تاثیرات شکاف تورمی تازه در اقتصاد ایران

پرى ناز شکوهى

با ملاحظه روند تغییرات نقطه به نقطه تورم تولیدکننده و مصرف‌کننده حد فاصل فروردین ماه سال 1392 تا آبان ماه 1396 و مقایسه این دو روند با یکدیگر همان‌طور که قابل پیش‌بینی است در اکثر ماه‌ها، تورم مصرف‌کننده از تورم تولید‌کننده بالاتر است. اما برخلاف این روند طبیعی، از ابتدای سال 1396 تورم نقطه به نقطه مصرف‌کننده روندی نزولی و تورم نقطه به نقطه تولید‌کننده روندی صعودی در اقتصاد ایران داشته‌اند. نکته‌یی که در ماه‌های اخیر یعنی از مرداد ماه تا آبان ماه 1396 جلب‌توجه می‌نماید این است که تورم نقطه به نقطه تولیدکننده از تورم نقطه به نقطه مصرف‌کننده فراتر رفته است. تورم کالا و خدمات مصرفی  CPIو تورم تولیدکننده PPI، دو شاخص مهم قیمتی هستند که به نوعی به‌ترتیب، تغییرات قیمت در انتهای زنجیره محصولات و خدمات و تغییرات قیمت در نهاده‌های تولید را نمایش می‌دهند.

در شکل‌گیری این روند تازه در تغییرات شاخص‌های تورمی اقتصاد ایران-بالاتر بودن تورم PPI از تورم CPI  مطابق نمودار پیوست- بنگاه‌هایی که بیش از سایر بنگاه‌ها می‌توانند تحت‌تاثیر قرار گیرند، تولیدکنندگان محصولات و خدمات نهایی در اقتصاد ایران هستند. در شرایط فعلی به‌دلیل سیاست‌های کنترلی دولت برای کنترل نرخ تورم و رکود نسبی در اقتصاد ایران، امکان افزایش قابل‌توجه قیمت محصولات نهایی برای این گروه از تولیدکنندگان وجود ندارد، از طرفی به‌دلیل افزایش قابل‌توجه تورم PPI هزینه بهای تمام شده این شرکت‌ها طی ماه‌های گذشته رو به افزایش بوده است.

این شرایط متناقض در افزایش بهای تمام شده محصولات و عدم امکان افزایش قیمت نهایی برای این گروه شرکت‌ها سبب فشارهای قابل‌توجه و کاهش سودآوری آنها شده است. بدین سبب است که در حالی که شاخص بورس تهران در هفته‌های اخیر در حال ثبت رکورد تاریخی بوده است، گروه‌هایی همانند گروه خودرو و ساخت محصولات فلزی که در زمره تولیدکنندگانی با ویژگی‌های ذکر شده هستند با کاهش ارزش سهام یا ایستایی قیمت‌ها مواجه بوده‌اند.