تحلیل رسمی از مانع‌تراشی کنگره در قراردادهای خرید هواپیما

قائم‌مقام وزیر راه‌وشهرسازی در امور بین‌الملل درباره خبر منتشر شده مبنی بر تصویب لایحه ممنوعیت فروش هواپیما به ایران گفت: کنگره لایحه‌یی را تصویب کرد که براساس آن دولت امریکا باید هر سه ماه عملیات مالی درخصوص فروش هواپیما به ایران را با مشخصاتی که در آن مصوبه آورده شده، به کنگره اعلام کند.

اصغر فخریه‌کاشان افزود: کنگره در واقع یک نوع ترفندی به کار برده که دو هدف اصلی از آن قابل نتیجه‌گیری است. نخست آنکه موسسات مالی را برای هرگونه معامله با ایران بترساند و نکته دوم این است که وقتی هواپیما فروخته می‌شود؛ پول‌های پرداختی ایران را ردیابی یا توقیف کنند تا به دست مدعیان برسانند. بنابراین بحث ممنوعیت فروش هواپیما مطرح نیست. به گفته فخریه‌کاشان در صورتی که مصوبه ممنوعیت فروش هواپیما به تصویب رسیده باشد، جز بویینگ خرید ایرباس نیز با مشکل روبه‌رو خواهد شد اما این نقض صریح برجام از سوی امریکاست. چون یکی از روشن‌ترین بند‌های برجام در خصوص فروش هواپیما به ایران است. در این بند آمده، دولت امریکا اجازه فروش هواپیما به ایران را صادر خواهد کرد. آن هم نه فقط هواپیما بلکه قطعات، خدمات پس از فروش و تکنولوژی آن نیز باید به ایران براساس توافق فروخته شود. بنابراین آن‌قدر صریح در برجام درباره هواپیما گفته شده که هر تصمیمی امریکا در این باره بگیرد؛ نقض برجام تلقی می‌شود. او گفت: مصوبات کنگره در صورتی لازم‌الاجرا خواهد بود که سنا هم آن را تصویب کند. اما اگر سنا نیز این مصوبه را تصویب و تبدیل به قانون کند؛ به ایران حق شکایت به کمیسیون مشترکی که 1+5 دارد، علیه امریکا داده می‌شود.  فخریه‌کاشان درباره اینکه در صورت این ممنوعیت، ایران چه تمهیداتی را در قرارداد پیش‌بینی کرده بود، اظهار کرد: پیش‌بینی می‌شود در صورت بروز مشکل و ممنوعیت فروش، پول‌هایی را که به بویینگ یا ایرباس داده‌ایم، بازپس بگیریم. در واقع هرچه به عنوان پیش‌پرداخت در ازای ضمانتنامه داده‌ایم را برخواهیم گرداند. قائم‌مقام وزیر راه و شهرسازی عنوان کرد: به لحاظ تجاری ایران در این قرارداد با مشکل خاصی مواجه نمی‌شود و بویینگ و ایرباس هم نمی‌توانند تصمیمی برای ممنوعیت یا فروش بگیرند و دولت امریکا باید این تصمیم را به آنها ابلاغ کند، اما در صورت ممنوعیت فروش حتما اروپایی‌ها موضع‌گیری خواهند داشت و دولت امریکا نمی‌تواند به صورت یک‌طرفه یکی از بند‌های صریح قانون را نقض کند. نمایندگان کنگره با این ادعا که ایران از این هواپیما‌ها برای انتقال «غیرقانونی» اسلحه در خاورمیانه استفاده می‌کند، با قرارداد‌های فروش هواپیما به ایران مخالف هستند.