تاکید بانک جهانی بر ضرورت توسعه کشاورزی شهری
طبق آمارهای سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) در سال‌های اخیر به‌طور میانگین حدود ۱۵ درصد از محصولات کشاورزی جهان در مناطق شهری تولید شده‌اند و مزارع شهری توانسته‌اند پاسخگوی نیاز ۷۰۰ میلیون نفر از شهرنشینان باشند. امروزه میلیون‌ها نفر از ساکنان شهرها در نقاط مختلف جهان اقدام به کشت سبزیجات یا درختان میوه در باغچه‌های خانگی خود کرده و علاوه بر مصرف شخصی، بخشی از محصولاتشان را نیز در بازار به فروش می‌رسانند. به گزارش پایگاه خبری اتاق ایران؛ در شهر داکار، پایتخت کشور سنگال، حدود ۷۵۰۰ خانوار بخشی از نیازهای غذایی خود را از باغچه‌های خانگی تامین می‌کنند؛ در کشور فقیر مالاوی در جنوب شرقی آفریقا نیز حدود ۷۰۰ هزار نفر از مردم شهرنشین به باغچه‌های خانگی روی آورده‌اند تا علاوه بر تامین احتیاجات خود، از این راه درآمد اضافه‌یی کسب کنند. صاحبان باغچه‌های شهری در کشور زامبیا به‌طور متوسط سالانه ۲۳۰ دلار از فروش محصولات خود درآمد کسب می‌کنند و در کلان‌شهرهای دیگری مانند باماکو (پایتخت مالی)، آکرا (پایتخت غنا) و کوماسی (دومین شهر پرجمعیت غنا) بسته به فصل و نوع محصولات، بین ۶۰ الی ۱۰۰ درصد از سبزیجات برگی مصرفی منحصرا در داخل همان شهرها تولید می‌شوند و این رویه به اشتغال فصلی جمعیتی بین یک هزار الی هزار و ۵۰۰ نفر منجر شده است. حتی در شهر ۲۵ میلیون نفری شانگ‌های که زمانی بالاترین نرخ رشد جمعیت در بین کلان‌شهرهای جهان را به خود اختصاص داده بود نیز کشاورزی شهری همچنان جایگاه خود را در اقتصاد این شهر حفظ کرده است.
براساس آمارهای سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) در سال‌های اخیر به‌طور میانگین حدود ۱۵ درصد از محصولات کشاورزی جهان در مناطق شهری تولید شده‌اند و مزارع شهری توانسته‌اند پاسخگوی نیاز حدود ۷۰۰ میلیون نفر از شهرنشینان (معادل یک‌چهارم کل جمعیت شهرنشینان در جهان) باشند. کشاورزی شهری نه‌تنها در ارتقای امنیت غذایی جهان کاملا موثر است، بلکه می‌تواند در بهبود وضعیت محیط‌زیست، تغذیه بهتر، کاهش فقر، توسعه اقتصادهای محلی، ایجاد شغل‌های جدید و نیز استفاده مولد از زباله‌های شهری قابل‌بازیافت، نقش مهمی ایفا کند.
در کشور کوبا نظام منسجمی از مزارع ارگانیک شهری (موسوم به ارگانوپونیکس) وجود دارد که علاوه بر تامین محصولات ارگانیک برای شهرنشینان، به بهبود محله‌ها و زیباسازی فضای شهری نیز کمک نموده و تعداد زیادی شغل نیز ایجاد می‌کند. در کوبا بیش از ۷۰۰۰ مزرعه و باغچه ارگانیک شهری ایجاد شده است که حدود ۲۰۰ قطعه از آنها در پایتخت این کشور یعنی هاوانا واقع شده‌اند. شهر هاوانا با دارا بودن بیش از ۳۵ هزار هکتار باغچه و مزرعه ارگانیک شهری، حدود ۹۰ درصد از نیازهای ساکنان خود به میوه و سبزیجات را تامین می‌کند. در حال حاضر مزارع و باغچه‌های شهری و پیرامونی هاوانا برای حدود ۱۱۷ هزار نفر مستقیما شغل ایجاد نموده و معیشت ۱۵۰ هزار خانوار کم‌درآمد را تامین می‌کنند. در شهر بندری گاکایان در کشور فیلیپین، حدود ۹ درصد از جمعیت فعال اقتصادی به کشاورزی اشتغال دارند. حدود ۱۳هزار کشاورز در زمین‌های اطراف این شهر مشغول کار و تلاش هستند، ۴۰ درصد از خانوارها برای خود باغچه خانگی دارند و ۷۰ درصد از ماهی مصرفی شهروندان، در خود شهر تولید می‌شود.
