سردار سازندگی از نگاه یاران
روز گذشته در نخستین سالگرد فوت آیت‌الله هاشمی بزرگداشتی به یاد او برگزار شد. این بزرگداشت که به گفته محمد هاشمی، قرار بود سخنران اصلی‌اش حجت‌الاسلام والمسلمین حسن روحانی باشد، اما به دلایلی که ذکر نشد، سه روز پیش از مراسم، دفتر رییس‌جمهوری به برگزار‌کنندگان گفت که روحانی نمی‌تواند به این مراسم بیاید. جای روحانی را دو معاونش پر کردند، یکی اسحاق جهانگیری و دیگری علی‌اکبر صالحی. همچنین آیت‌الله جوادی آملی نیز در پیامی به این کنگره جایگاه آیت‌الله هاشمی میان امام و رهبری را به تصویر کشید.
آیت‌الله جوادی آملی برگزاری بزرگداشت آیت‌الله هاشمی را برای آن دانست که شناسنامه او حفظ شود و بر این موضوع تاکید کرد که هاشمی چه در قبل و چه بعد از انقلاب و در زمان جنگ خدمات ارزنده‌یی برای کشور انجام داده است. اسحاق جهانگیری که سخنران اصلی مراسم بود نیز از تعبیر استراتژیست توسعه‌گرا برای آیت‌الله هاشمی استفاده کرد و از نگاه سیاسی و اجتماعی سردار سازندگی سخن گفت. جهانگیری وقتی خواست خیلی کوتاه زندگی سیاسی هاشمی پس از انقلاب اسلامی را به تصویر بکشد، چنین روایت کرد: «وقتی رییس مجلس شد، مجلس در راس امور قرار گرفت و وقتی نیاز بود در دولت حضور پیدا کند، سرعت سازندگی و شتاب کشور شکل گرفت و وقتی جنگ با مشکل روبه‌رو شد به عنوان فرماندهی جنگ گره‌گشا شد و آن زمانی که نیاز بود صلح را پیش ببرد با شجاعت در حضور امام راحل عرض کرد که شما اجازه دهید من قطعنامه را قبول کنم». معاون اول رییس‌جمهور به دیپلماسی هاشمی اشاره کرد که به گفته او مسائل منطقه‌یی ایران را به بهترین نحو ممکن حل کرد و به‌طوری که ایران در دوران ریاست‌جمهوری هاشمی بهترین روابط را در منطقه و با کشورهای عربی داشت و با تدبیری که به خرج داد کشورهای اسلامی را در همین سالن اجلاس سران با عنوان نشست کنفرانس اسلامی گرد هم آورد.
هیچگاه هاشمی قهر نکرد
معاون اول رییس‌جمهوری از رویکردهای اصلی آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی را این موضوع دانست که با وجود اینکه در بالاترین و مهم‌ترین مسوولیت‌هایی که مورد انتقاد مردم قرار می‌گرفت، همواره خودش را در معرض رای مردم قرار می‌داد و فکر می‌کرد تا زمانی که مورد اعتماد مردم است و رای آنان را به عنوان پشتوانه خود دارد، بهتر می‌تواند کار کند. جهانگیری یادآور شد: برای انتخابات ارزش بالایی قایل بود، در انتخابات سال 92 به صحنه انتخابات آمد که ناباورانه رد صلاحیت شد شاید فکر می‌شد که با رد صلاحیت هاشمی ایشان صحنه را ترک کند ولی هاشمی قهر نکرد و عافیت‌نشینی را اتخاذ نکرد و برای همان انتخابات برنامه‌ریزی کرد و رییس‌جمهوری درست کرد.
او همچنین گفت: بعد از رد صلاحیت ایشان، من رییس ستاد آیت‌الله هاشمی بودم خدمت ایشان رسیدم و گفتم تکلیف چیست، چه کار باید کرد؛ چون به هر چیزی فکر می‌کردیم جز رد صلاحیت شما، فرمودند فلانی من همان هاشمی دیروز هستم، بدون کمترین تغییری و همان رابطه با نظام و موضع‌گیری‌های قبلی را دارم بروید ستادها را جمع کنید و اعتراضی هم نمی‌خواهد بکنید. رییس ستاد انتخابات هاشمی‌رفسنجانی در سال 92 ادامه داد: یکی از دوستان ایشان جناب دکتر روحانی در انتخابات 92 نامزد و رییس‌جمهوری شد، با رایی که دیدید. جهانگیری خاطرنشان کرد: برای انتخابات بعدی هم همواره برنامه داشت، برای مجلس خبرگان رهبری سال 94 برنامه داشت و آن رای بسیار عظیمی که در انتخابات آخر داشت و در خبرگان به ایشان دادند را دیدید، برای انتخابات 96 از اوایل 95 فکر می‌کرد و برنامه‌ریزی داشت و حداقل سه بار خودم با ایشان در سال 95 تا 19 دی که این اتفاق افتاد، صحبت کردم که در خاطراتم یادداشت کرده‌ام و باچه اصراری که آقای روحانی حتما باید نامزد شود و در سیاست به جوان و جوانی توجه ویژه داشت.
