فرهنگ‌سازی بیمه از مدارس تا زندگی و حوادث
بیمه باید نوعی هزینه برای آرامش و طیب خاطر باشد نه هزینه‌ای برای سود مادی
گروه بانک و بیمه احسان شمشیری
ضریب نفوذ ۷درصدی در صنعت بیمه یکی از بندهای قانون برنامه پنج‌ساله ششم توسعه است که توسط نمایندگان مجلس به تصویب رسیده و پیش‌بینی شده تا انتهای برنامه ششم ضریب نفوذ بیمه نسبت به تولید ناخالص داخلی به 7درصد برسد. این در حالی است که در حال حاضر ضریب نفوذ بیمه حول و حوش 2درصد است و در دوره‌های قبل نیز همواره زیر 2درصد بوده و از استانداردها و میانگین نرخ جهانی فاصله داشته است.
به گزارش «تعادل»، بر این اساس بسیاری از کارشناسان معتقدند که گسترش بیمه باید از طریق فرهنگ‌سازی در کودکان و مدارس ابتدایی شروع شود و تا گروه‌های سنی و درآمدی مختلف جامعه را تحت پوشش قرار دهد و بر این اساس، بسیاری از شرکت‌های بیمه‌یی تلاش دارند که از طریق طرح‌های مختلف، در مدارس و در بین کودکان و نوجوانان ضرورت گسترش پوشش بیمه‌یی را به‌صورت‌های گوناگون در دستور کار قرار دهند.
آموزش و پرورش که مشتریان مستقیم آن نزدیک به 20 میلیون دانش‌آموز است، می‌تواند در معرفی چرایی و ضرورت‌های بیمه و ایجاد نگرش مثبت به آن، مدنظر سیاست‌گذاران و مدیران این صنعت باشد. امروزه دست‌اندرکاران بیمه با این مخاطره نگرشی مواجهند که افراد جامعه از نقش و اهمیت بیمه غافلند و بیمه را فقط از زاویه جبران مالی و پولی می‌نگرند و نه از زوایای مهم‌تری که ممکن است در اولویت اول باشند. چنانچه متولیان صنعت بیمه بر این باور باشند که تبیین نقش صنعت بیمه پیامدهای مثبتی در وهله اول برای خانواده‌ها و سپس برای بیمه دارد، می‌توان این مطلب را نیز گوشزد کرد که آموزش و پرورش، حلقه متصل‌کننده این باور است. اغلب کشورهای جهان هنگام برنامه‌ریزی برای کارهای زیربنایی و عموما فعالیت‌های زیربنایی فرهنگی و رفتاری به نقاط استراتژیک توجیه می‌کنند و همیشه نظام آموزش و پرورش نخستین و مهم‌ترین گلوگاه استراتژیک درنظر گرفته می‌شود. هنگامی کـه روسیه سفینه اسپوتنیک را به فضا پرتاب کرد امریکا شوکه شد. به نظر می‌رسید که امریکایی‌ها برای ربودن گوی سبقت از روس‌ها، دست به دامان سازمان ناسا که مسوولیت‌های مربوط به مطالعات فضایی ازجمله ساخت فضاپیما را به‌عهده دارد، بشوند، اما چنین نشد. آنها بر نظام آموزشی و مقطع ابتدایی انگشت نهادند. امریکایی‌ها دهـه 1960 را سال‌های اصلاحات در آموزش و پرورش نامیدند. به اصلاح برنامه‌های درسی فیزیک، ریاضی، شیمی و غیره پرداختند و توانستند در آن عرصه رقابتی موفق شوند. بنابراین می‌بینیم که آموزش و پرورش گلوگاه استراتژیک است. اگـر صنعت بیمه بر آن است که استفاده از بیمه‌های مختلف را به یک فرهنگ و ارزش تبدیل کـند، گلوگاه استراتژیک برای شروع کجاست؟ در این مقاله با ارائه استدلال‌ها و شواهدی ادعا می‌شود که گلوگاه استراتژیک بـرای صنعت بیمه جهت نهادینه کردن فرهنگ بیمه، نظام آموزش و پرورش و برنامه‌های درسی است.
