کوچ اجباری

گروه دانش و فن    مرجان محمدی

«تلگرام» پیام‌رسانی که این روزها حسابی خبر ساز شده است و کاربران این پیام‌رسان دایما در هراس هستند که شاید تلگرام به سرنوشت «وی چت» دچار شود، مساله‌یی که روز گذشته برخی خبرگزاری‌های رسمی از مسدود شدن آن برای همیشه خبر دادند و وزیر ارتباطات صراحتا آن را رد کرد و گفت قطعی برخی شبکه‌های اجتماعی دایمی نخواهد بود. !

اما برنامه پیام‌رسان تلگرام برای نخستین بار در 14 آگوست 2013 برای آیفون راه‌اندازی شد و بعد نسخه آلفا برای اندروید در 20 اکتبر از سوی طراحان آن راهی بازار شد. طبق آمار آکادمی ارزش وب و الکسا این پیام‌رسان در ایران نسبت به دیگر کشورهای جهان از محبوبیت ویژه‌ای برخوردار است به‌گونه‌یی که 82 درصد کاربرانش ایرانی هستند و گفته می‌شود با ترافیک ۳۳ درصدی تلگرام در ایران، این پیام‌رسان روزانه با حضور کاربران ایرانی ۱۸۰ میلیون تومان درآمد دارد.

اما فیلتر شدن یا نشدن تلگرام در ایران موافقان و مخالفان زیادی دارد بطوریکه درآبان ماه سال 94 کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه اعلام کرد که اکثر اعضای این کارگروه موافق با مسدود شدن تلگرام هستند، خبری که بلافاصله با واکنش وزیر ارتباطات وقت (واعظی) مواجه شد و وی اعلام کرد که تلگرام در ایران فیلتر نمی‌شود. با ایستادگی وزیر ارتباطات و دولت یازدهم تلگرام فیلتر نشد، اما از موسس آن خواسته شد تا برخی از سرورهای خود را به ایران بیاورد مساله‌یی که تا به امروز در آن ابهام وجود دارد و برخی از ورود این سرورها به ایران خبر می‌دهند، در حالی که موسس آن، انتقال این سرورها را به ایران رد می‌کند.

در هر صورت تلگرام در ایران با وجود دارابودن کاربران میلیونی یک‌بار دیگر در معرض مسدود یا محدود شدن قرار گرفته است، طی چند روز گذشته که شرایط کشور با اعتراض‌ها و آشوب‌هایی همراه بوده، این پیام‌رسان پرطرفدار قطع شده است و در این خصوص دولت هم نتوانسته است به وعده خود عمل کند، چرا که روحانی رییس‌جمهور چندی پیش اعلام کرده بود که تحت هیچ شرایطی پیام‌رسان‌هایی که کاربران از آن استفاده می‌کنند فیلتر نمی‌شود. وعده‌یی که به نظر می‌رسد محقق نشده است.

اما در شرایطی که اوضاع اینترنت در کشور چندان چنگی به دل نمی‌زند و تمامی اپراتورها با قطعی‌های پی در پی مواجه هستند و و بود و نبود اینترنت (به دلیل سرعت بسیار پایین در مواقعی که وصل است) کاربران را کلافه و عصبی کرده است خبر می‌رسد تلگرام و اینستا گرام از دسترس کاربران خارج شده است.

 در این باره اسماعیل جبارزاده معاون سیاسی وزیر کشور در پاسخ به سوالی درباره خارج شدن تلگرام و اینستاگرام از دسترس کاربران، گفته است: دولت بنای تعطیلی شبکه‌های مجازی را ندارد اما وقتی که ایجاد اختلال می‌شود طبیعی است که از ابزارهای کنترل اجتماعات غیرقانونی استفاده شود و تصمیمات مقطعی گرفته شود.

دوشب گذشته هم به دنبال بروز برخی تجمعات غیرقانونی و ناآرامی‌ها در برخی شهرها به ویژه در تهران ارتباط تلفنی مشترکان در برخی مناطق با مشکل مواجه شد و در همین راستا برخی خبرهای نادرست مبنی بر خروج تلگرام از دسترس به دستور رییس‌جمهوری توسط برخی کانال‌های غیرموثق در فضای مجازی منتشر اما بعد تکذیب شد.

