودند که بیشترین ارزش معاملات را به خود اختصاص دادند و بیشتر از سایر گروه‌ها مورد توجه خریداران سهام قرار گرفتند. انحراف شاخص کل و شاخص هم‌وزن نشان از شیفت معامله‌گران به سمت نمادهای کوچک‌تر بازار دارد. امری که پس از رشدهای قابل توجه شاخص کل در ماه‌های اخیر طبیعی به نظر می‌رسد. حالا قیمت‌ها به ویژه در نمادهای بزرگ و شاخص‌ساز درحال استراحت هستند و نمادهای کوچک‌تر بازار بیشتر مورد توجه فعالان بازار قرار گرفته‌اند. نکته مهم معاملات روز گذشته بورس تهران، شکل‌گیری تقاضای قابل توجه در نمادهای پالایشی بود. در عین حال رونق قابل توجه معاملات خودرویی که در روز شنبه تجربه شد، ادامه نیافت. در واقع به نظر می‌رسد، فعالان بازار سهام طی دو روز ابتدای هفته همزمان با تعطیلی بازارهای جهانی تصمیم گرفتند در نمادهای وابسته به قیمت‌های جهانی محتاط‌تر عمل کنند. در چنین شرایطی معمولا بازار به دنبال لیدری جدید به حرکت درمی‌آید. روز شنبه نوبت خودرویی‌ها بود و دیروز نوبت به نمادهای پالایشی رسید.

 چرخه بلاتکلیفی

بورس تهران این روزها با ریسک‌های عمده‌یی دست و پنجه نرم می‌کند. از یک طرف و ریسک قیمت‌های جهانی از طرف دیگر بازار را بلاتکلیف کرده است. همانطور که در گزارش پیشین «تعادل» اشاره شد در ماه‌های اخیر رشد قیمت‌های جهانی فلزات و کانه‌های فلزی دلیل اصلی رشد شاخص بورس بوده است. حالا با وجود آنکه هنوز سیگنال‌های بنیادین به نفع بازار سهام عمل می‌کنند اما رشد سریع شاخص بورس باعث شده که فعالان بازار سرمایه در نمادهای فلزی و معدنی دست به عصاتر حرکت کنند. روز گذشته نیز روند معاملات گروه‌های فلزی و معدنی آرام و رو به مدار منفی بود. به نظر می‌رسد در روزهایی که نمادهای فلزی و معدنی درحال استراحت و اصلاح هستند، کلیت بازار درحال آزمودن شانس خود در سایر گروه‌ها و صنایع است. همانطور که اشاره شد روز شنبه این نمادهای خودرویی بودند که توسط فعالان بازار سهام مورد آزمایش قرار گرفتند. با عرضه‌های نسبتا قابل توجه در نمادهای «خودرو» و «خساپا» در روز شنبه به نظر می‌رسید که امکان دلسردی خریداران سهام خودرویی وجود دارد. روز گذشته نیز فعالان بازار سهام برای خرید سهام پالایشگاه‌ها تمایل نشان دادند. اما عرضه‌های سنگین در نمادهای پالایشی به ویژه در نماد «شپنا» می‌تواند تا حدودی برای فعالان بازار دلسردکننده باشد.

اگرچه به نظر می‌رسد با نرخ فعلی نفت و دلار مبادله‌یی پالایشگاه‌ها می‌توانند سودآوری خود را رشد دهند اما باید توجه داشت که سودآوری پالایشگاه‌ها به تصمیم وزارت نفت و شرکت ملی پالایش و پخش وابسته است و پالایشگاه‌های ایران به نوعی حق‌العمل‌کار هستند. اگرچه از لحاظ تئوریک افزایش بهای نفت(که در ماه‌های اخیر رخ داده است) همچنین افزایش نرخ ارز مبادله(که آن هم در ماه‌های اخیر صورت گرفته است) می‌تواند عاملی برای رشد سودآوری پالایشگاه‌ها باشد اما در نهایت این پالایش و پخش است که میزان سودآوری پالایشگاه‌ها را تعیین خواهد کرد. اگرچه به نظر می‌رسد که پالایش و پخش این ‌بار قصد دارد، مجال سودآوری پالایشگاه‌ها را فراهم کند اما همچنان ریسک نرخ‌گذاری دستوری و فقدان حاکمیت شرکتی در پالایشگاه‌های بورسی احساس می‌شود.

