تجویز ساخت «مال» در بهشت‌زهرا!
گروه راه و شهرسازی آزاده کاری
مجید فراهانی عضو کمیسیون برنامه و بودجه شورا روز گذشته در گفت‌وگو با یکی از خبرگزاری‌ها، پیشنهاد ساخت «مال» در بهشت‌زهرا را مطرح کرد. به گفته فراهانی، مردم باید برخی خدماتی که در شهر دریافت می‌کنند را در بهشت‌زهرا نیز دریافت کنند. چه ایرادی دارد با توجه به نبود ترافیک در کنار این‌گونه مجموعه‌ها، مال (مراکز خرید) تاسیس شود تا مردم بتوانند از خدماتش بهره ببرند و در کنار آن پارکینگ طبقاتی احداث شود. این موارد از جمله کارهایی است که می‌توان این مکان را به محلی برای زندگی تبدیل کرد.
با خواندن این خبر نخستین چیزی که به ذهن متبادر می‌شود، این است که آیا این یک شوخی است یا پیشنهاد کارشناسی شده از سوی یک عضو شورای شهر تهران؟ بعد از اطمینان از جدی بودن پیشنهاد، سوالات بی‌شماری در ذهن راه می‌یابند. آیا برای کسانی که عزیزشان را از دست داده و برای مراسم خاکسپاری راهی بهشت‌زهرا می‌شوند وجود مال جذابیت دارد؟ با وجود تعداد زیاد مال در سطح شهر تمایلی در شهروندان برای خرید از مال آن هم جایی که نامش با مرگ و میر پیوند خورده است، وجود دارد؟ اصلا چرا باید جایی که متعلق به درگذشتگان است، به محلی برای زندگی تبدیل شود؟
از سوی دیگر، وقتی خود اعضای شورا اذعان دارند که شهر از وجود مال‌ها و مگامال‌ها اشباع شده و دیگر نیازی به ساخت مراکز خرید در شهر احساس نمی‌شود چرا چنین پیشنهادی از سوی یک عضو شورای شهر مطرح می‌شود؟
براساس آمارها، اکنون در تهران بیش از 100 مال وجود دارد که باتوجه به وضعیت زندگی شهروندان، ترافیک و مسائل اجتماعی این تعداد مال در شهر جای تعجب دارد حتی گفته می‌شود در شهرهای بزرگ مانند پاریس نیز این حجم از مال‌ها و مگامال وجود ندارد. آیا بهتر نیست اعضای شورا به جای پیشنهاد ساخت مال در بهشت‌زهرا، پیشنهاد ساخت یک شهربازی برای شهروندان تهرانی را ارائه کنند؟
محمدمهدی برادران استاد دانشگاه و کارشناس مسائل شهری در گفت‌وگو با «تعادل» در پاسخ به اینکه پیشنهاد ساخت مال در بهشت‌زهرا تا چه اندازه منطقی است، عنوان کرد: اصولا بهتر است اعضای شورا در حوزه تصویب لوایح وارد شوند، چراکه این نوع پیشنهادها در واقع ورود به حوزه اجرایی است. بدنه شهرداری بهتر می‌تواند چنین مواردی را بررسی کند.
وی با بیان اینکه اقتصادی کردن فعالیت‌های شهرداری یک امر مطلوب است، گفت: اما اینکه نگاه سوداگری در مدیریت شهر را تا جایی گسترش دهیم که در قبرستان عمومی شهر که در متون مذهبی از آن به عنوان جایی برای تفکر به مسیر و پایان زندگی یاد شده است، بخواهیم مال بسازیم و هویت بهشت‌زهرا نیز به سمت سوداگری سوق پیدا کند، تصمیم اشتباهی است. حتی اگر نخواهیم تعالیم مذهبی را نیز مورد توجه قرار دهیم، در شهرهای بزرگ دنیا قبرستان‌ها بیشتر به فضای سبز تبدیل شده یا کاربری موزه در آنها تعریف شده است و نه مال‌سازی.
اقدام پسندیده‌ای نیست
وی ادامه داد: متاسفانه این نگاه سوداگرانه همواره در مدیران ما وجود داشته که تمام مسائل از قبیل فرهنگی و اجتماعی را با نگاه مادی‌گرایانه دنبال می‌کنند اما همان‌طور که گفتم اینکه مکانی با کاربری و محیط بهشت‌زهرا تبدیل به مرکز تجاری شود اقدام پسندیده‌یی نیست. البته اینکه به نیازهای مردم پاسخ داده شود کار خوبی است که همین الان نیز در قالب فروشگاه‌هایی این کار انجام می‌شود اما کارکرد سازمان نباید تغییر پیدا کند.
وی با بیان اینکه هم‌اکنون سازمان بهشت‌زهرا با مشکلات متعددی رو به رو است و نتوانسته رضایت شهروندان را جلب کند، اظهار کرد: کیفیت خدمات ارائه شده در بهشت‌زهرا مناسب نیست و از طرفی قیمت‌ها نیز بالاست و همین دو عامل موجبات نارضایتی مردم را فراهم کرده است. همچنین برخی از رانت‌های ویژه استفاده می‌کنند. بنابراین بهتر است سازمان بهشت‌زهرا به رفع این مشکلات بپردازد. بسیار شاهد بوده‌ایم که تدفین در شرایط بدی صورت می‌گیرد و همزمان با مراسم تدفین کارهای عمرانی نیز انجام می‌شود. شورا نیز باید نقش نظارتی خود را پررنگ‌تر کند تا جلوی استفاده از رانت‌ها گرفته شده و نیز کیفیت خدمات افزایش یابد.
