آمار صنعت گاز جهان زیر ذره‌بین

ترجمه: مهدی نیکوئی  

چه کسی بزرگ‌ترین تولیدکننده و مصرف‌کننده گاز طبیعی جهان است؟ چه کشورهایی در سال 2016 متکی بر واردات ال‌ان‌جی بودند؟ چه میزان گازی ممکن است در آینده استخراج شود؟ از چه زمانی تقاضای آینده گاز فرا می‌رسد؟ در روزهایی که شرکت بی‌پی، سبد تولیدات خود را به سمت گاز برده و تنها در تعداد محدودی پروژه نفتی منحصرا با کیفیت و برتر فعالیت دارد، مجله بی‌پی نگاهی به وضعیت جهانی گاز و پررشدترین سوخت هیدروکربنی انداخته است براساس این گزارش می‌توان نیازهای انرژی جهان در آینده را درک کرد.

نکته مهمی که از این گزارش برداشت می‌شود، رشد قابل توجه تقاضای گاز تا سال 2035 است اما خریداران گاز در 2دهه پیش ‌رو گرایش بیشتری خواهند داشت تا گاز مصرفی خود را به صورت ال‌ان‌جی وارد کنند و نه خطوط لوله. در این میان مطرح نبودن ایران در بین صادرکنندگان بزرگ ال‌ان‌جی جهان با وجود داشتن ذخایر چشمگیر گاز طبیعی(به عنوان دارنده بیشترین ذخایر گازی جهان) فرصتی طلایی را برای کشور ترسیم می‌کند که درحال از دست رفتن است. ایران می‌تواند با تمرکز بیشتر بر ساخت کارخانه‌های ال‌ان‌جی در 2دهه پیش‌ رو صادرات گاز خود را به سرعت افزایش دهد.

 بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان 2016

درحالی که ایالات متحده امریکا جایگاه خود را هم به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده گاز طبیعی و هم به عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده آن در سال 2016 حفظ کرد، تولیدات این کشور برای نخستین ‌بار از سال 2005 به بعد کاهش یافت. در حقیقت تولید گاز این کشور از زمان انقلاب شیل همواره افزایشی بوده است؛ تا آنکه در 2016 این روند قطع شد. کاهش تولید گاز امریکا در سال 2016 که 2.5درصد بود به دلیل افت قیمت‌های جهانی گاز اتفاق افتاد. در خارج از ایالات متحده در طرف تقاضای بازار، مصرف اروپا به میزان 6 درصد افزایش یافت. این رشد تقاضا ناشی از افزایش مزیت گاز در مقابل زغال‌سنگ(به دلیل کاهش قیمت گاز) به همراه ضعیف شدن انرژی‌های هسته‌یی و تجدیدپذیر اروپا بود. خاورمیانه و چین هم افزایش قابل توجهی در مصرف خود ثبت کردند. دلیل افزایش مصرف آنها بهبود زیرساخت‌ها به همراه افزایش دسترسی به گاز بود. بیشترین کاهش در مصرف گاز کشورها متعلق به روسیه با 3.2درصد بود. در طرف دیگر برزیل هم تولیدش 12.5درصد کاهش یافت(البته برزیل جزو 20کشور بزرگ مصرف‌کننده گاز طبیعی نیست). هر دو کشور به دلیل افزایش در میزان تولید نیروگاه‌های برقابی خود نیاز کمتری به گاز طبیعی داشتند.

در طرف عرضه بازار نیز استرالیا به یک‌باره عملکرد چشمگیری از خود به جای گذاشت و تولید خود را 25.2درصد بالا برد. افزایش قابل توجه تولید گاز طبیعی استرالیا در سال 2016 در پی آن اتفاق افتاد که چند مرکز تولید گاز طبیعی مایع(ال‌ان‌جی) این کشور وارد مدار شدند.

 صادرکنندگان و واردکنندگان ال‌ان‌جی

سال گذشته کشورهای آسیا و اقیانوسیه تمام 5 ردیف اول واردات ال‌ان‌جی را به خود اختصاص دادند. از منظر صادرات نیز استرالیا بیشترین افزایش خالص را به نام خود ثبت کرد.

از نگاه بی‌پی و گزارش بررسی آماری آن، سال 2016 نخستین سال افزایش تولید جهانی ال‌ان‌اجی است. انتظار می‌رود که این افزایش ادامه یافته و به 30درصد تا سال 2020 برسد. این رقم معادل آن است که تا انتهای دهه جاری هر 2ماه یک کارخانه جدید ال‌ان‌جی در جهان به بهره‌برداری برسد. اسپنسر دیل، اقتصاددان ارشد بی‌پی این نرخ رشد را «نسبتا شگفت‌آور» می‌خواند. پیش‌بینی‌ها حکایت از آن دارد که تجارت جهانی ال‌ان‌جی 7برابر سریع‌تر از تجارت گاز از طریق لوله رشد خواهد کرد. با این حساب تا سال 2035 تقریبا نیمی از گاز طبیعی جهان به شکل ال‌ان‌جی تجارت خواهد شد.

 کشورهای دارای بیشترین ذخایر گازی

در سال 2016 ذخایر اثبات شده گاز طبیعی جهان حدود 187تریلیون مترمکعب بود. این میزان ذخیره برای 52 سال ادامه تولید کنونی جهان کافی است. از نظر مناطق، بیشترین ذخیره گازی جهان در اختیار خاورمیانه است و کشورهای این منطقه 42.5درصد از کل ذخایر جهانی را به خود اختصاص می‌دهند.  از نظر طبقه‌بندی‌های کشوری نیز ایران در صدر قرار می‌گیرد. ایران با 33.5تریلیون مترمکعب ذخایر گازی 18درصد از کل ذخایر جهان را در اختیار دارد. با فاصله اندکی از ایران، روسیه با 17.3درصد از ذخایر جهانی گاز طبیعی قرار دارد و پس از آن کشورهای قطر، ترکمنستان، امریکا و عربستان سعودی در رتبه‌های سوم تا ششم قرار گرفته‌اند.

 مصرف کنونی و آینده گاز

تا سال 2035 انتظار می‌رود که مصرف گاز طبیعی با سرعتی بیش از نفت خام یا زغال‌سنگ افزایش یابد. براساس پیش‌بینی‌ها، مصرف این سوخت از 2015تا 2035 سالانه 1.6درصد رشد خواهد کرد. براساس گزارش چشم‌انداز انرژی بی‌پی، چین بیشترین سهم را در رشد تقاضای گاز طبیعی خواهد داشت. دلیل این موضوع سهم بیش از پیش گاز در صنعت و تولید برق این کشور خواهد بود. پس از چین، خاورمیانه و ایالات متحده قرار دارند که در پی دسترسی به گاز طبیعی استفاده بیشتری از آن در نیروگاه‌های خود خواهند داشت.  از نظر درصد افزایش تقاضا، قاره آفریقا در صدر جدول جهانی قرار می‌گیرد. پیش‌بینی می‌شود که میزان تقاضای گاز طبیعی برای این قاره 80 درصد افزایش پیدا کند. منطقه آسیا- اقیانوسیه با 77درصد افزایش تقاضا در دوره مورد بررسی در جایگاه دوم قرار گرفته و خاورمیانه با 55 درصد افزایش تقاضا در جایگاه بعدی قرار گرفته است.