نقش مثبت شبکه ملی اطلاعات بر اقتصاد و فناوری
گروه دانش و فن
شبکه ملی اطلاعات علاوه بر تضمین کنترل بیشتر بر ارتباطات اینترنتی در داخل کشور همچنین می‌تواند پیامدهایی اقتصادی هم برای کشور داشته باشد که یکی از آنها کمتر شدن هزینه استفاده از شبکه پهن باند اینترنت است.
ایجاد و توسعه شبکه ملی اطلاعات یکی از الزامات برنامه پنجم در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات است که در برگیرنده اهداف راهبردی از جمله فراگیری خدمات الکترونیک و افزایش بهره وری، کاهش وابستگی به شبکه اینترنت و توانایی اعمال مدیریت حداکثری بر دسترسی به آن، گسترش محتوای ایرانی اسلامی و بالا بردن سواد دیجیتال، افزایش کسب و کار دیجیتال و توسعه سهم ICT در اقتصاد کشور، افزایش امنیت و قابلیت اطمینان فضای دیجیتال است.
همچنین اجرا و پیاده‌سازی این شبکه دارای اثرات مثبت اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و امنیتی بسیاری برای کشور است. تجربیات جهانی حاکی از آن است که شدت اثر‌پذیری شاخص‌های کلان اقتصادی از توسعه باندپهن نسبت به دیگر شاخص‌های توسعه ICT بیشتر است. یکی از نتایج ایجاد و توسعه شبکه ملی اطلاعات، افزایش ضریب نفوذ باندپهن کشور است که نتایج تجربی حاکی از تاثیرات مستقیم افزایش ضریب نفوذ باند پهن بر اقتصاد کشورهاست.
ایجاد شبکه ملی اطلاعات طبق گزارش مرکز ملی فضای مجازی، علاوه بر افزایش تولید بر ایجاد اشتغال نیز اثرگذار است به طوری که حجم عظیم فعالیت‌های مورد نیاز برای ایجاد این شبکه نیازمند تعداد نیروی انسانی قابل توجهی است. به عنوان نمونه در استرالیا با در نظر گرفتن بازه زمانی ۱۰ساله جهت بهره‌برداری نهایی شبکه ملی این کشور پیش‌بینی شده بود که در سال بیش از ۲۵هزار شغل مستقیم ایجاد شود.
همچنین استفاده از تکنولوژی‌های هوشمند در صنایع الکترونیک، کشاورزی، سلامت، حمل و نقل و باند پهن بیش از ۷۰هزار شغل غیرمستقیم مانند تجارت الکترونیک، سلامت الکترونیک و دیگر خدمات الکترونیکی تا پایان سال ۲۰۱۴ ایجاد خواهد کرد.
گفتنی است اشتغال غیرمستقیم و متحول شده ناشی از توسعه شبکه ملی اطلاعات بیشتر از اشتغال مستقیم آن بوده که اثرات آن در مدت زمان طولانی‌تری مشخص خواهد شد. عرضه خدمات اینترنت از دو قسمت بستر انتقال یا خطوط مخابراتی و پهنای باند تشکیل شده است. پهنای باند اصلی‌ترین موضوع اینترنت در کشور است. آنچه اقتصاد اینترنت بر پایه آن بنا شده و مهم‌ترین کالای وارداتی سایبری است.
به گزارش ایسنا دسترسی مطمئن، ارزان و با کیفیت به اینترنت و خدمات ارتباطی از عوامل اصلی در توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات کشورهاست و به همین منظور نهادهای بین‌المللی سرعت، کیفیت و قیمت پهنای باند اینترنت را شاخص‌هایی برای مقایسه وضعیت توسعه این بخش می‌دانند. همچنین امروزه با گسترش ارائه خدمات الکترونیکی در جهان و افزایش مصرف پهنای باند؛ سرمایه‌گذاری‌های زیادی در این بخش انجام شده است.
کشور امریکا به عنوان هاب (Hub) اصلی اینترنت در دنیا شناخته می‌شود که عمده ترافیک بین‌المللی به این کشور ختم می‌شود. در سال ۲۰۱۸ بیشترین ظرفیت ایجاد شده بین امریکا و اروپا بوده است که همین ظرفیت ایجاد شده باعث شده تا بیشترین کاهش قیمت در عرضه پهنای باند در سطح بین‌المللی در این منطقه روی دهد. هر چند سهم امریکا از ترافیک بین‌الملل طی سال‌های گذشته رو به کاهش بوده است و با شتابی قابل توجه کشورهای آسیایی درحال ایجاد ترافیک داخلی هستند.
