پتانسیل‌های رشد بورس از نگاه 2 کارشناس
گروه بورس
اوایل آذرماه سال جاری شاخص کل بورس تهران توانست از رخوت 4 ساله خود جدا شود و رکورد‌‌های جدیدی را در عمر 50 ساله خود به ثبت برساند. در همین حال با توجه به اینکه افزایش نماگر‌های بورسی بیشتر تحت تاثیر مثبت رشد قیمت‌های جهانی و نرخ دلار قرار گرفت اما موج تازه ایجاد شده در بازار سهام کم‌کم سایر صنایع بورسی را هم تحت تاثیر خود قرار داد، چرا که به عقیده کارشناسان اکثر قیمت‌های سهام شرکت‌های بورسی در کف خود قرار داشتند و پتانسیل افزایش آنها در بازار نیز وجود داشت.
از طرفی با توجه به اینکه لایحه بودجه سال 97 روز یک‌شنبه هفته گذشته توسط رییس‌جمهور تقدیم مجلس شورای اسلامی شد، مشاهده می‌شود که دولت دوازدهم بیشتر از گذشته موضوع تامین مالی از طریق بازار سرمایه را مورد توجه قرار داده است که این موضوع می‌تواند در آینده بازار تاثیر‌گذار باشد. در همین حال بازار اظهارنظر‌‌های صاحب‌نظران بازار سرمایه نیز با مشاهده بازگشت رونق به بورس کشور نیز از گذشته داغ‌تر شده است به گونه‌یی که سهامداران هر روز با یک رویکرد جدید از آنها مواجه می‌شوند.
انتشار 70هزار میلیارد تومان انواع اوراق بهادار
در همین رابطه ولی نادی‌قمی مدیرعامل تامین سرمایه نوین با بیان اینکه دولت در نظر دارد 70 هزار میلیارد تومان انواع اوراق بهادار با استفاده از ظرفیت‌های بازار سرمایه منتشر کند، پتانسیل‌های اقتصادی بازار سهام را قوی ارزیابی کرد. وی گفت: امکان تداوم رشد بازار سهام وجود دارد و در مجموع می‌توان انتظار داشت که با وجود عدم امکان استفاده از اهرم بین‌المللی جهت تقویت رشد اقتصادی کشور، رشد اقتصادی کشور برای سال آینده بین ۴ الی ۵ درصد باشد. وی افزود: با این رشد اقتصادی و با توجه به پیش‌بینی رشد قیمت‌های جهانی مواد خام یا حداقل تثبیت آن، بدون در نظر گرفتن ریسک‌های سیاسی، امکان تداوم رشد بازار سهام وجود دارد و پتانسیل‌های اقتصادی بازار سهام قوی برآورد می‌شود. نادی‌قمی در عین حال توضیح داد: قبل از هر چیز باید بر این نکته تاکید کنیم که اقتصاد کشورمان تولیدمحور نیست و بر مبنای سخت‌کوشی و کارایی عوامل اقتصادی در تولید کالا و خدمات بنا نشده است؛ بلکه تولید نفت و فرآورده‌های نفتی و قیمت این مواد خام در بازارهای جهانی است که درآمدهای کشور را رقم می‌زند و از طریق مکانیسم بودجه و سایر مکانیسم‌ها توزیع می‌شود. این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به لایحه بودجه 97 تصریح کرد: با نگاهی به بودجه آینده می‌توان دریافت که شرایط اقتصادی کشور رو به دشواری است؛ حجم ریالی بودجه نسبت به یک دهه اخیر رشد قابل ملاحظه‌یی داشته که این موضوع نه به مدد رشد اقتصادی بالا بلکه به دلیل بزرگنمایی اعداد (کاهش ارزش پول ملی) صورت گرفته است. وی اظهار داشت: این بودجه که در واقع انعکاس مالی فعالیت‌های عملیاتی دولت است، نشان می‌دهد عمده تمرکز دولت بر فعالیت‌های جاری است و نمی‌توان به توسعه زیرساخت‌های کشور و فعالیت‌های عمرانی چندان امیدوار بود. به گزارش سنا و به گفته نادی‌قمی، اگرچه در بودجه سال 1397 رقم بالایی (60 هزار میلیارد تومان) برای مخارج عمرانی در نظر گرفته شده، اما با توجه به بدهی دولت به پیمانکاران و بانک‌ها و نیز وضعیت نامناسب صندوق‌های بازنشستگی، بعید است که رقم مناسبی به مخارج عمرانی اختصاص یابد.
این کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: علاوه بر بودجه عمرانی، نرخ ارز (دلار) و تاثیر آن بر تورم، احتمال یکسان‌سازی نرخ ارز، بهره مالکانه معادن، قیمت حامل‌های انرژی، مالیات و میزان انتشار اوراق بدهی توسط دولت از عوامل کلیدی بودجه است که بر بازار سهام اثر می‌گذارد. نادی‌قمی با اشاره به اینکه منابع عمومی دولت در لایحه بودجه سال 1397 با دلار3500تومانی و نفت 55دلاری تنظیم شده است، اظهار داشت: این رقم عملا کفاف هزینه‌های جاری دولت و کمک اندک به صندوق‌های بازنشستگی را خواهد داد. مدیرعامل تامین سرمایه نوین ادامه داد: البته باید گفت که نرخ رسمی دلار در حال حاضر بالاتر از رقم مندرج در بودجه است. نادی‌قمی گفت: با توجه به قیمت دلار در بازار آزاد به نظر می‌رسد که امکان تک نرخی شدن ارز در سال جاری و در سال آینده وجود نداشته باشد؛ این موضوع البته به نفع برخی صنایع بورسی است که از تفاوت نرخ رسمی و آزاد ارز بهره می‌برند. وی توضیح داد: با توجه به افزایش نرخ ارز می‌توان انتظار داشت که بخشی از نیازهای کشور که از طریق واردات تامین می‌شود، گران‌تر شده و تورم افزایش خواهد داشت. به علاوه حجم عظیم نقدینگی نیز فشار تورمی را افزایش می‌دهد. این کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه دولت در نظر دارد 70هزار میلیارد تومان انواع اوراق بهادار با استفاده از ظرفیت‌های بازار سرمایه منتشر کند، گفت: با توجه به نرخ بهره این اوراق و اوراقی که در سال‌های گذشته توسط دولت منتشر شده است، می‌توان گفت که دولت در آینده نزدیک اهرمی خواهد شد. به گفته نادی‌قمی، اگرچه پیش‌بینی می‌شود که انتشار این میزان اوراق خارج از توانایی و ظرفیت بازار سرمایه باشد، اما به هر حال بخشی از نقدینگی بازار به این موضوع اختصاص خواهد یافت. مدیرعامل تامین سرمایه نوین اظهار داشت: با توجه به پیش‌بینی کاهش درآمدهای دولت از محل فروش نفت، گاز و میعانات، همانطور که انتظار می‌رفت، پیش‌بینی درآمد دولت از محل مالیات‌ها افزایش یافته است که به نظر می‌رسد تا حدودی خوشبینانه باشد. وی ادامه داد: از طرف دیگر با توجه به پیش‌بینی کاهش درآمد بهره مالکانه معادن، این موضوع به نفع شرکت‌هایی است که در این حوزه فعالیت دارند. البته دولت پیش‌بینی کرده است، قیمت حامل‌های انرژی افزایش یابد که این موضوع می‌تواند حاشیه سود شرکت‌ها را که عمدتا نسبت به بهره‌وری انرژی بی‌توجه هستند، کاهش دهد.
