بحران صندوق‌های بازنشستگی جدی است

صندوق‌های بازنشستگی در کشور با بحران جدی مواجه هستند و باید امروز تدبیری برای آنها اندیشیده شود؛ اگر حل این مشکل را به سبب دشواری که به‌طور معمول انجام آن برای دولت‌ها به همراه دارد به دولت بعدی موکول شود، دیر خواهد شد.  هم‌اکنون در صندوق تامین اجتماعی 6.37 نفر کار می‌کنند و یک نفر بازنشسته است این در حالی است که در سال ١٣٥٤ معادل 25.2 نفر کار می‌کردند و یک نفر بازنشسته بود. علی دهقان‌کیا نایب رییس کانون بازنشستگان شهرستان تهران، پیش‌تر اعلام کرده بود: تا سال ٨٨ مشکل خاصی نداشتیم و بیشتر مشکلات از آن سال به بعد مشهود است. رشد بیمه‌شده‌ها از سال

یاده شده 4.9درصد و رشد مستمری‌بگیرها 8.4درصد بود.  علی سرزعیم،‌ معاون امور اقتصادی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به ایرنا، گفت: اگر صندوق‌های بازنشستگی اصلاح نشوند ابعاد بحرانی خواهد داشت که اعتراض‌های کنونی در مقابل اعتراض‌هایی که اگر درخصوص صندوق‌ها صورت بگیرد کاریکاتوری بیش نخواهد بود.  وی اظهار داشت: اگر هیچ کاری نکنیم و به عبارتی دست به صندوق‌ها نزنیم روند کنونی نشان می‌دهد تا 10 سال دیگر صندوق تامین اجتماعی ورشکست می‌شود. صندوق لشکری و بازنشستگی کشوری هم‌اکنون ورشکسته هستند.  صندوق تامین اجتماعی یکی از بزرگ‌ترین صندوق‌های کشور است که بیش از 40 میلیون نفر مخاطب دارد که حدود 12 میلیون خانوار کشور را

در بر می‌گیرد.  تردیدی نیست صندوق‌ها با بخشی از جمعیت کشور مواجه هستند که دیگر توان کار کردن برای تامین معاش را ندارند و در صورت ورشکستگی صندوق‌ها و ندادن حقوق به بازنشستگان، مخاطبان این صندوق‌ها توان کار دوباره برای تامین معاش را ندارند.  این درحالی است که بازنشستگان کشور به‌طور عام در سه دهک فرودست جامعه قرار دارند.  صندوق فولاد کشور هم‌اکنون 86 هزار حقوق‌بگیر دارد و هر ماه پای ثابت اعتراضات بازنشستگان صندوق فولاد کشور هستند.  همچنین دهقان‌کیا درخصوص صندوق فولاد نیز گفت: این صندوق 9 هزار و 150 بیمه‌گذار دارد. همچنین صندوق صدا و سیما 13 هزار و 100نفر بیمه‌گذار و 13 هزار و400 بازنشسته دارد.  وی با بیان اینکه سایر صندوق‌ها همین وضعیت را به‌طور تقریب دارند، گفت: در کل 55 میلیون و