وی تاکید کرد: چنانچه با وجود همه این مشکلات کار جدیدی برای مدیر سازمان تعریف شود، مدیریت سازمان باید بخشی از انرژی خود را صرف وظیفه جدید خود کرده و به دنبال برندها و ساخت مال باشد. اصولا ادبیات مال در تمام دنیا، توسعه سرمایه‌داری مدرن محسوب می‌شود و حتی در مراکز شهری نیز مخالفان بسیاری دارد، چه رسد به اینکه در چنین محیطی که هم هویت مدیریت و هم هویت محیطی را خدشه‌دار می‌کند.
قبرستان‌های توریستی
به گزارش «تعادل»، فراهانی در بخش دیگری از صحبت‌های خود از قبرستان‌های توریستی در برخی کشورها خبر داده و عنوان کرده که باید آرامستان‌های شهر را توریستی کرد. به گفته وی وقتی می‌توان در آرامستان‌ها جذب توریست داشته باشیم، بهتر است که این امر فعال شود. باید ببینیم چقدر این ظرفیت را فعال کرده‌ایم و باید از ظرفیت حرم مطهر و بهشت‌زهرا به‌عنوان جاذبه توریستی استفاده شود. واقعیت این است که بیشتر آرامستان‌های توریستی قدمتی چند هزار ساله داشته و بیشتر جاذبه تاریخی دارند. برادران اما معتقد است برعکس ساخت مال، تبدیل آرامستان‌ها به جاذبه‌های توریستی تصمیم خوبی است.
وی در این باره توضیح داد: در دنیا تورهای گردشگری زیادی وجود دارد ولی ما تورهای گردشگری شهری شناخته شده، نداریم. البته یکسری تورهای تهرانگردی تعریف شد که خیلی مورداستقبال قرار نگرفت. این درست است که بهشت‌زهرا قدمت تاریخی ندارد اما شخصیت‌های برجسته ادبی، فرهنگی، ورزشی، هنری و سیاسی بسیاری در این آرامستان به خاک سپرده شده‌اند و می‌توان با تعریف یک نقشه راه و شناخت سلیقه شهروندان اقدام به راه‌اندازی تورهایی برای بازدید از قبور بزرگان کرد.
وی تاکید کرد: داشتن نقشه راه و یک راهنمای گردشگری در این امر قطعا کمک خوبی خواهد بود. در کل این پیشنهاد جای تامل دارد و رویکرد انسان‌گرایانه نیز در آن وجود دارد. لازمه آن این است که حتما مطالعات و بررسی‌های لازم در این زمینه انجام شود.
فروش قبر و کسب درآمد
یکی دیگر از پیشنهادهای فراهانی برای کسب درآمد از بهشت‌زهرا ساخت پارکینگ است. به گفته وی، وقتی بحث درآمد پایدار مطرح است. تنها بهشت‌زهرا نباید از فروش قبر این درآمد را حاصل کند. باید فکر‌های جذابی کرد که در عین حالی که خدمت‌رسانی می‌شود، ظرفیت‌ها را نیز افزایش دهیم. یکی از این موارد مشکلات جای پارک است که می‌توان فضایی برای این امر اختصاص داد که هم مردم راحت باشند و هم آنکه ترافیک کمتری وجود داشته باشد.
وی با تاکید بر اینکه بحث هوشمندسازی و تحول دیجیتال بهشت‌زهرا نیز باید در این مجموعه دیده شود، گفت: مساله دیجیتالی شدن در دنیا اهمیت دارد و سال‌هاست برای خدمت به مردم انجام می‌دهد. نیاز است افراد با یک اپلیکیشن خدمات بسیاری از بهشت‌زهرا دریافت کنند.
ارسال گل از راه دور
به گفته فراهانی یکی از خدماتی که در گذشته مطرح بوده خدمات از راه دور گل گذاشتن برای متوفی خود است که این امر به نظر اهمیت دارد. این امر در رویکرد جدید مدیریت شهری می‌تواند مطرح شود.
این عضو شورای شهر تهران با بیان اینکه باید از ظرفیت نذورات و وقف استفاده کرد، گفت: هر کسی که به این مجموعه می‌آید نذوراتی دارد که می‌توان آن را ساماندهی کرد. مجموعه بهشت‌زهرا پتانسیل بالایی دارد و مردم برای وقف اعتقاد دارند. سازمان بهشت‌زهرا می‌تواند برای مراکز مختلف اعم از یتیم‌خانه و سالمندان این امر را سامان دهد.
به گفته فراهانی، بحث داوطلبان تطهیر کار شایسته‌یی است که سازمان داوطلبان نه تنها باید برای تطهیر باشد بلکه خدمات مختلف پزشکی و روانشناسی و... برای آن درنظر گرفت و باید خادمان افتخاری داشته باشد.
رییس کمیته بودجه و نظارت شورای شهر تهران گفت: بحث هوشمندسازی و تحول دیجیتال بهشت‌زهرا باید در این مجموعه دیده شود و نیاز است افراد با یک اپلیکیشن، از خدمات بهشت‌زهرا استفاده کنند.