نکته قابل توجهی که در این میان وجود دارد، ریسک بالای حاکم بر صنایعی است که این روزها به صورت نوبتی مورد توجه فعالان بازار سهام قرار گرفته است. از طرفی گروه‌های وابسته به قیمت‌های جهانی پس از رشد قابل توجهی که در ماه‌های اخیر داشته‌اند با احتیاط قابل توجه سرمایه‌گذاران مواجه هستند. در عوض گروه‌هایی که تا حدودی از رشد بازار جا مانده‌اند به طور نوبتی مورد توجه فعالان بازار سهام قرار می‌گیرند. افزایش قابل توجه ارزش معاملات گروه پالایشی در روز گذشته نشانه‌یی از همین موضوع است. دیروز ارزش معاملات خرد سهام و حق تقدم در بورس تهران تقریبا 144میلیارد تومان بود. تقریبا 26درصد از این مقدار(معادل 37میلیارد تومان) به معاملات گروه‌ فرآورده‌های نفتی(پالایشگاه‌ها) اختصاص یافت. ضمنا بیش از 24میلیارد تومان از این مبلغ در نماد شپنا(پالایشگاه اصفهان) صرف شد. به نظر می‌رسد این افزایش چشم‌گیر معاملات در گروه فرآورده‌های نفتی برای یافتن لیدری جدید صورت گرفته است و کلیت بازار همچنان در بلاتکلیفی برای لیدریابی به سر می‌برد.

 بی‌توجهی بورس به لایحه بودجه

روز گذشته لایحه بودجه 97 توسط حسن روحانی به مجلس ارائه شد. از آنجا که تغییر ویژه‌یی در بودجه 97 مشاهده نمی‌شود، شاخص‌ها و قیمت‌ها در بورس تهران نیز بدون توجه به این خبر به کار خود ادامه داد و نشانه‌یی از واکنش معنادار بورس به لایحه بودجه مشاهده نشد. البته باید در نظر داشت که لایحه بودجه به خودی خود تاثیری بر اقتصاد ایران و در نتیجه اقتصاد شرکت‌ها ندارد و باید به انتظار تصویب قانون بودجه 97 توسط مجلس ماند. ارقام و برنامه‌های مطرح شده در لایحه بودجه می‌تواند تا زمان تصویت دچار تغییرات قابل توجهی شود. تنها واکنش بورس که می‌شد آن را به لایحه منتسب کرد، افزایش تقاضا در نمادهای پالایشی بود. از آنجا که در لایحه بودجه قیمت نفت به طور متوسط 55 دلار در نظر گرفته شده و تسعیر ارز آن نیز 3هزار و 500 تومان در نظر گرفته شده است، محتمل است که بازار این موضوع را به نفع پالایشگاه‌ها در نظر گرفته باشد. اما حقیقت این است که اگر بازار چنین می‌اندیشید احتمالا تقاضا باید برای کل نمادهای پالایشگاهی افزایش می‌یافت. نه آنکه تنها یک نماد پالایشی(شپنا) مورد توجه فعالان بازار قرار بگیرد. ضمنا نباید فراموش کرد که نرخ‌گذاری محصولات پالایشگاه‌ها کاملا دستوری است و می‌تواند به گونه‌یی تعیین شود که سودسازی پالایشگاه‌ها مختل شود.

نکته دیگری که می‌تواند از لایحه بودجه برای فعالان بازار سهام مهم باشد این است که در این لایحه افزایش حقوق کارمندان رقم 10درصد بدون قید و شرط در نظر گرفته شده است. در واقع احتمالا حقوق و دستمزدی که شرکت‌ها در سال آینده به کارگران و کارمندان خود پرداخت خواهند کرد هم‌سنگ با میزان افزایش حقوقی کارمندان دولت افزایش خواهد یافت.

طبق این لایحه درآمدهای دولت بالغ بر 11درصد نسبت به مصوب بودجه 96 بیشتر دیده شده است. همچنین واگذاری دارایی‌های سرمایه‌یی (نفت و میعانات) با کاهش 10درصدی و واگذاری دارایی‌های مالی با رشد 26.7درصد همراه است. واگذاری بیشتر دارایی‌های مالی می‌تواند به معنای برنامه دولت برای انتشار بیشتر اوراق مشارکت و اسناد خزانه باشد. دولت در جداول پیش‌بینی واگذاری و تملک دارایی‌های مالی در سال 1397 منابع حاصل از فروش و واگذاری انواع اوراق مالی اسلامی را با رشد حدود 12درصدی نسبت به سال قبل به مبلغ

 38 هزار و 500 میلیارد تومان برآورد کرده است. این میزان به منابع حاصل از فروش اسناد خزانه اسلامی 9 هزار و 500 میلیارد تومان، دریافت مطالبات قطعی دولت از اشخاص حقیقی و حقوقی تعاونی و خصوصی به‌عنوان اوراق تسویه خزانه معادل 3هزار میلیارد تومان و انتشار اوراق مالی اسلامی معادل 26 هزار میلیارد تومان تقسیم شده است. گفتنی است که دولت برای سال مالی 1396 منابع حاصل از فروش و واگذاری انواع اوراق مالی اسلامی را معادل 34 هزار و 500 میلیارد تومان پیش‌بینی کرده بود.