 382 هزار نفر تحت پوشش صندوق‌های بیمه‌یی قرار دارند که 69درصد از جمعیت کشور را دربرمی‌گیرد. تردیدی نیست بحران بزرگی در راه است که به گفته محسن رنانی عضو هیات علمی دانشگاه اصفهان، بحرانی بزرگ‌تر از بحران آب و مسائل زیست‌محیطی است.  صندوق‌های بازنشستگی پول زیادی از مردم گرفته‌اند اما سرمایه‌گذاری خوبی نکرده‌اند و هم‌اکنون با دشواری مواجه شده‌اند.  هم‌اکنون صندوق فولاد کشور حداقل با 20 روز تاخیر حقوق بازنشستگان را پرداخت می‌کند.  سرزعیم گفت: حتی اگر زمان به 26 سال پیش برگردد و صندوق‌ها به شکل درست هم مدیریت می‌شد، صندوق‌ها فقط می‌توانستند 30درصد از منابع خود را تامین کنند.  معاون اقتصادی وزارت کار با اشاره به برخی مشکلات که موجب شده صندوق‌های بازنشستگی با مشکل مواجه شوند، اظهار داشت: دو موضوع، علت اصلی ورشکستگی صندوق‌هاست.  وی ادامه داد: جامعه ایران از 50 سال پیش به لحاظ افزایش امید به زندگی بهبود یافته، به‌طوری که متوسط عمر افزایش یافته است. به‌طور مثال اگر قرار بود در گذشته یک نفر پس از بازنشسته شدن 5 تا10 سال از صندوق بازنشستگی حقوق دریافت کند هم‌اکنون به لحاظ افزایش متوسط عمر حدود 30سال حقوق دریافت می‌کند و حتی پس از مرگ هم اگر دختر ازدواج نکرده داشته باشد حقوق بازنشسته پس از فوت بازنشسته ادامه می‌یابد و به فرزند دختر ازدواج نکرده می‌رسد.  یادآور می‌شود، چندی پیش در گفت‌وگو با زنی سالخورده حدود 91 ساله متوجه شدم که وی به علت فوت همسر حدود 35 سال است که از حقوق بازنشستگی پدر بهره‌مند می‌شود. درواقع حدود 65سال است که از صندوق بازنشستگی حقوق دریافت می‌کند.  سرزعیم توضیح داد: به همین سبب طلاق‌های صوری افزایش یافته تا بازماندگان بتوانند از صندوق پول بگیرند و این در حالی است که بازنشستگی زودهنگام هم اتفاق افتاده است.  سرزعیم گفت: بسیاری از مشاغل که سخت و زیان‌آور محسوب می‌شود فرد با 20 سال کارکردن بازنشسته و 30 روز حقوق را دریافت می‌کند. کشورهای توسعه‌یافته در حال تغییر سن بازنشستگی از 60 به 65 سال هستند. میانگین سن بازنشستگی در این کشورها 60 سال و در ایران 52 سال است.  میانگین سن بازنشستگان لشکری و کشوری 47 تا 48 سال است و به همین علت ورودی به صندوق‌های بازنشستگی زیاد و خروجی آن کم است.  سرزعیم معتقد است: دو گام اساسی برای بهبود وضعیت صندوق‌های بازنشستگی می‌توان برداشت که یکی اصلاح قوانین است به‌طوری که بازنشستگی زودهنگام را کم کنیم و از سوی دیگر می‌توان سنوات که به‌ازای هر سال یک ماه حقوق می‌دهند را کاهش داد. هم‌اکنون این میزان در کشور ایتالیا 16 روز و در کشورهای دیگر 10 روز به‌ازای یک سال است.  دو کار سخت باید انجام شود تا بتوان از ورشکستگی صندوق‌ها جلوگیری کرد. یکی اصلاح قوانین درون صندوق‌هاست که حذف تدریجی امتیازها از جامعه اندکی دشوار است.  بسیاری از موارد دیده می‌شود، زن شاغل که همسر شاغلش را از دست می‌دهد از دو سو می‌تواند بازنشستگی دریافت کند. از یک سو همسر و از سوی دیگر بازنشستگی خودش که باید به‌تدریج با اصلاح برخی قوانین یک حقوق حذف شود اما این مهم نیاز به زمان و اصلاح قوانین دارد.  تردیدی نیست پس گرفتن برخی امتیازها در صندوق‌های بازنشستگی، بدبینی به دولت‌ها را همراه دارد اما در صورتی که کاری امروز صورت نگیرد آیندگان با دشواری‌های زیاد مواجه خواهند شد.  دولت‌ها باید زمینه اعتماد از سوی مردم را ایجاد کنند. هر چه فاصله‌ها بین دولت و مردم افزایش یابد و هر چه نابرابری در جامعه‌یی فزونی یابد دشوار است که برخی امتیازها را از جامعه پس گرفت.  در این پس‌گیری امتیازهای به غلط داده شده در صورتی امکان‌پذیر است که فاصله زندگی آحاد جامعه به لحاظ سطح زندگی به‌طور تقریب یکسان باشد.  در جامعه‌یی که نابرابری و تبعیض همواره در مقابل دیدگان مردم خود را عریان کند جامعه به‌ سختی می‌تواند پذیرای این سخت‌گیری‌های یاد شده باشد.