وقفه 3 روزه به‌‌نفع یارانه‌بگیران و بازنشستگان
بررسی جزئیات بودجه 97 از دیروز آغاز شد
گروه اقتصادکلان
72 ساعت بعد از رد کلیات بودجه در مجلس، روز گذشته این لایحه دوباره به صحن علنی آمد تا با برخی اصلاحات صورت گرفته در کمیسیون تلفیق این‌بار رای موافقت نمایندگان را جلب کند. سه روز پیش بعد از اینکه 120نماینده مجلس به کلیات بودجه رای منفی دادند، محمدباقر نوبخت خطاب به آنها گفت «تنها 72 ساعت وقت تلف شد.» بعد از سه روز، روز گذشته کلیات این لایحه را با 182رای موافق، 73رای مخالف و 6رای ممتنع از مجموع 262 نماینده حاضر در مجلس به تصویب رساندند. به لحاظ آیین‌نامه داخلی مجلس تنها یک‌بار امکان رد کلیات لایحه بودجه امکان‌پذیر است، بنابراین در صورت رد مجدد کلیات دولت باید بودجه چنددوازدهم به مجلس ارائه می‌کرد. اینکه چه تغییراتی طی این سه روز گذشته در کلیات لایحه صورت گرفت که مخالفان را از 120 نفر به 73 نفر کاهش داد، تنها می‌توان به افزایش سقف یارانه‌های مستقیم از 23 به 30هزار میلیارد تومان اشاره کرد. دیگر اصلاحات صورت گرفته نیز آنچنان اساسی نبوده‌اند که بتواند چنین تغییر عظیمی در رای نمایندگان ایجاد کند. روز گذشته بعد از تصویب کلیات بودجه، نمایندگان فرصت باقیمانده را روی تصویب جزئیات لایحه گذاشتند که طی آن بندهای تبصره یک لایحه به تصویب رسید.
محورهای اصلی مناقشات
حسن روحانی لایحه بودجه سال 97 کل کشور را یک‌شنبه 19 آذرماه تقدیم مجلس کرد و سپس لایحه مذکور در کمیسیون‌های تخصصی و کمیسیون تلفیق بودجه بررسی شد. بعد از این بررسی‌ها روز یک‌شنبه 8 بهمن کلیات لایحه برای رای‌گیری جمعی به صحن علنی آمد که به‌طور کم‌سابقه‌یی نمایندگان به آن رای منفی دادند. بر اساس گزارش‌ها محورهای اصلی مخالفت نمایندگان مجلس بخش یارانه‌ها و اوراق بوده است به شکلی که غلامرضا تاجگردون رییس کمیسیون تلفیق گفت: «رد کلیات تذکری بود تا بتوانیم بخش یارانه‌ها و اوراق مشارکت را اصلاح کنیم.»
منابع و هزینه‌های هدفمندی یارانه‌ها در تبصره 14 لایحه بودجه مورد توجه قرار گرفته است. طبق لایحه بودجه کل منابع و مصارف این تبصره 87.800هزار میلیارد تومان و منابع مورد نیاز برای پرداخت یارانه‌های نقدی و غیرنقدی 23هزار میلیارد تومان تعیین شده بود که مورد مخالفت نمایندگان قرار گرفت. با مبلغ در نظر گرفته شده برای پرداخت یارانه‌ها گفته می‌شد که یارانه حدود 33میلیون نفر قطع خواهد شد. بعد از رد کلیات، کمیسیون تلفیق کل منابع و مصارف را به 98هزار و 800میلیارد تومان؛ یعنی 10هزار میلیارد تومان بیشتر از لایحه افزایش داد. 7هزار میلیارد تومان از این افزایش به یارانه‌های مستقیم اختصاص داده شد و به این ترتیب سقف یارانه نقدی و غیرنقدی به 30هزار میلیارد تومان رسید. محاسبات نشان می‌دهد که با توجه این مبلغ حدود 20میلیون نفر از دریافت یارانه حذف می‌شوند. چیزی که در این افزایش 10هزار میلیارد تومان محل مناقشه است، محل تامین آن است.
