بررسی ۱۰ ساله روند فقر در ایران

یک مدرس و پژوهشگر اقتصادی به تحلیل روند فقر در کشور اشاره کرد و گفت: برمبنای درآمد و هزینه خانوار، فقر در ایران روند فزاینده‌یی داشته است.

داوود سوری در نشست فقر در ایران افزود: از سال ۸۴ تا ۹۴ در مطالعاتی که انجام شده روند تغییر رفاه در خانوار را تحلیل کردیم و مشخص شد که رفاه با سیاست‌های تدوین شده چه ارتباط و تاثیری داشته است.

او با اشاره به اینکه با گذشت دو سال از دولت نهم، با افزایش قیمت نفت روبرو شدیم، گفت: پس از آن نیز موضوع هدفمندی یارانه‌ها به وجود آمد و سپس درگیر تحریم شدیم و در نهایت دولت یازدهم با رویکردی جدید روی کار آمد که با کاهش قیمت نفت و رفع تحریم‌ها مواجه شدیم. سوری در مورد نرخ رشد اقتصادی در کشور اظهار داشت: طبق تحلیل‌های انجام شده در مورد توزیع درآمد خانوارها می‌توان گفت که در روستاها و شهرها توزیع درآمد مناسب‌تر شده اما متوسط و میانگین آن کاهش یافته است. همچنین کاهش هزینه‌های خانوار نیز در این مدت ایجاد شده و متوسط سن خانوار از 27.9 به 32.1سال رسیده است و سن سرپرستان خانوار نیز از 45.7 به 49.6 تغییر پیدا کرده و برعکس بُعد خانوارها در حال کوچک شدن است.

این مدرس و پژوهشگر اقتصادی با اشاره به اینکه در این بازه زمانی متوسط درآمد نان آور کم شده است، گفت: این موضوع نشان می‌دهد اقتصاد ما نتوانسته تولید درآمد کند.

وی با تاکید بر اینکه نیازمند اندازه‌گیری خط فقر هستیم، گفت: برای خط فقر تعاریف مختلفی مطرح شده اما در هر صورت باید از استانداردهای لازم برخوردار باشد و در این تحلیل، خط فقر پایین و بالا را در نظر گرفتیم.

سوری با اشاره به اینکه بر اساس فقر بر مبنای درآمد و هزینه خانوار در طول سال‌های عنوان شده، فقر روند فزاینده‌یی داشته، گفت: از سال ۹۰ به بعد فقر شتاب بیشتری گرفته، در حالی که نابرابری در جامعه کاهش یافته است. او به فقر چند بُعدی نیز اشاره کرد و افزود: در فقر چند بعدی مانند آموزش، دارایی، درآمد و مسکن تحلیل‌هایی صورت گرفت و مشخص شد که دو معیار برای فقر آموزش وجود دارد، اول اینکه خانوارها فرزند در سن مدرسه و بازمانده از تحصیل نداشته باشند و دوم اینکه افراد بزرگسال حداقل تحصیلات ابتدایی داشته باشند و در مورد شاخص دارایی نیز دسترسی به وسایل ارتباط جمعی، حمل و نقل و وسایل زندگی بررسی شد و در شاخص فقر از لحاظ درآمد نیز نخستین نشانه، تامین کالری خانوار و تامین حداقل غذای موردنیاز در نظر گرفته شد. به گفته سوری، فقر از لحاظ درآمد مربوط به این می‌شود که چه میزان از درآمد ثابت و چه میزان از محل هدفمندی و کمک خیریه‌ها تامین می‌شود و از لحاظ مسکن نیز تسهیلات محل و مساحت آن مورد بررسی قرار گرفت. او ادامه داد: از نظر فقر چند بعدی جزو کشورهای نسبتا خوب محسوب می‌شویم و وضعیتمان چندان بد نیست و در زمینه‌هایی مانند آموزش، بهداشت و مسکن که دولت باید سرمایه‌گذاری می‌کرد، در رتبه پایین هستیم. البته کمتر خانواری را داریم که دسترسی به برق و آب نداشته باشند که البته در کشورهای دیگر هنوز این موارد جزو چالش هستند. سوری با تاکید بر اینکه چیزی که فقر را در کشور ما پررنگ می‌کند این است که درآمد نداریم، گفت: در حالی افراد توانمند و سالمی تربیت می‌کنیم که آنها قادر نیستند برای خود درآمد ثابتی به دست آورند که این موضوع به وضعیت و شرایط اقتصادی کشور برمی‌گردد که باعث می‌شود نیروی توانمند ما هدر رود.

او همچنین به وجود زنان سرپرست خانوار اشاره کرد و افزود: وجود این افراد احتمال فقر را افزایش می‌دهد و با افزایش سطح تحصیلات، از میزان فقر کاسته می‌شود اما با افزایش بُعد خانوار، میزان فقر بیشتر می‌شود.

این مدرس دانشگاه با تاکید بر اینکه فقر در تمامی گروه‌های سنی زن و مرد افزایش پیدا کرده است، گفت: در بسیاری از موارد فقر از خانواده به فرزندان منتقل شده است. سوری به وضعیت افراد تحت پوشش سازمان تامین اجتماعی نیز اشاره کرد و اظهار کرد: طی بازه ۱۰ ساله عنوان شده درصد فقر میان کسانی که هیچ بیمه‌یی نداشتند نسبت به بیمه‌شدگان تامین اجتماعی ۴۸ درصد بیشتر شده و بیمه‌شدگان تحت پوشش سازمان تامین اجتماعی نیز ۱۸ درصد به زیر فقر رفته‌اند.

 استان‌ها صاحب نقشه فقر می‌شوند

رییس موسسه کار و تامین اجتماعی نیز در نشست فقر گفت: نقشه فقر برخی استان‌ها مانند بوشهر تهیه شده و برای استان‌های دیگر نیز به زودی تدوین می‌شود.

محمدرضا سپهری افزود: در حال تهیه نقشه فقر در معاونت رفاه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی هستیم و به زودی نقشه فقر برای تمامی استان‌های کشور تدوین می‌شود. او با اشاره به اینکه کاهش فقر مطلق در لایحه بودجه سال ٩٧ نیز دیده شده است، تاکید کرد: سیاست کاهش و محو فقر مطلق از جمله برنامه‌های محوری دولت است و برای آن در لایحه بودجه، اعتباری اختصاص داده است.

رییس موسسه کار و تامین اجتماعی با اشاره به اینکه صندوق‌های بیمه‌یی توانسته‌اند به کنترل فقر کمک کنند، گفت: فقر ابعاد مختلفی از جمله فقر آموزشی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی دارد و تنها محدود به فقر درآمدی نمی‌شود. سپهری گفت: بهبود فضای کسب و کار و رشد پایدار اقتصادی می‌تواند سطح دستمزدها را بهبود دهد و همچنین باید بهبود سیستم آمار و اطلاعات صورت گیرد و حتما نیاز داریم سیستم‌های اطلاعاتی را بهبود دهیم. امیدواریم مطالعات در حوزه فقر گسترش یابد و ابعاد مختلف فقر را تکمیل کند.