طلبکار از دولت؛ بدهکار به مراکز درمانی
بحران کسری بودجه در سازمان بیمه تامین اجتماعی، موضوعی است که بارها از سوی کارشناسان اقتصادی و نمایندگان مجلس شورای اسلامی نسبت به آن هشدارهایی داده شد، پیری زودرس و احتمال ورشکستگی این سازمان تا چند سال آینده، عباراتی است که این روزها با گوش مردم آشنا شده است. چنین وضعیتی بیش از هر چیز به دلیل عقب افتادن در پرداخت معوقات دولت به این سازمان ایجاد شده است، بدهی کلانی که در بند الف ماده 13 قانون برنامه ششم توسعه مواردی برای پرداختش درنظر گرفته شده است که اگر دولت به آنها عمل کند، بخشی از بدهی 150 هزار میلیاردی خود به تامین اجتماعی را پرداخت خواهد کرد اما آنطور که رییس سازمان تامین اجتماعی می‌گوید، در لایحه بودجه سال 1397، بدهی‌های دولت به این سازمان دیده نشده است. این شرایط در حالی است که سازمان تامین اجتماعی، در مقابل این مبلغ که از دولت طلبکار است، بیش از هفت هزار میلیارد تومان به مراکز درمانی طرف قرار داد، بدهی دارد که باید پرداخت کند.
تقی نوربخش، رییس سازمان تامین اجتماعی، روز گذشته در نشست خبری مشترک با مدیرعامل شستا، درباره جزئیات پرداخت بدهی دولت به این سازمان بیان کرد: «در ماده 14 برنامه ششم به صراحت دولت مکلف شده بدهی‌های تامین اجتماعی را در عرض 5 سال و هرساله 10 درصد پرداخت کند. با وجود آنکه در تبصره 2 بودجه سال 97 آمده دولت باید بدهی‌اش را به نهادهای عمومی و خصوصی بپردازد ولی این امر در بند ک تبصره 4 در لایحه بودجه 97 پیش‌بینی نشده است.»
او افزود: «سازمان حسابرسی باید میزان بدهی‌ها را تایید کند و در سال 96 سازمان حسابرسی، بدهی حداقل 30هزار میلیارد تومان را تا سال 94 تایید کرد و گواهی داد اما مبلغ بیش از اینها است. مجددا گواهی و تایید بدهی جدیدی در حال صدور است.»
ورشکستگی؛ آری یا خیر؟
چنین شرایطی در حالی است که طبق قانون برنامه ششم توسعه اگر دولت به وظیفه خود در پرداخت بدهی به تامین اجتماعی عمل کند می‌تواند سالانه 10 هزار میلیارد تومان از میزان بدهی خود را پرداخت کند اما با وجود این روز به روز به میزان طلب تامین اجتماعی از دولت اضافه می‌شود تا جایی که بی‌توجهی به پرداخت جریمه و اصل مطالبات میزان بدهی را به 150 هزار میلیارد تومان افزایش داده و این در حالی است که دولت سهم 3 درصدی خود در حق بیمه را درهیچ مقطعی به این سازمان پرداخت نکرده است حال آنکه بنا بر گفته حسینعلی حاجی دلیگانی، نماینده مجلس شورای اسلامی، براساس مصوبه کمیسیون تلفیق برنامه ششم توسعه، اعضای این کمیسیون تصویب کرده‌اند که دولت تا پایان دوره برنامه ششم توسعه، بدهی خود به این سازمان رااز محل سهام دولت در شرکت‌های دولتی، املاک مازاد بر نیاز دستگاه‌های اجرایی، اوراق بهادار، میعانات گازی و فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی پرداخت کند. با این وجود اگرچه نمایندگان مجلس ازسال 88 تاکنون بارها به این بحث ورود کرده‌اند اما هیچ اقدام جدی برای پرداخت جریمه و اصل بدهی دولت به تامین اجتماعی انجام نشده است و همچنان نمایندگان مجلس نسبت به عواقب بدهی کلان دولت به سازمان تامین اجتماعی هشدار می‌دهند. کمبود بودجه اگرچه در شرایط فعلی تعادل را در میزان دریافتی و پرداختی سازمان تامین اجتماعی به هم زده است اما رییس سازمان تامین اجتماعی، معتقد است این بدهی‌ها که حدود ۵۰ سال یعنی تا سال ۸۴ فقط ۴ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان بود، در دولت‌های نهم و دهم، یعنی در زمان ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد، حدود ۱۴ برابر شد و شاید همین افزایش 14 برابری است که امروز این سازمان را با بحران شدید بودجه روبرو کرده است. با وجود این نوربخش ادعای ورشکسته شدن تامین اجتماعی را رد کرده و معتقد است نظام و حکومت متعهد تعهد‌ات صندوق‌هاست. اما در مقابل رسول خضری، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس اعتقاد دارد بدون تامین منابع لازم، تامین اجتماعی تا دو سال آینده ورشکست می‌شود. او می‌گوید: «اگر دولت اعتبارات تامین اجتماعی را در مسیرقابل قبولی قرار ندهد، بطورحتم این سازمان تنها می‌تواند تا 2 سال آینده خدمات درمانی و بیمه‌یی را به تحت پوشش‌های خود ارائه دهد؛ یعنی سونامی ورشکستگی صندوق‌های بازنشستگی تامین اجتماعی را فرا می‌گیرد؛ ناگفته نماند که تامین اجتماعی وارد حوزه بنگاه داری شده، این درحالی است که وظیفه تامین اجتماعی سرمایه‌گذاری صحیح است.»
استقراض از بانک برای اجرای طرح تحول سلامت
اگرچه سازمان تامین اجتماعی، 150 هزار میلیارد تومان از دولت طلبکار بوده، اما در مقابل بیش از هفت هزار میلیارد تومان به مراکز درمانی بدهکار است، بدهی این سازمان به مراکز طرف قرارداد تا پایان سال گذشته 5500 میلیارد تومان بود که در سال جاری این میزان به 7360 میلیارد تومان رسید. بر هم خوردن تعادل مالی در این سازمان سبب شد تا تامین اجتماعی برای انجام وظایف خود به ناچار از بانک استقراض کند. محمد توانایی، مدیرکل درمان غیرمستقیم سازمان تامین اجتماعی می‌گوید: “در طول تاریخ تامین اجتماعی سابقه نداشته که از بانک استقراض کنیم، اما این اقدام را برای پیشبرد طرح تحول سلامت انجام دادیم اما به دلیل محدودیت‌های بانکی و اینکه نتوانستیم همه ارقام داده شده را بازگردانیم این طرح متوقف شد. در هر صورت این برنامه در مقطعی به تامین اجتماعی برای پیشبرد طرح تحول کمک کرد. هنوز به راهکار قطعی برای تامین اعتبار و پرداخت مطالبات نرسیده‌ایم اما امیدواریم همانطور که در برنامه ششم مقرر شده است، هر ساله دولت 5 هزار میلیارد تومان از بدهی خود به تامین اجتماعی را بپردازد و ما بتوانیم از طریق آن بخشی از مشکلات را حل کنیم.»