 در بخش مصارف نیز، هزینه‌ها 8.9درصد رشد داشته و تملک دارایی سرمایه یا همان طرح‌های عمرانی با کاهش 15درصدی همراه است. این نکته نیز موضوعی است که برای فعالان بازار سهام مهم تلقی می‌شود. مطالعات متعددی از ارتباط مستقیم شاخص بورس و هزینه‌های عمرانی دولت خبر داده‌اند. درواقع از آنجا که هزینه‌های عمرانی دولت ارتباط مستقیم با صنعت ساخت و ساز با بیشترین ارتباط پسین و پیشین صنعتی دارد، کاهش آن می‌تواند به معنای کاهش درآمد شرکت‌های بورسی باشد. هر چند باید درنظر داشت که بودجه‌های عمرانی در سال‌های گذشته نیز آن‌طور که باید و شاید پوشش داده نشده است. درنتیجه ارقامی که در بودجه اعلام می‌شود ماهیت پیش‌بینی دارد و وقوع آن به شرایط اقتصادی کشور در سال آینده وابسته خواهد بود.

ضمنا دولت در لایحه پیشنهاد‌ی خود سهم درآمد حاصل از واگذاری‌ شرکت‌های دولتی به بخش خصوصی را در مجموع معادل 6 هزار و 150میلیارد تومان برآورد کرده که در این بین منابع حاصل از واگذاری سهام و حقوق مالی و نیروگاه‌های متعلق به دولت و اموال و دارایی‌های شرکت‌های دولتی را به مبلغ یک هزار و 220 میلیارد تومان و منابع حاصل از واگذاری شرکت‌های دولتی را 4 هزار و 880میلیارد تومان پیش‌بینی کرده است. منابع حاصل از فروش سهام شرکت‌های دولتی وابسته به وزارت جهاد کشاورزی نیز در این لایحه 50 میلیارد تومان پیش‌بینی شده است.

مروری بر آمار معاملات دیروز

در داد و ستدهای روز گذشته سرمایه‌گذاران بورسی بیش از 633 میلیون دارایی مالی را دست به دست کردند. شاخص بورس 38 واحد رشد کرد و به رقم 91هزار و 198 واحد رسید.  همچنین دیروز سرمایه‌گذاران بورس تهران بیش از 633میلیون برگه سهم، حق‌تقدم و سایر دارایی‌های مالی را دست به دست کردند که ارزش این مبادلات بالغ بر یک‌هزار و 627 میلیارد ریال بود و در 62هزار نوبت معاملاتی انجام شد. از این میان ارزش معاملات خرد سهام و حق‌تقدم در نمادهای عادی تقریبا 144میلیارد تومان بود. روز گذشته همه شاخص‌های بورسی جز شاخص بازار اول صعودی بودند. شاخص بازار اول یک واحد افت کرد اما شاخص بازار دوم 237 واحد صعود را به ثبت رساند. نمادهای پالایش نفت اصفهان، پالایش نفت تهران و‌ های‌وب بیشترین تاثیر مثبت را بر شاخص ثبت کردند. در مقابل نمادهای صنایع پتروشیمی خلیج‌فارس، سرمایه‌گذاری معادن و فلزات، گل‌گهر و مپنا بیشترین تاثیر منفی را بر شاخص ثبت کردند.  همچنین دیروز گروه‌ فرآورده‌های نفتی، خودرو و فلزات اساسی با بیشترین حجم و ارزش معاملات در صدر برترین گروه‌های صنعت قرار گرفتند. صدرنشینی بازار نیز با بیشترین رشد قیمت متعلق به نمادهای‌ های‌وب، دوده صنعتی پارس، شیشه همدان، سخت آژند، قند قزوین، حمل و نقل توکا و نورد آلومینیوم ایران بود. در مقابل نمادهای آلومینیوم ایران، صنایع جوشکاب یزد، صنایع شیمیایی سینا، موتورسازان تراکتورسازی ایران، قند شیرین خراسان، آلومراد و سرمایه‌گذاری توسعه صنعتی ایران با بیشترین کاهش قیمت در انتهای جدول معاملات نشستند. سرمایه‌گذاران بورسی دیروز برای خرید سهام‌ های‌وب، اوراق صکوک سایپا، اوراق مشارکت شهرداری تهران، اوراق مشارکت شهرداری مشهد، سهام سرامیک صنعتی اردکان و نفت سپاهان بیشترین تقاضا و سنگین‌ترین صف‌های خرید را داشتند. در مقابل نمادهای پارس دارو، سیمان اصفهان، اوراق مشارکت شهرداری تهران، اوراق مشارکت شهرداری مشهد، سهام آلومینیوم ایران و اوراق صکوک سایپا با بیشترین عرضه‌ها و طولانی‌ترین صف‌های فروش مواجه شدند. در پایان معاملات دیروز پالایش نفت اصفهان با معامله

 56 میلیون سهم به ارزش 240 میلیارد ریال بیشترین حجم و ارزش معاملات را داشت.