رشد حبابی نیست
در سویی دیگر محمدحسن جنانی کارشناس بازار سرمایه با اشاره به موضوع توقف طولانی مدت نمادهای بورسی بیان کرد: در حال حاضر معاملات الگوریتمی در ایران خیلی ساده و ابتدایی است اما در سال‌های آینده بازار سرمایه ایران نیز باید به سمت معاملات الگوریتمی برود. محمدحسن جنانی در پاسخ به اینکه شاخص ۹۳هزار واحدی یک حباب است یا در یک روند طبیعی توانسته تا این تراز افزایش یابد، اظهار کرد: رشد شاخص در این مدت حباب نیست، چرا که اتفاق‌هایی که در چند وقت اخیر رخ داده، موجب شده تا قیمت‌ها بالا رود و شاخص افزایش یابد. وی درباره عوامل رشد شاخص کل بازده نقدی و قیمتی گفت: موضوعاتی مانند افزایش نرخ ارز از عوامل بالا رفتن شاخص است، چرا که شرکت‌ها بودجه‌شان را بر مبنای دلار با قیمت پایین‌تری بسته‌اند و در حال حاضر با قیمت بالاتری معادل ریال آن را می‌گیرند در نتیجه قیمت سهام‌شان افزایش می‌یابد. از جمله این شرکت‌ها می‌توان به شرکت‌های صادراتی مانند معدنی‌ها و پتروشیمی‌ها اشاره کرد.
جنانی درباره تاثیر قیمت‌های جهانی بر بازار سرمایه ایران اظهار کرد: طبیعتا امسال شرکت‌ها در بودجه‌شان قیمت‌ها را تا حدی محافظه‌کارانه دیده‌اند ولی در چند مدت گذشته قیمت‌های جهانی مخصوصا درمورد فلزی‌ها مانند روی، مس، فولاد و برخی محصولات پتروشیمی مانند متانول، اوره و آمونیاک بالا رفته است. این کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: رویکرد مثبتی که برای پالایشی‌ها به وجود آمد ازجمله رشد قیمت نفت، باعث رشد شاخص شد چراکه گروه‌هایی که نام بردم، بزرگ‌ترین شرکت‌های بازار را تشکیل می‌دادند و رشدشان باعث رشد شاخص شد. وی در پاسخ به اینکه فکر می‌کنید بازار بورس تا پایان سال روند موجود را ادامه دهد یا عقبگرد می‌کند، تصریح کرد: در صورتی که اتفاق غیرمنتظره‌یی رخ ندهد، حرکت رو به جلو ادامه می‌یابد البته این حرکت رو به جلو با شیب ملایم‌تری نسبت به ماه‌های قبل صورت می‌پذیرد.
عرضه شرکت‌ها در بورس
جنانی در پاسخ به اینکه شرکت بورس اعلام کرده تا پایان سال می‌خواهد ۱۰ تا ۱۵ شرکت دیگر را بورسی کند، آیا از دیدگاه شما در سه ماه آینده این موضوع قابلیت عمل شدن دارد یا خیر، گفت: تعداد عرضه‌های اولیه و حجم عرضه‌ها تابعی از میزان نقدینگی در بازار و تقاضای آن است. اگر احساس شود که نقدینگی در بازار وجود دارد و از طرفی شرکت‌ها برای عرضه اولیه مشکلی نداشته باشند، این عرضه‌ها صورت می‌گیرد ولی بعید می‌دانم ۱۰ تا
۱۵ شرکت در عرض ۳ ماه باقی مانده تا پایان سال عرضه شوند. به گزارش ایسنا، این عضو هیات علمی دانشگاه در پاسخ به اینکه عرضه شرکت‌های Hi-tech و عملکرد آنها را در بورس تهران چطور ارزیابی می‌کنید، توضیح داد: در دنیا شرکت‌های «های‌تک» جزو لیدرها و پیشروهای بازار هستند، اما در کشور ما این گروه غالب شرکت‌ها را به خود اختصاص نداده‌اند. طبیعی است که در ایران نیز شرکت‌های Hi-tech با رشد قیمتی خوبی مواجه شوند. در چند عرضه اولیه که سابقا داشتیم نیز این موضوع مشهود بود. از طرفی رشد نرخ سودآوری این شرکت‌ها در چند سال گذشته با شیب تندی همراه بوده و بازار به این برداشت رسیده که این شرکت‌ها از پتانسیل خوبی برای رشد برخوردارند. جنانی افزود: از طرف دیگر به نظر می‌آید که مسوولان هم بدشان نمی‌آید که سهم‌های «های‌تک» مانند کشورهای پیشرفته بتواند سهم بازار قابل‌توجهی را به خود اختصاص دهند و از این رشد قیمت‌ها استقبال می‌کنند تا بتواند انگیزه‌یی شود تا سهم بخش خصوصی و مردم را در این‌چنین شرکت‌هایی افزایش دهند.