علاوه بر آموزش و پرورش رسمی، آموزش غیررسمی، ضمن خدمت و آموزش و پرورش ضمنی می‌تواند سطوح مختلف فرهنگ‌سازی را در کنار آموزش‌ها موردتوجه قرار دهد.
صنعت بیمه برای نهادینه کردن فرهنگ بیمه باید به هر سه نوع آموزش و پرورش توجه داشته باشد و استراتژی خود را در هر یک از آنها معین کند. تدوین این استراتژی‌ها بدون مطالعه و پژوهش میسر نخواهد شد و از رهگذر آموزش و پرورش می‌توان فرهنگ بیمه را در سـطوح جـامعه، خانواده و افراد نهادینه کرد یا لااقل آموزش و پرورش را یکی از عوامل بااهمیت درنظر گرفت.
6 گروه، تعاریف هنجاری مطرح اسـت و فرهنگ‌سازی بیمه امر ساده‌یی نیست و این پیچیدگی هنگامی دوچندان می‌شود که بخواهیم این استراتژی را در بستر جامعه و از طریق نظام آموزش و پرورش (رسمی، غیررسمی و ضمنی) نهادینه کنیم. بنابراین فرهنگ‌سازی بیمه در سطح جامعه بیشتر حالت نمادین دارد که باید به ارزش‌ها و مفروضات بنیادین فرهنگی توجه و در سطح مدارس، هم به ارزش‌ها و هم به ابعاد عملی آن پرداخته شود.
سطح ملی
فرهنگ عام جامعه همانند چتری است که سایر خرده فرهنگ‌ها را دربر می‌گیرد. رابطه بین آنها را می‌توان به‌‌صورت شکل 3 تصور کرد. ریسک‌گریزی یا اجتناب از عدم قاطعی و ویژگی آخر یعنی ریسک‌گریزی با فرهنگ بیمه ارتباط تنگاتنگی دارد.
فرهنگ حاکم بر جامعه، ویژگی ریسک‌گریزی دارد و باعث شده بیمه بـا کم‌توجهی روبه‌رو شود، زیرا تصور حاکم این است که بـیمه‌گذاری نـوعی ریسک و هزینه فایده است. در این شرایط اگر افراد جامعه ریسک‌گریز باشند، بیمه با بی‌مهری و کم‌توجهی مواجهه می‌شود. برعکس در یک جامعه ریسک‌پذیر که بیمه نوعی سرمایه اطمینان‌خاطر و آرامش تلقی می‌شود، می‌توان احتمال قریب به یقین داد که بیمه با ابزار علاقه مردم مواجه شود و افراد آن را جـزو فرهنگ خود بدانند.
آموزش و پرورش رسمی
در فرهنگ‌سازی بیمه نیز باید در داخل آموزش و پرورش نقاط استراتژیک را شناخت. ازجـمله این نقاط می‌توان به برنامه‌های درسی کـه در کتاب‌های درسی تجلی مـی‌یابند اشـاره کرد. کتاب‌های درسی بـا اهـداف گوناگون طراحی می‌شوند و نقطه آشنایی دانش‌آموزان با دنیای پیرامون هستند. نظام آموزش در فرهنگ‌سازی بـیمه نـقش خطیری دارد. در این خصوص می‌توان درمورد کتاب‌هایی مـثل علوم اجتماعی، تعلیمات مدنی، متون فارسی و غیره و نهادینه کردن و معرفی صحیح بیمه در قالب انواع، اهمیت، اهداف، پیامدهای مثبت و نظایر آن اقدام کرد.