طبق آنچه از سوی سخنگوی کمیسیون تلفیق گزارش شده این 10هزار میلیارد تومان قرار است از محل افزایش فروش بنزین و مالیات بر ارزش افزوده آن تامین شود. با این حال برخی نمایندگان معتقدند که محل منبع یاد شده ابهام‌آمیز است و در صورت تصویب می‌تواند محملی برای گرانی قیمت سوخت باشد. یک عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس با اشاره به اینکه محل افزایش منابع هدفمندی در تبصره ۱۴ مشخص نیست، گفت: این بدان معناست که دولت اجازه افزایش قیمت سوخت را خواهد داشت.
از دیگر موارد مناقشه برانگیز که رد کلیات را رقم زد تبصره 5 است که مربوط به انتشار اوراق در سال 97 می‌شود. پیشنهاد لایحه دولت انتشار 38.5هزار میلیارد تومان اوراق بود که در کمیسیون تلفیق مقداری به آن اضافه شد. بعد از رد کلیات دوباره این سقف به همان میزان اول لایحه تغییر کرد. موضوع مهم دیگر بحث افزایش حقوق بازنشسته‌ها بوده است. دولت هزار میلیارد تومان علاوه بر افزایش 10درصدی جهت ترمیم حقوق و متناسب‌سازی برای این موضوع در نظر گرفته بود، اما کمیسیون تلفیق این رقم را به 3هزار و 400میلیارد تومان افزایش داد یعنی 2هزار و 400میلیارد تومان توسط مجلس اضافه شده است.
تایید اصلاحات کلیات بودجه از سوی دولت
محمدباقر نوبخت رییس سازمان برنامه و بودجه روز گذشته بعد از اعمال این تغییرات اعلام کرد: کلیات گزارش کمیسیون تلفیق مورد تایید دولت است.
سخنگوی دولت با اشاره به دفاع دولت در خصوص برخی اصلاحات صورت گرفته در کلیات لایحه بودجه توسط کمیسیون تلفیق افزود: این اقدامات و اصلاحات صورت گرفته در راستای تامین نظر دولت قابل دفاع است به عنوان مثال در کمیسیون تلفیق مقرر شده که تغییراتی در بحث هدفمندی یارانه‌ها و تبصره 14 لایحه بودجه انجام شود، بنابراین دولت در این خصوص مشکلی نداشته و در پرداخت یارانه‌ها به خانوارهای نیازمند از ابتدای سال 97 مشکلی وجود ندارد.
وی تاکید کرد: ما می‌توانیم در همین راستا منویات مجلس را مدنظر قرار داده و پرداخت یارانه‌ها به خانواده‌های نیازمند را طبق نظر مجلس انجام دهیم.
همچنین مساله دیگر در اصلاح کلیات لایحه بودجه تبصره (5) و تقلیل انتشار اوراق مشارکت و اوراق مالی در سال 97 است. از کمیسیون تلفیق به دلیل اینکه سقف انتشار اوراق مشارکت را به آنچه دولت در لایحه مدنظر قرار داده بود، بازگرداند باید تشکر کرد ضمن اینکه کمیسیون تلفیق خوشبختانه افزایش حقوق متعارف برای اعضای هیات علمی را به طبق روال گذشته بازگرداند که این نیز جای تشکر دارد.
نوبخت گفت: ترمیم و متناسب‌سازی حقوق‌ها نیز مدنظر قرار گرفته و ما مطمئنیم که مجلس علاقه‌مند به اجرای این مساله است. همچنین باید تاکید کرد که بازنشستگان صندوق فولاد نیز در لایحه بودجه مورد توجه قرار گرفتند، بنابراین نمایندگان باید توجه کنند که پیگیری برخی مسائل در جزئیات لایحه بودجه امکان‌پذیر بوده و نمایندگان می‌توانند پس از رد کلیات این مسائل را پیگیری کنند.