حرکت به سمت معاملات الگوریتمی
وی در پاسخ به اینکه در حال حاضر در برخی کارگزاری‌ها در ایران از معاملات الگوریتمی برای دادوستدهای بورس استفاده می‌شود، از نظر شما این موضوع چقدر برای بازار سرمایه ایران می‌تواند مفید باشد و آیا زیرساخت‌های لازم برای این‌گونه معاملات برای ایران فراهم است یا خیر؟ گفت: در کشورهای پیشرفته بیش از ۷۰درصد دادوستدهای بورسی از طریق معاملات الگوریتمی انجام می‌شود اما در ایران باتوجه به اینکه زیرساخت‌های فنی و بحث‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری به آن سطح نرسیده، ما در این زمینه کندتر و پشت‌سر آن کشورهای صنعتی حرکت می‌کنیم. جنانی ادامه داد: در یک سال اخیر چند شرکت کارگزاری و نرم‌افزاری در این راستا کارهایی را در زمینه معاملات الگوریتمی شروع کردند که خیلی ابتدایی و ساده است ولی به نظر می‌رسد بازار ما هم در سال‌های آینده به سمت معاملات الگوریتمی حرکت کند همانطور که تا چند سال پیش چیزی به نام معاملات آنلاین وجود نداشت و شاید تصور اینکه امروز معاملات آنلاین آن‌قدر گسترده باشد، دور از ذهن به نظر می‌رسید. این کارشناس ارشد بازار سرمایه افزود: عمده فعالان بازار سرمایه ایران، جوانان و دانشگاهیان هستند که پتانسیل استفاده از معاملات الگوریتمی را دارند.
به نظر می‌رسد ظرف دو سال آینده این معاملات می‌تواند جایگاه خوبی در ایران پیدا کند. در حال حاضر این معاملات در ایران خیلی ساده و ابتدایی است و شاید نسبت به کشورهای پیشرفته حتی ۱۰درصد راه نیز طی نشده است. جنانی با اشاره به نشت اطلاعات نهانی قبل از درج آن در کدال و توقف طولانی‌مدت نمادها، گفت: مثلا انتظار می‌رفت در زمینه توقف نمادها مقداری قوی‌تر برخورد شود و درباره شفاف‌سازی معاملات و کاهش معامله‌گری با استفاده از اطلاعات درونی شرکت‌ها، مقداری جدی‌تر و محکم‌تر عمل شود. در این موارد بازار انتظار بیشتری از شاپور محمدی به‌عنوان رییس سازمان بورس داشت، ولی در کل عملکرد ایشان نسبت به مدیریت قبلی مثبت‌تر ارزیابی می‌شود چراکه تصور می‌شود که ایشان خواهان این اقدامات هستند، شاید محدودیت‌هایی است که اجازه این کارها را نمی‌دهد.
بازگشایی نمادها
این عضو هیات علمی دانشگاه در پاسخ به اینکه از دید شما آیا در عمل می‌شود در ماه‌های آینده، انتظار داشته باشیم، توقف نمادها آن‌طور که سازمان بورس اعلام کرده، حداکثر تا ۹۰ دقیقه باشد؟ اظهار کرد: به این موضوع که واقعا نمادها حداکثر یک یا دو ساعته بازگشایی شوند، خوشبین نیستم و بعید می‌دانم در ماه‌های آینده این اتفاق به معنای واقعی کلمه رخ دهد، ولی می‌شود مدت توقف‌ها را کوتاه‌تر کرد.
جنانی توضیح داد: یکی از مهم‌ترین بحث‌ها در توقف نمادها بحث عدم شفافیت و شفاف‌سازی وضعیت شرکت‌هاست. همه چیز در اختیار مسوولان سازمان بورس نیست. در حال حاضر خیلی از شرکت‌ها آن‌طور که باید قانونمند عمل نمی‌کنند و آن‌طور که انتظار می‌رود، نمی‌توانند شفاف‌سازی را پیاده کنند.