تدوین مطالبی در کتاب‌های درسی درباره بیمه ضرورت دارد کـه ایـن مطالب باید به‌طور ساده و جذاب و با بیان مثال‌های عینی و واقعی ارائه شود. البته معلمان باید با مباحث مربوط آشنا شوند. فرهنگ‌سازی در باب این موضوع که بیمه یک ضرورت زندگی اسـت و افـراد جامعه باید هزینه‌های بیمه را جزو هزینه‌های سرمایه‌یی زندگی درنظر بگیرند. تبلیغ و معرفی بیمه مدارس به‌طور مداوم، به‌طوری‌که سخنرانی صاحب‌نظران و دست‌اندرکاران بیمه در مدارس به‌طور منظم و برنامه‌ریزی شده انجام پذیرد. اگر صنعت بیمه می‌خواهد نقش پیشرو، آینده‌نگر و فراکنش داشته باشد، باید علاوه بر دانش و روش‌های مربوط بـه اداره امور بیمه، به بسترها و زمینه‌ها نیز توجه کند و یکی از کانون‌های توجه، نظام آموزشی است. نظامی که می‌توان آن را گلوگاه استراتژیک قلمداد کرد. ایده جامعه یاد‌‌گیرنده فرصت مناسبی برای سیاست‌گذاران بیمه است تا از فرصت به دست آمده برای پویا کردن صنعت بیمه استفاده کنند.
به تازگی بیمه معلم با هدف توسعه فرهنگ بیمه زندگی و مفهوم آموزش پس‌انداز به کودکان از طرح هستان (بیمه زندگی و حوادث) در نخستین نمایشگاه کودک و نوزاد رونمایی کرد. محمدابراهیم تحسیری مدیرعامل بیمه معلم در آیین رونمایی از طرح هستان گفت: ضریب نفوذ بیمه در کشور پایین است و بیمه مرکزی در نظر دارد با فرهنگ‌سازی و آموزش دانش‌آموزان به صورت پایه‌یی ضریب نفوذ بیمه در کشور را افزایش دهد که با توجه به پتانسیلی که در بیمه معلم وجود دارد، تصمیم گرفتیم با طراحی یک بیمه‌نامه جامع که در آن بتوان با هزینه مناسب و اقتصادی حوادث دوران کودکی را پوشش داد و همچنین پس‌انداز و سرمایه‌گذاری به عنوان بیمه‌نامه عمر در آن گنجانده شد. افزایش ضریب نفوذ بیمه از برنامه‌های اصلی بیمه معلم است و ما در نمایشگاه کودکان حضور پیدا کردیم تا با معرفی بیمه معلم کودکان و دانش‌آموزان خانواده‌های آنها را با بیمه آشنا کنیم تا بتوانیم از طریق ایجاد جذابیت و طراحی ساز و کارهای مناسب خانواده‌ها را با بیمه آشنا کرده و در نتیجه ضریب نفوذ بیمه در کشور افزایش پیدا کند. آشنایی کودکان با بیمه در خانواده‌ها می‌تواند در گسترش چتر بیمه بسیار اثرگذار باشد تا بحث نیاز به بیمه‌نامه در خانواده بیشتر مطرح شود.
ورود شرکت‌ها به بحث فرهنگ‌سازی
در بخش فرهنگ‌سازی باید بیمه‌نامه‌ها با روش‌های جدید ارائه شوند زیرا باید متناسب با گذشت زمان بیمه‌نامه‌ها در اشکال جدید طراحی و ارائه شوند، برای بیمه‌نامه‌ها زمان مناسب گذاشته شود تا طراحی مناسبی صورت گیرد و در جذب کودکان و خانواده‌ها موثرتر واقع شود.
حوادث دانش‌آموزی نسبت به گذشته تغییر کرده است و در این رابطه گسترش چتر بیمه بیش از گذشته ضروری به نظر می‌رسد. یک اتاق فکر در بیمه معلم تشکیل شده که به دنبال شناسایی نیازهای کودکان است اینکه اساسا کودکان به چه چیزهایی علاقه دارند و چگونه با خدمات بیمه آشنا می‌شوند.
