تزریق هرج و مرج به خیابان‌های پایتخت؟
گروه راه و شهرسازی| آزاده کاری|
محسن پورسیدآقایی معاون حمل و نقل شهرداری تهران روز گذشته از طرح جدید ترافیکی خبر داد که بر اساس آن قرار است موضوع ثبت‌نام و فروش سالانه آرم طرح ترافیک حذف شود تا مردم آزادی بیشتری برای ورود به محدوده طرح ترافیک داشته باشند.
به گزارش «تعادل» شهریورماه سال گذشته بود که طرح کاهش آلودگی هوا موسوم به LEZ با وجود انتقادها و مخالفت‌های بسیار اجرایی شد. فاز اول این طرح معاینه فنی خودروها بود و فقط خودروهایی که دارای معاینه فنی هستند اجازه ورود به محدوده زوج و فرد را داشتند. در فاز دوم اعمال محدودیت برای خودروهای انژکتوری و کاربراتوری صورت گرفته و گام سوم نیز اجرای این طرح در کل سطح شهر تهران است. بر اساس طرح LEZ یا طرح کاهش، خودروهای آلاینده حق ورود به مناطقی از محدوده مرکزی شهر را ندارند یا از نگاه مثبت خودروهای پاک‌تر حق تردد در همه نقاط شهری را خواهند داشت.
احتمال لغو صدور آرم سالانه
به گزارش «تعادل» اکنون با گذشت یک‌سال از اجرای طرح LEZ و با تغییر مدیریت شهر، معاون شهرداری از حذف طرح ترافیک سخن می‌گوید. طرحی که سال‌هاست برای کاهش ترافیک شهر تهران اجرا می‌شود. هر چند در سال‌های اخیر خرید و فروش روزانه طرح در هدف اصلی آن خلل ایجاد کرده است، اما باز هم مانع از ایجاد ترافیک سنگین در محدوده‌های مرکزی و شلوغ شهر تهران می‌شود.
به نظر می‌رسد، رویکرد شهردار جدید بر استفاده عموم شهروندان از امکانات شهری است البته با در نظر گرفتن عوارضی که این خود مشکلاتی را برای اقشار آسیب‌پذیر ایجاد می‌کند.
محسن پورسیدآقایی معتقد است، اینکه طرح تنها به عده‌یی فروخته شود، درست نیست، چراکه در تهران 5میلیون خودرو وجود دارد و در سال‌های گذشته عملا تنها به 98هزار خودرو آرم سالانه فروخته می‌شد و تنها این 98هزار خودرو شانس ورود به محدوده طرح ترافیک آن هم به صورت سالانه داشتند و مابقی خودروها محروم از طرح ترافیک بودند. معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران با بیان اینکه درصدد آن هستیم که مردم را از خرید سالانه آرم ترافیک آزاد کنیم، گفت: براساس این طرح همه مردم مجاز هستند که با پرداخت عوارض ورود به محدوده وارد شده و این رانتی که مخصوص 98هزار خودروست را حذف خواهیم کرد تا هر خودرویی که مایل به ورود به محدوده طرح ترافیک بود وارد محدوده شود. معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران افزود: امیدواریم در سال 97 بتوانیم این طرح جدید را اجرایی کنیم.
تقسیم تهران به 3 منطقه در سال 97
افشین حبیب‌زاده رییس کمیته عمران شورای شهر تهران جزئیات بیشتری از این طرح را در اختیار رسانه‌ها گذاشت و عنوان کرد که این طرح در مراحل پایانی بررسی قرار دارد و طرح جدید بر پایه طرح LEZ خواهد بود. به گفته وی، برای این منظور زون‌های ترافیکی تعریف شده است، به عنوان مثال زون A تقریبا همان محدوده طرح ترافیک می‌شود و زون B محدوده زوج و فرد و یک زون هم برای کل شهر در نظر گرفته شود.
رییس کمیته عمران شورای شهر تهران، ری و تجریش با بیان اینکه تفاوتی در این طرح جدید میان مردم در نظر گرفته نشده است و دیگر خرید طرح دلیل ورود به محدوده طرح ترافیک نیست، گفت: عوارض خودروها براساس میزان تردد و بهره‌مندی افراد متغیر است و هرکسی که می‌خواهد وارد محدوده و زون‌ها شود، از محل کارتی که قرار است در اختیار استفاده‌کنندگان آرم‌های طرح ترافیک قرار گیرد و باید شارژ کنند، عوارض کسر می‌شود.
