رابطه تهران و پاریس؛ ترجیح منفعت بر مصلحت

گروه ایران  

هرگاه دروازه اروپا به سوی ایران باز می‌شود، فرانسه چند قدم از دیگر کشورهای غربی جلوتر ایستاده است. تفاوتی هم نمی‌کند در این کشور دولت ژاک رنه شیراک بر سر کار باشد یا امانوئل ماکرون. رابطه با ایران در دستور کار دولت فرانسه قرار دارد، حتی اگر این رابطه در سیاست کج‌دار و مریز و در اقتصاد استوار باشد.

پس از توافق هسته‌یی نیز همان بر سر رابطه ایران با فرانسه گذشت که پیش از این جریان داشت. اگر در میانه مذاکرات هسته‌یی فرانسه در نقش منفی هر از چندگاهی به زیر میز مذاکره می‌زد، اما پس از تلاش ترامپ برای پایان دادن به برجام، همراه با دیگر هم‌پیمانان اروپایی‌اش موضع ضدبرجامی رییس‌جمهور امریکا را محکوم کرد و رای به ادامه حیات توافق هسته‌یی داد. حال نیز رییس‌جمهور فرانسه برای نخستین بار پس از انقلاب 57 می‌خواهد به ایران سفر کند.

پیش‌تر سخنگوی کاخ الیزه از این سفر خبر داده بود، دیروز نیز سخنگوی وزارت امور خارجه آن را برای چندمین بار تایید کرد. سفری که هنوز زمانش مشخص نشده، اما به گفته بهرام قاسمی فراهم کردن مقدمات آن در دستور کار هر دو دولت است. این سفر پس از آن صورت می‌گیرد که رییس‌جمهور فرانسه طی چند هفته اخیر مواضعی را علیه ایران اتخاذ کرده است. خبرنگاری در نشست دیروز سخنگوی وزیر امور خارجه از این مواضع ضد ایرانی فرانسه پرسید. این خبرنگار اظهاراتی از ماکرون در گفت‌وگوی شب گذشته رییس‌جمهور فرانسه با ملک سلمان را نقل کرد که بر اساس آن ماکرون ایران را بی‌ثبات‌کننده منطقه دانسته و مقابله با فعالیت‌های ایران در منطقه را ضروری خوانده است. نقل‌‌قولی که بهرام قاسمی در صحت آن تشکیک وارد کرد و گفت که «منبع این خبر عربستان است، در پاریس و سایت وزارت خارجه فرانسه چیزی در این مورد وجود ندارد.

به هر حال با توجه به اهمیت روابط ایران و فرانسه ما قطعا در خیلی از مواضع دارای نظرهای مشترکی هستیم ولی بدون شک در برخی حوزه‌ها نظرات یکسانی را نداریم. »

اما به نظر روابط ایران و فرانسه با چند قرارداد اقتصادی مستحکم‌تر از آن شده است که با موضع‌گیری‌هایی سیاسی یا به تعبیر برخی کارشناسان تبلیغی به خطر بیفتد. پس از توافق هسته‌یی و در روزی که روحانی به فرانسه سفر کرده بود نیز شرکت هواپیمایی ایران قراردادی برای خرید 118 هواپیمای ایرباس از طرف فرانسوی امضا کرد. این قرارداد خرید 118هواپیمای جدید، آموزش خلبانان، عملیات فرودگاه و پشتیبانی از مدیریت ترافیک هوایی را شامل می‌شد. بر اساس گفته‌های آخوندی وزیر راه، مسکن و شهرسازی طرف فرانسوی متعهد شد در سال 2016 میلادی ۸ فروند و تا سال ۲۰۲۴ میلادی ۱۱۰فروند هواپیما به ایران‌ایر تحویل دهد.

خریدهایی که آن روزها حاشیه‌های فراوانی به همراه داشت، از مخالفت تندروهای داخلی با این قرارداد با این بهانه که ایرانیان گرسنه هستند چه نیازی به هواپیما دارند تا فشارهای لابی‌های ضدایرانی در امریکا که خواهان قطع گسترده‌تر شدن رابطه اقتصادی ایران و فرانسه بود. هرچند که هر دو این تلاش‌ها بی‌فایده ماند و خللی در اجرایی کردن این قرارداد وارد نشد.

از سوی دیگر خودروسازان ایرانی که از قدیمی‌ترین شرکای شرکت‌های پژو و رنو بودند هم قراردادهایی با این دو شرکت فرانسوی امضا کردند تا پیوند اقتصادی دو کشور عمیق‌تر شود. خودروسازان فرانسوی مهرماه سال گذشته بود که به دومین توافق شیرین خود با ایرانی‌ها دست پیدا کردند که براساس آن یک شرکت جوینت‌ونچر برای تولید محصولات مشترک در ایران تولید خواهد شد که 40درصد سهام آن متعلق به ایدرو و 60درصد آن متعلق به رنو است. آورده سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران در این همکاری مشترک، سایت خودروسازی بن‌رو بوده و رنو نیز نسبت به انتقال تکنولوژی و سرمایه‌گذاری اقدام خواهد کرد. قرارداد‌هایی که دست‌کم در فاز اول به 600میلیون یورو سرمایه‌گذاری این شرکت‌ها در ایران منجر می‌شود.

اما جدی‌ترین قرارداد میان ایران و فرانسه در حوزه نفت منعقد شد. جایی که توتال پس از سال‌ها به ایران بازگشت و قرارداد 5میلیارد دلاری را برای توسعه فاز ۱۱ پارس‌جنوبی امضا کرد. پس از این قرارداد، شرکت توتال در بیانیه‌یی درباره جزئیات آن نوشت که در مرحله اول قرارداد فاز 11پارس‌جنوبی، حدود 2میلیارد دلار هزینه می‌شود که به معنی تقریبا همین مقدار سرمایه‌گذاری در ایران است. با مرحله ۳۰ چاه، 2سکو که به تاسیسات موجود متصل خواهند شد و 2خط لوله هم در عمق آب کشیده خواهند شد. رییس توتال گفت که در پایان مرحله دوم در مجموع حدود 5میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خواهد شد.

قراردادهایی که علاوه بر آورده اقتصادی برای دو کشور پیام‌های سیاسی را هم به همراه داشت؛ آنکه ایران و فرانسه جدا از سیاست‌های امریکا و هم‌پیمانانش در خاورمیانه در پی گسترش روابط خود هستند؛ حتی اگر بر سر آزمایش‌های موشکی ایران با یکدیگر اختلاف‌نظر جدی داشته باشند.