هر لینک پرظرفیت انتقال داده‌ها که معادل ۱۵۵مگابیت بر ثانیه را حمل می‌کند یک STM۱ خوانده می‌شود. از کنار هم چیدن آنها با ضریب ۴ سطوح ظرفیتی بالاتر ساخته می‌شود. با توجه به روند افزایش ظرفیت پهنای باند بین‌المللی، قیمت آن طی سال‌های گذشته روند نزولی طی کرده است. براساس اطلاعات Telegeography قیمت عمده فروشی خدمات انتقال ترافیک IP در اغلب مناطق روند کاهشی داشته است.
بازار عرضه و تقاضای پهنای باند اینترنت در کشور از پر رونق‌ترین بخش‌های اقتصاد خدمات ارتباطاتی محسوب می‌شود. تامین و عرضه پهنای باند کشور دارای ساختار خاصی است که در 4 سطح تامین‌کننده اصلی پهنای باند بین‌المللی از منابع خارج از کشور، تامین‌کننده پهنای باند بین‌المللی و اینترنت داخل کشور و بعضی از کشورهای همسایه، توزیع‌کنندگان داخلی پهنای باند و مصرف‌کنندگان پهنای باند قابل بررسی است.
در سطح یک تامین و عرضه پهنای باند، شرکت فراهم‌آور و واردکننده پهنای باند بین‌المللی هر STM۱ را به قمیتی کمتر از ۳هزار دلار امریکا تحویل می‌گیرد و آن را با احتساب حاشیه سود به قیمتی حدود ۳هزار دلار امریکا در اختیار شرکت ارتباطات زیرساخت می‌گذارد.
شرکت ارتباطات زیرساخت هم یک STM۱ را براساس مصوبه ۱۸۱ سال ۱۳۹۲ کمیسیون تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی به قیمتی حدود 2.6برابر قیمت اولیه به توزیع‌کنندگان داخلی پهنای باند (مانند شرکت‌های PAP، شرکت مخابرات ایران، اپراتورهای وایمکس و دیگر اپراتورها) عرضه می‌کند. یعنی یک STM۱ که به قیمت حدود ۹میلیون تومان وارد کشور می‌شود پس از افزایش قیمت توسط واسطه‌های مختلف در نهایت ۲۵برابر قیمت اولیه آن یعنی به قیمت ۲۳۲میلیون تومان به دست کاربر نهایی می‌رسد.
هزینه ۲۵ برابری
نسبت به قیمت اولیه اینترنت بین‌الملل
به گفته مسوولان شرکت ارتباطات زیرساخت، در حال حاضر نزدیک به ۳۰درصد ترافیک مورد استفاده کاربران، داخلی است که در شرایط فعلی این میزان ترافیک از طریق شبکه جهانی اینترنت مبادله می‌شود. با توجه به آنچه بیان شد، زنجیره ارائه خدمات اینترنتی در کشور موجب می‌شود قیمت عرضه اینترنت به کاربر ۲۵برابر قیمت اولیه در مرز کشور شود که نتیجه آن هزینه بالای اینترنت است.
براساس عرضه ۲۰۰گیگابیت اینترنت در کشور و نیز قیمت نهایی ماهیانه ۲۳۲میلیون تومانی هر STM۱ ۱برای ۸ مشترک و نیز در نظر گرفتن ۳۰درصد ترافیک داخلی کشور؛ بهره‌برداری از شبکه ملی اطلاعات موجب صرفه جویی سالانه حدود 1.169میلیارد تومان هزینه ارائه خدمات اینترنتی می‌شود که تنها یکی از جریان‌های مثبت اقتصادی پیاده‌سازی شبکه ملی اطلاعات در کشور است. از سوی دیگر کاهش این حجم از ترافیک، افزایش سرعت و کیفیت اینترنت کشور را نیز به دنبال خواهد شد.
طبق تعریف مرکز ملی فضای مجازی شبکه ملی اطلاعات بستری است امن، پیشرفته و متکی به جدیدترین فناوری‌های نوین و بومی برای تحقق فضای مجازی براساس ارزش‌های والای اسلامی – ایرانی جهت رسیدن به اهداف چشم‌انداز ایران ۱۴۰۴ است.
براساس مصوبه شورای عالی فضای مجازی در این خصوص، شبکه ملی اطلاعات به عنوان زیرساخت ارتباطی فضای مجازی کشور، شبکه‌یی مبتنی بر قرارداد اینترنت به همراه سوئیچ‌ها و مسیریاب‌ها و مراکز داده‌یی است به صورتی که درخواست‌های دسترسی داخلی برای اخذ اطلاعاتی که در مراکز داده داخلی نگهداری می‌شود به هیچ وجه از طریق خارج کشور مسیریابی نشود و امکان ایجاد شبکه‌های اینترانت و خصوصی و امن داخلی در آن فراهم شود.