حبیب‌زاده با بیان اینکه فرمول ورود به محدوده‌های طرح متفاوت است، اظهارکرد: اگر افراد وارد زون A یا B شوند، عوارض متغیر است و همچنین ورود به محدوده در پیک ساعت تردد یا
غیرپیک هم متفاوت محاسبه می‌شود یا اینکه خودرو چه روزی و چه ساعتی وارد محدوده شده یا از آن خارج شود نیز براساس فرمولی متغیر محاسبه می‌شود.
رییس کمیته عمران شورای شهر تهران، ری و تجریش افزود: براساس این طرح دیگر فروش طرح روزانه و سالانه طرح ترافیک معنایی ندارد.
شهری برای سرمایه‌داران
حذف طرح ترافیک و اجازه ورود همه شهروندان برای ورود به این محدوده شاید در نظر اول خوشایند و مطلوب به نظر برسد، اما باید دید عوارضی که شهروندان قرار است برای حضور در محدوده طرح بپردازند چه میزان خواهد بود. قطعا این عوارض
به اندازه‌یی گران است که فقط قشر خاصی امکان تردد به این محدوده را خواهند داشت و در واقع شرایط برای قشر مرفه آسان‌تر می‌شود. به نظر می‌رسد با اجرای این طرح اولویت وارد شوندگان به طرح تغییر می‌کند و دیگر اقشار متوسط نظیر خبرنگاران که امکان خرید طرح ترافیک برای آنها وجود داشت دیگر قادر به پرداخت هزینه‌های گزاف طرح ترافیک نبوده و در عوض بازاریان یا پزشکان به راحتی می‌توانند با خودروهای شخصی به محل کار خود بروند.
برخلاف صحبت پورسیدآقایی که معتقد است، سالانه فقط 98هزار خودرو امکان تردد به طرح را دارند اما شهروندانی که نیاز به محدوده طرح را داشته باشند، می‌توانند با خرید طرح روزانه وارد این محدوده شوند و کار خود را انجام دهند و شهرداری از این محل بخشی از درآمدهای خود را تامین می‌کند.
صحبت‌های پورسیدآقایی در شرایطی مطرح شده است که زیرساخت‌های حمل و نقل عمومی برای استفاده عموم مردم مهیا نشده و سیستم حمل و نقل شهری از نقایص متعددی برخوردار است. از همین رو به باور برخی کارشناسان در شهری که زیرساخت‌های لازم وجود ندارد، اجرای ایده‌های مبتنی بر اقتصاد آزاد نه تنها صحیح نیست که فشار مضاعفی بر اقشار متوسط و ضعیف جامعه تحمیل می‌کند.
مترو تهران روزانه توانایی جابه‌جایی 3 میلیون مسافر را دارد، حال اگر شرایط به گونه‌یی شود که تعداد بیشتری از شهروندان ناچار شوند از مترو استفاده کنند و تعداد مسافران به 5میلیون مسافر در روز برسد چه باید کرد؟ هنوز در بسیاری از نقاط شهر خطوط مترو وجود ندارد و خطوط 6 و 7 و 8 مترو تهران نیز آغاز به کار نکرده‌اند. تکلیف اتوبوس‌های بی‌آرتی هم که روشن است و کافی است در زمان پیک ترافیک نگاهی به داخل اتوبوس‌ها بیندازید که تبدیل به کنسرو آدم شده‌اند. از اجرا و تحقق طرح‌های مشعشعی همچون ریل‌باس، تراموا و ترن هوایی هم خبری نیست. در شورای چهارم صحبت‌هایی درباره وضع عوارض بر اتوبان‌ها و بزرگراه‌ها مطرح شد و
با توجه به اینکه طی 10سال گذشته تعداد بزرگراه‌های ساخته شده در تهران به‌شدت افزایش یافته است، رفتن به سمت دریافت عوارض برای تردد قطعا پیش‌بینی برخی کارشناسان مبنی بر سائوپائولویی شدن تهران تحقق می‌یابد.