این در حالی است که یکی از کانال‌های تلگرامی با پوشش اخبار و تصاویر از این تجمع‌ها و انتشار پیام‌های سیاسی تحریک‌کننده به نوعی مشغول دامن زدن به این تجمع‌ها و تشویق افراد به ادامه حضور در آنها بود، محمدجواد آذری جهرمی - وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات – با ارسال توئیتی خطاب به موسس شبکه مجازی تلگرام نوشت: «یک کانال تلگرامی در حال نفرت پراکنی است، مردم را تشویق می‌کند که از کوکتل مولوتوف استفاده کنند، مسلح شوند و جامعه را نا آرام کنند. حالا زمان آن است که چنین تشویقاتی توسط تلگرام متوقف شود.

پس از آن بود که پاول دوروف، بنیانگذار شبکه تلگرام خطاب به وزیر ارتباطات ایران گفت: «ترویج خشونت بر اساس مقررات تلگرام ممنوع است، اگر {چنین موردی} صحیح باشد ما ناچاریم این کانال‌ها را مسدود کنیم، بدون توجه به اندازه کانال و تاثیرات سیاسی آن» و در نتیجه این کانال مسدود شد.

اما نکته مهم که شاید از سوی مسوولان و دولتمردان به آن نگاه ویژه نشده است درآمدزایی و امرار معاش با این پیام‌رسان است، چرا که برخی از افراد جامعه از این راه کسب درآمد می‌کنند و با مسدود شدن و فیلتر شدن این پیام‌رسان قطعا دچار مشکل می‌شوند، اما در این بین نیز بودند کاربران تلگرامی که بلافاصله بعد از اختلال و فیلتر شدن تلگرام چاره‌یی جز اینکه به سمت پیام‌رسان‌های داخلی مهاجرت کنند، ندارند.

پیام‌رسان‌هایی که تا به امروز با اقبال کاربران ایرانی مواجه نشده بود و بسیاری از کاربران ضعف‌های امنیتی و سرعت بسیار پایین و برخی دیگر از مشکلات را دلیل بی‌استقبالی از آن عنوان کرده بودند. در حال مهاجرت از تلگرام به این پیام‌رسان‌ها هستند، البته اگر سرعت بسیار پایین اینترنت به آنها این اجازه را بدهد.

با طولانی شدن اختلال تلگرام، رفتار کاربران نشان می‌دهد که جست‌وجو در وب برای یافتن جایگزین تلگرام افزایش یافته است، همچنان که تبادل پیامک‌هایی مبنی بر مهاجرت به پیام‌رسان دیگری بین کاربران افزایش یافته است.

در این بین، گزینه‌های جایگزین‌ برای تلگرام از نوع ایرانی و خارجی وجود دارد که کاربران با توجه به سلیقه، امنیت و اعتماد انتخاب می‌کنند. بسیاری از کاربران به پیام‌رسان ایرانی سروش روی آوردند و بسیاری دیگر از کاربران دیگر پیام‌رسان ایرانی ویسپی را انتخاب کردند. پیام‌رسان‌های آی‌گپ، بله و بیسفون‌پلاس از دیگر گزینه‌های کاربران است.

برخی کاربران نیز پیام‌رسان‌های خارجی سیگنال و برخی دیگر نیز از اپلیکیشن‌های خارجی مانند ALLO گوگل استفاده می‌کنند.

به نظر می‌رسد برخی از کسب‌وکارهایی که با ورود این پیام‌رسان به کشور راه‌اندازی شده بود در حال فروپاشی است و در این بین مجریان این کسب‌وکارها باید به فکر جایگزینی پیام‌رسان دیگری باشند.

برای روشن شدن اختلال و قطعی‌های پی در پی تلگرام و برخی خبرهای ضدو نقیض تماس‌های مکرری با مدیر روابط عمومی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات از سوی نگارنده گرفته شد که متاسفانه پاسخی به آن داده نشد و هنوز مشخص نیست که آیا طی روزهای آینده این اختلال‌ها در اینترنت و پیام‌رسان‌های خارجی به خصوص تلگرام ادامه‌دار خواهد بود یا خبر.