او همچنین گفت: آیت‌الله هاشمی دوراندیش و نواندیش بود، لحظه‌یی از تحولات جهانی عقب نمی‌ماند و به همین خاطر در مراسم بدرقه ایشان موج عظیمی از جوانان او آن را تا بهشت زهرا(س) بدرقه کردند.
معاون اول رییس‌جمهوری تاکید کرد: به لحاظ اقتصادی کسی بود که مفهوم توسعه و ابعاد آن را به خوبی می‌فهمید، آقای هاشمی نظریه توسعه داشت و برای تکنوکرات‌های ایران یک الگو شده بود و خیلی‌ها در ایران از قبل از انقلاب زحمت کشیدند تا این زمان که بتوانند برای گروه تکنوکرات‌ها ایدئولوگ شوند که آقای هاشمی شد.
جهانگیری یادآور شد: فن‌سالارهای بسیاری دور آقای هاشمی جمع شدند، ایشان اینگونه می‌دید که هم باید به مناطق محروم رسید هم به روستاها و هم باید به معیشت مردم رسید و هم باید کارهای بزرگ در ایران انجام داد. او به دوران نمایندگی خود در مجلس دوم که عضو کمیسیون برنامه و بودجه بود، اشاره کرد و ادامه داد: در مجلس دوم که در دوران جنگ تحمیلی بود و درآمدهای کشور به‌شدت کاهش پیدا کرده بود و کل درآمدهای ارزی کشور 7میلیارد دلار بود که 4میلیارد دلار آن باید خرج جنگ می‌شد و 2میلیارد کالای اساسی وارد می‌شد و یک‌میلیارد دلار می‌ماند و باید برای اداره کشور هزینه می‌شد و به همین دلیل در آن زمان بودجه ارزی اصلا نوشته نمی‌شد. معاون اول رییس‌جمهوری افزود: در این دوران سخت آقای هاشمی دنبال این بود که در تهران مترو بسازد عده‌یی از اعضای کمیسیون برنامه و بودجه خدمت ایشان رفتیم و گفتیم آقا مدرسه، نیازهای ضروری و خیلی چیزهای دیگر نداریم، مگر می‌شود مترو ساخت و پول به مترو داد. جهانگیری ادامه داد: ایشان سعی کرد ما را قانع کند که این یک نیاز اساسی کشور است، باید فکری هم برای مترو، هم شرایط جنگ و مسائل آینده ایران و حفظ ملت شود.
او ادامه داد: ما اصرار داشتیم که منابع نیست اما وی احساس می‌کرد ممکن است هجمه‌یی به این طرح بزرگ آغاز شود، در نماز جمعه آنچنان درباره ضرورت راه‌اندازی مترو سخن گفت که کسی دیگر یارای مخالفت نداشت. معاون اول رییس‌جمهوری با بیان اینکه طرح‌های بزرگ از فولاد، افتتاح سد و برق در زمان ریاست‌جمهوری ایشان افتتاح شد، گفت: در اقصی نقاط کشور وقتی یک سد افتتاح می‌کرد اشک در گوشه چشمش جاری می‌شد از شوق اینکه این کارهای بزرگ برای ایران دارد، انجام می‌شود. مدیران توانا دورش جمع می‌شدند.
هاشمی شناسنامه و هویت نظام جمهوری اسلامی است
جهانگیری یادآور شد: آقای هاشمی به لحاظ موقعیت و جایگاه مشاوری امین، صادق و ثابت‌قدم در کنار رهبر انقلاب و در زمان حیات امام راحل بود.
او تصریح کرد: تا آخرین لحظات از ستون اصلی انقلاب دفاع کرد، هم در جلسات خصوصی که خدمت ایشان می‌رسیدیم و هم در سخنرانی‌ها که بخشی از جملاتش در این جا گفته شد، اصرار داشت که اگر نقطه نظر و دیدگاهی داریم باید از انقلاب حفاظت کنیم.