3 سناریو برای طرح ترافیکی جدید
هر چند جزئیات زیادی از طرح جدید شهرداری درخصوص لغو خرید طرح ترافیک سالانه منتشر نشده اما می‌توان سه سناریو برای آن در نظر گرفت. از آنجا که به گفته حبیب‌زاده این طرح ادامه طرح کاهش است و از آنجا که به گفته مدیرعامل ستاد معاینه فنی 70درصد خودروهای پایتخت در معاینه فنی ویژه مردود می‌شوند، بنابراین بخش قابل توجهی از خودروها حق تردد در محدوده زوج و فرد و طرح ترافیک را نخواهند داشت و فقط 30درصد خودروهای تهران حق ورود به محدوده طرح را خواهند داشت. سناریوی دوم این است که همزمان با اجرای این طرح قیمت بنزین نیز افزایش پیدا کند و باز هم تعداد کسانی که قادر به استفاده از وسیله شخصی و ورود به طرح هستند، کاهش می‌یابد. سناریو سوم هم این است که هیچ یک از دو سناریو قبلی اتفاق نیفتد و با حجم زیادی از خودروها در محدوده طرح ترافیک مواجه شویم و شاهد خیابان شلوغی همچون دهلی در هندوستان باشیم که نتیجه‌یی جز ترافیک سنگین و قفل شدن خیابان‌ها در پی نخواهد داشت.
طرحی بدون بستر اجتماعی و اقتصادی
پویا علاء‌الدینی استادیار دانشگاه تهران در گفت‌وگو با «تعادل» در این باره گفت: اصولا بسترسازی اجتماعی و اقتصادی این نوع طرح‌ها بسیار مهم است. طراحان طرح باید عنوان کنند که طرح قبلی چه آثاری داشته و اکنون با طرح جدید می‌خواهند به چه چیزی دست یابند. قیمت‌گذاری بر رفت و آمد در همه جای دنیا به عنوان راه‌حلی برای کاهش ترافیک در نظر گرفته می‌شود و حتی گاه برای تردد در ساعات مختلف نیز عوارض
در نظر گرفته‌اند و این موضوع عجیبی نیست. اما مسوولان باید عنوان کنند که چه تمهیداتی برای تقویت حمل و نقل عمومی در نظر گرفته‌اند، زیرا این طرح به تنهایی نمی‌تواند مشکلی را حل کند و باید در کنار مجموعه‌یی از تصمیم‌ها به کار گرفته شود. در این طرح قیمت عوارضی که می‌خواهند، تعیین کنند بسیار مهم است.
وی ادامه داد: اینکه گفته‌اند این طرح
در راستای ایجاد عدالت اجتماعی انجام می‌شود، معتقدم عدالت بیشتر از دسترسی می‌آید و عدالت به این معناست که حمل و نقل مناسب با کیفیت و امنیت بالا و هزینه مناسب در اختیار شهروندان قرار گیرد. اگر این موارد در کنار این طرح تضمین شود، می‌تواند به اهداف مورد نظر برسد.
آلودگی با یک برنامه حل نمی‌شود
وی در پاسخ به اینکه آیا لغو فروش طرح ترافیک می‌تواند به کاهش آلودگی و ترافیک در سطح شهر کمک کند، گفت: باید بررسی کرد که چه قیمتی به عنوان عوارض در نظر گرفته می‌شود. اقتصاددان‌ها می‌توانند، قیمت مناسب را بررسی کنند. همچنین باید دید این هزینه چه میزان از سبد خانوار را شامل می‌شود. باید محاسبه کرد که این طرح تا چه اندازه تردد در شهر را کاهش می‌دهد و بعد در مورد آن نظر داد. اما در مجموع باید بگویم مشکل آلودگی هوا و ترافیک تهران فقط با یک برنامه حل نشده و باید چندین برنامه همزمان انجام شود.
وی افزود: علاوه بر این مسوولان شهری باید این برنامه‌ها را با مردم درمیان بگذارند تا همکاری شهروندان هم بیشتر شود. در واقع مشارکت مردم منوط به این است که شهرداری برنامه‌های خود را به موقع و به‌طور کامل در اختیار مردم قرار دهد.
شورای شهر ورود می‌کند
رییس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر تهران نیز در گفت‌وگویی اعلام کرد که بازنگری طرح ترافیک شهر تهران در شورا در حال بررسی است و امکان لغو فروش طرح ترافیک سالانه نیز وجود دارد.
به گفته وی، شهرداری باید قبل از تصویب بودجه پیشنهاد خود را درباره طرح ترافیک به شورا ارائه دهد تا در بودجه سال 97 لحاظ شود. هر گونه تغییری در محدوده طرح ترافیک باید به تصویب شورای عالی ترافیک کشور نیز برسد.