سعید گیوه‌چی مدیر بیمه عمر و زندگی بیمه معلم در این زمینه گفت: اساسا کودکان ایرانی به عنوان بازار هدف بیمه معلم به شمار می‌روند و برای نخستین بار در صنعت بیمه کشور با رونمایی از طرح بیمه‌نامه زندگی هستان با تولد هر کودک یک درخت نیز با همت و نوآوری همکاران کاشته می‌شود، کلید خورده است که به ازای هر نوزاد متولد شده با خرید بیمه زندگی هستان یک درخت با نام نوزاد کاشته می‌شود تا علاوه بر آتیه فرزندان به محیط زیست که نبض زندگی است، کمک شود و ایجاد انگیزه و خاطره به وجود آید. با ارائه یک پکیج کامل از موضوعات آموزشی و سرگرمی کودکان را با مفاهیمی چون بیمه ریسک پس‌انداز سرمایه‌گذاری حوادث و غیره آشنا کنیم. در قالب یک کارت هدیه بیمه عمر و حوادث را عرضه کرده و همچنین بتوانیم در آموزش رشته‌های دیگر بیمه خواننده را با بیمه آتش‌سوزی و غیره آشنا کنیم. ما از دو شخصیت عروسکی خرگوش که خواهر و برادر هستند، استفاده کردیم زیرا خرگوش به باهوشی و سرعت عمل و زیرکی معروف است، نام طرح هدیه هستان است به بحث بیمه عمر و سرمایه‌گذاری اشاره دارد. هدهد معلم هم نمادی از کارشناسان بیمه است. این برای نخستین بار است که در یک عکس کامل ارائه می‌شود و در آن پس‌انداز و سرمایه‌گذاری و همچنین حوادث گنجانده شده است و برای هر نوزاد دارنده این بیمه‌نامه یک درخت کاشته می‌شود. در نمایشگاه کودک بیش از ۸۰۰۰پک کامل آموزشی در قالب پنج کتاب داستان و CD به صورت رایگان و با هدف آشنایی خانواده‌ها و فرهنگ‌سازی در میان بازدیدکنندگان توزیع کردیم و علاوه بر آن از کوین (سکه) بهره خواهیم گرفت.
بیمه‌نامه‌های عمر و پس‌انداز
ویژگی بیمه‌نامه‌های عمر و پس‌انداز تضمین سود سرمایه‌گذاری در بلندمدت، امکان بازخرید بیمه‌نامه برای بیمه‌گذار، امکان برداشت بیمه‌گذار از محل اندوخته بیمه عمر و امکان پرداخت وام به بیمه‌گذار از محل اندوخته بیمه‌نامه بدون نیاز به ضامن است و وقتی شخصی بخواهد از بانک وام دریافت کند حتما نیاز به دو ضامن معتبر خواهد داشت در صورتی که در این بیمه‌نامه بدون نیاز به ضامن امکان اخذ وام برای فرد بیمه‌گذار وجود دارد.
امکان دریافت سرمایه بیمه در پایان مدت بیمه‌نامه به‌طور یکجا توسط بیمه‌گذار یعنی از محل اندوخته‌های حق بیمه سرمایه‌یی تشکیل می‌شود که در پایان مدت بیمه‌نامه به صورت یکجا به بیمه‌گذار پرداخت شده که سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود.
امکان افزایش سرمایه بیمه برای رفع آثار تورم و جبران کاهش قدرت خرید بیمه‌گذار، امکان پرداخت حق بیمه به صورت یکجا و اقساطی در این بیمه‌نامه، پرداخت سود مشارکت در منافع شرکت بیمه، جبران اقساط حق بیمه‌های معوق از طریق اندوخته بیمه‌گذار در شرکت بیمه یعنی زمانی که فردی از بانک وام می‌گیرد در صورت عدم پرداخت اقساط در سررسید جریمه به وی تعلق می‌گیرد اما در بیمه‌نامه عمر و تشکیل سرمایه به این شکل نیست و در صورت تعویق در پرداخت اقساط، شرکت بیمه از محل اندوخته این اقساط را پرداخت می‌کند. این بیمه‌نامه مشمول قانون مالیات بر ارث نیز نمی‌شود.
چه زمانی به بیمه عمر نیاز پیدا می‌کنیم؟ زمان بیماری، وقوع حادثه، کهنسالی و نیاز به سرمایه، هزینه سنگین جهیزیه و ازدواج فرزند، هزینه تحصیل و دانشگاه و ایجاد کسب و کار برای فرزندان، بدهکاری و... زمانی است که به بیمه عمر نیاز پیدا می‌کنیم. اما آن وقت دیگر دیر شده و هیچ شرکت بیمه‌یی نمی‌تواند سهل‌انگاری شما را جبران کند.