در شهر بمبئی هند نیز اخیرا یک انجمن کشاورزی عمودی –کشت گیاهان در گلخانه ساختمان‌های بلند یا فضاهایی که به‌طور عمودی در این ساختمان‌ها تعبیه شده- با هدف ترویج کشاورزی عمودی و هواکشت (aeroponics) راه‌اندازی شده است. هواکشت یا ایروپونیکس شیوه‌یی از کشت است که در آن گیاهان به خاک و نور خورشید احتیاج ندارند (به جای نور خورشید از لامپ‌های ال‌ای‌دی استفاده می‌شود) و مصرف آب آنها نیز در قیاس با روش متعارف تقریبا ۹۵ درصد کمتر است. شرکت‌های ساختمانی، افراد فعال در حوزه املاک و مستغلات، صنایع غذایی، صاحبان گلخانه‌ها و نیز شرکت‌ها و بانک‌هایی که دارای ساختمان‌های بلند با فضای وسیع در پشت‌بام آنها هستند، ازجمله گروه‌های هدف برای انجمن کشاورزی عمودی به شمار می‌روند.
بخش قابل‌توجهی از فضای شهری و مساحت پیرامونی شهر داکا، پایتخت بنگلادش، نیز به کشاورزی شهری اختصاص یافته است. به عنوان‌مثال، ۳۸ درصد از زمین‌های قابل‌دسترس در محله تجاری تاجگاون واقع در مرکز داکا را زمین‌های کشاورزی تشکیل می‌دهند. علاوه بر این، مساحتی معادل ۱۰ کیلومترمربع از فضای پشت‌بام خانه‌ها در شهر داکا بلااستفاده مانده است که می‌توان از این فضا برای توسعه کشاورزی شهری استفاده کرد.
مدل مدیریت توسعه یافتگان
همچنین در کشورهای توسعه‌یافته نیز با توجه به بالا بودن هزینه‌های حمل‌ونقل، کشاورزی شهری می‌تواند گزینه مناسبی برای کاهش این هزینه‌ها باشد. در محل یکی از پناهگاه‌های زیرزمینی که طی جنگ جهانی دوم در جنوب شهر لندن مورد استفاده قرار می‌گرفته است، اکنون مزرعه‌یی طبقاتی به وسعت بیش از ۶۵۰ مترمربع ایجاد شده است؛ محصولات این مزرعه که عموما سبزیجات فرنگی هستند، با هزینه‌یی کمتر در اختیار رستوران‌ها و خرده‌فروشان محلی لندن قرار می‌گیرد. در شهر نوآرک واقع در ایالت نیوجرسی امریکا زمینی که در گذشته محل فعالیت یک کارخانه تولید فولاد بوده است، امروز به یک مزرعه شهری به وسعت بیش از ۶۴۰۰ مترمربع تبدیل شده است؛ مزرعه‌یی که در حال حاضر بزرگ‌ترین مزرعه شهری جهان به شمار می‌رود. از سوی دیگر کشاورزی شهری نه‌تنها محصولات تازه و مغذی را برای مصرف‌کنندگان شهری فراهم می‌سازد، بلکه می‌تواند تعداد قابل‌توجهی از جوانان جویای کار که روز به روز بر تعدادشان افزوده می‌شود را نیز مشغول کار کند. برای اینکه کشاورزی شهری بتواند به‌خوبی از عهده این نقش مهم برآید، لازم است سیاست‌های مناسبی در این زمینه از سوی دولت و مقامات شهری اتخاذ شود. از طرفی ظرفیت‌های نهادی بالایی باید در تمامی سطوح اقتصاد ملی وجود داشته باشد تا چالش‌های ناشی از توسعه کشاورزی شهری نیز به بهترین وجه مدیریت شود.