معاون اول رییس‌جمهوری افزود: هاشمی شناسنامه و هویت نظام جمهوری اسلامی است و نمی‌توان از او گذشت و او را نادیده گرفت، هاشمی مرد عبور از بحران‌ها بود.
جهانگیری همچنین گفت: هاشمی مرد صبر و امید بود و هیچ‌وقت کسی او را ناامید ندید و همیشه برای روزهای سخت برنامه داشت و هاشمی امروز را خوب می‌فهمید و برای آینده برنامه داشت و مرد مدارا و تدبیر بود و حضور در میانه میدان داشت.
او افزود: هاشمی کسی نبود که در کنار گود بنشیند و بگوید بقیه به صحنه بروند و در تمام لحظات خود در میان میدان بود و امروز ایران بیش از همیشه نیاز به اندیشه و مشی هاشمی دارد. مشی که برای اداره کشور به دور از هرگونه افراط و تفریط به اعتدال فکر کند و مشی که برای جلوگیری از فرسایش سرمایه و برای توسعه مهم کشور برنامه داشته باشد، نباید بگذاریم سرمایه اجتماعی انسانی به فرسایش تبدیل شود.
معاون اول رییس‌جمهوری اظهارداشت: مشی که از حذف نیروهای توانمند ممانعت می‌کرد و شجاعانه به میدان می‌آمد و از هیچ تهمتی هراس نداشت، آقای هاشمی وقتی یک جریان سیاسی در کشور حاکم می‌شد و می‌خواست رقیب خود را از صحنه خارج کند در مقابل آن می‌ایستاد.
جهانگیری خاطرنشان کرد: به همین دلیل در یک مقطعی با برخی از دوستان اصلاح‌طلب که فکر می‌کردند آقای هاشمی مانع برای حذف رقیب است با او اختلاف نظر پیدا کردند و در مقطع بعدی که عده‌یی ایستادند تا به هر قیمت شده جریان قدرتمند اصلاحات را از صحنه خارج کنند آقای هاشمی ایستاد و بسیاری از اتهامات در این دوره به هاشمی زده شد.
او گفت: در دی ماه سال گذشته یک روز خدمت ایشان رسیدم و در حیاط مجمع تشخیص مصلحت نظام صحبت کردیم، بحثی در مورد سال 88 بود که گفت فلانی من دیدم که آنها می‌خواهند یک جریان قوی را از انقلاب حذف کنند ولی من ایستادم و گفتم اینها می‌آیند دور من جمع می‌شوند و من آنان را به نظام وصل می‌کنم و نمی‌گذارم جدا شوند.
معاون اول رییس‌جمهوری با بیان اینکه وی اینقدر دلسوز بود، افزود: هاشمی همانطور که در تعابیر بزرگان آمده یک فرد نیست یک تجربه و اندیشه است، ببینیم او چه کرد و ما هم با بهره‌گیری از میراث فکری و عملی هاشمی آنگونه عمل کنیم.
جهانگیری ادامه داد: امروز یک سال بعد از هاشمی عزیز، کشور در موقعیت حساس قرار گرفته است و نگرانی‌ها و امیدهای او را در این شرایط بهتر می‌توان فهمید و از آنها بهره برد.
او گفت: در شرایط فعلی کشور بسیاری از دلسوزان، مسوولان و شهروندان نگران امروز و فردای ایران هستند در حالی که همه می‌دانند با وجود تهدیدات فراوانی که پیش روی ما است فرصت‌های کم‌نظیری در اختیار ایران است که با اتکا به این فرصت‌ها می‌توان همه تهدیدها را پشت سر گذاشت.
اعتقاد آیت‌الله هاشمی به تحقق تقویت روحیه جمع‌گرایی بود
دیگر سخنران این مراسم، علی‌اکبر صالحی بود. معاون رییس‌جمهور در این مراسم گفت: برای من مایه بسی خرسندی است که در آستانه شهادت امیرکبیر در مراسم درگذشت آیت‌الله هاشمی که از مریدان ایشان بود حضور یافتم. در آغاز باید اعتراف کنم که سخن گفتن در رابطه با هاشمی در جمع بزرگانی که با این چهره برجسته محشور بودند، سخت است. او یکی از چهره‌های جاودان و فراموش نشدنی نهضت‌های رهایی‌بخش است. ایشان در آغاز شکل‌گیری نهضت در مقام یکی از حواریون امام راحل بودند که همواره کنارشان حضور داشتند. او افزود: هاشمی در پرتو بهره‌مندی از روحیه عدالت‌طلبی تمام هستی خود را در اختیار انقلاب گذاشت. او می‌دانست راه خدا اثربخش است اما هموار نیست. آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی آراسته به فضیلت مردم‌دوستی بود. از این‌رو در اندیشه ملک ملت بود. ایشان رنج توده مردم را رنج خود می‌دانست. شاید بتوان گفت عشق به ایران میراثی بود که از اندیشه امیرکبیر به ایشان رسیده بود. او با این حال که روحانی بود از مواهب آن استفاده شخصی نکردند. ایشان ریزبین و تیزبین بودند. صالحی افزود: هوشیاری و ذکاوت ایشان در عرصه سیاست خارجی هم کارگشا بود؛ درست است برای درک شخصیت چنین شخصیت‌هایی احتیاج به گذر زمان هست، اما داده‌های خوبی از تاثیرات ایشان در سیاست خارجی در دست است. او همچنین در ادامه به فضل آیت‌الله هاشمی در مورد مساله فلسطین اشاره کرد و گفت: سردار بزرگ سازندگی خود از نخستین مبارزان قدس بود. به تقویت جبهه مقاومت در برابر رژیم صهیونیستی اصرار می‌ورزید. آن دولتمرد ژرف‌نگر به حکم عقل دوراندیش به این تحلیل دقیق دست یافته بود که در میان همسایگان و گسترش پیوندها باید تلاش کرد. آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی عقیده داشت با همسایگان پیرامون، به حکم تاریخ و پشتیبانی منطقه‌یی باید رابطه داشت و معتقد بود همسایگان باید چنان اعضای یک خانواده باشند. ایشان همواره بر گسترش و روابط با هدف تحرک بخشیدن به سیاست خارجی تاکید می‌کرد. معاون رییس‌جمهور تصریح کرد: چهره‌های با سابقه نظام اسلامی به این واقعیت گواهی می‌دهند که تهدیدزدایی از طریق تنش‌زدایی امکان‌پذیر است. در راستای تقویت پیوندهای برادری و ترمیم روابط با عربستان کارهایی را در بالاترین سطح با ملک سلمان انجام داد. در عرصه روابط و تعاملات در عرصه بین‌المللی نگاه واقع‌بینانه داشتند. تقویت جایگاه و منزلت کشورها از نظر ایشان امر ضروری بود. حمایت از مردم رنج‌دیده و ملت ستمدیده را همیشه سرلوحه قرار می‌داد. آیت‌الله هاشمی به تحقق تقویت روحیه جمع‌گرایی بسیار اعتقاد داشت. صالحی به اعتقاد و تلاش هاشمی‌رفسنجانی برای ایجاد توازن در عرصه بین‌المللی اشاره کرد و گفت: آن دولتمرد روشن‌بین شاید نخستین دولتمرد ایرانی بود که می‌گفت ضمن ترمیم و ارتقای روابط باید در درون هم تلاش کرد.
مخالفان آیت‌الله توبه کنند
یکی دیگر از یاران آیت‌الله هاشمی که در مراسم حضور داشت، در سخنانی مخالفان او را خطاب قرار داد و گفت که «ای مخالفان آیت‌الله هاشمی به جایی نرسیدید، امروز هم دیر نشده است توبه کنید و با مردم باشید و برای مردم کار کنید.» حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمهدی طباطبایی با اشاره به سابقه آشنایی آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی با امام(ره) گفت: منزل مقابل امام، منزل عمه من است که دو پسر داشت، که اخوان مرعشی بودند. هر دو مجتهد مسلم بودند. مرحوم هاشمی 15سال در آن خانه زندگی کرد با این بزرگواران به دیدار مراجع می‌رفتند و در بحث‌های فقهی حضور داشتند و صاحب‌نظر شدند. اما چون آیت‌الله هاشمی در مسائل سیاسی ورود کردند جنبه فقهی ایشان مغفول ماند. امام به نظریات فقهی ایشان ارج می‌نهاد. ایشان در مکتب آیت‌الله شریعتمداری، منتظری، حائری شیرازی و بسیاری دیگر حضور داشتند و بسیار مقید به آموزش دیدن و بحث‌های فقهی بودند. او افزود: آیت‌الله هاشمی از 15 سالگی در کنار امام بودند و بسیار به مردم کمک می‌کردند و دست فقرا را می‌گرفتند، نیکی کردن به کسانی که به شما بدی می‌کنند سخت است، اما آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی چنین می‌کردند.