شروع تصویب جزئیات بودجه
روز گذشته بعد از رای مثبت کلیات لایحه بودجه سال 97 کل کشور، نمایندگان مجلس بقیه روز را به بررسی و رای‌گیری بندهای کوچک‌تر بودجه اختصاص دادند. طبق عرف مجلس این رای‌گیری‌ها از از بند یک تبصره یک شروع می‌شود و به ترتیب لایحه پیش خواهد رفت.
بر همین منوال روز گذشته نیز نمایندگان تا زمانی که رییس مجلس زنگ پایان کار مجلس را در ساعت 12:15 به صدا درآورد، به این کار مشغول شدند و توانستند بندهایی از تبصره یک را تصویب کردند یا به کمیسیون ارجاع دادند.
نمایندگان مجلس با تصویب بند الف تبصره یک، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران را مکلف کردند در طول سال و متناسب با وصول منابع بلافاصله نسبت به واریز این وجوه (منابع حاصل از صادرات نفت، میعانات گازی و خالص صادرات گاز) و سهم 14.5درصد شرکت ملی نفت ایران از کل صادرات نفتی و میعانات گازی (معاف از تقسیم سود سهام عدالت) و همچنین سهم 3درصد استان‌های نفت‌خیز، گازخیز و کمتر توسعه‌یافته طبق جزو ۳ بند الف ماده ۲۶ برنامه ششم موضوع ردیف درآمدی ۲۱۰۱۰۹ جدول شماره پنج این قانون اقدام کند.
براساس بند ب این تبصره نیز سقف منابع حاصل از ارزش صادرات گاز، میعانات گازی و خالص صادرات گاز مندرج در ردیف ۲۱۰۱۰۱ جدول شماره 5 این قانون معادل ۹۵ هزار و 631 میلیارد تومان و منابع مربوط به 3 درصد صادرات نفت خام و میعانات گازی برای استان‌های نفت‌خیز، گازخیز و کمتر توسعه‌یافته طبق جزو ۳ بند الف ماده ۲۶ برنامه ششم مطابق ترتیبات مندرج در قانون برنامه ششم مندرج در ردیف ۲۱۰۱۰۹ جدول شماره 5 این قانون، ۵هزار و 580میلیارد تومان تعیین شد.
در ادامه نمایندگان مجلس بند «ج» تبصره یک لایحه بودجه ۹۷ در بخش درآمدی را تصویب کردند. براساس این مصوبه، چنانچه درآمد دولت از محل صادرات نفت، میعانات گازی و خالص صادرات گاز در سال ۱۳۹۷ کمتر از 100.7 هزار میلیارد تومان باشد، به دولت اجازه داده می‌شود از محل ۵۰درصد منابع حساب ذخیره ارزی برای تامین مابه‌التفاوت حاصل شده اقدام کند.
محمدباقر نوبخت رییس سازمان برنامه و بودجه در توضیح این بند، گفت: با دلار ۳۵۰۰ تومان منابع حاصل از فروش نفت ۱۰۰ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان می‌شود. وی افزود: قرار است که همان ابتدا از منابع حاصل از فروش نفت ۳۲درصد برای سهم صندوق توسعه ملی واریز شود.
جدا از این حساب ذخیره ارزی وجود دارد که از سال ۸۷ بعد از برنامه سوم برای جلوگیری از نوسانات ارزی این حساب ایجاد شد. نوبخت توضیح داد: بر این اساس اگر بیشتر از رقمی که مجلس تصویب کرده، دولت درآمد نفتی کسب کند باید مازاد را به حساب ذخیره ارزی واریز کند. به عبارت دیگر اگر درآمدها بیشتر از آنچه مصوب مجلس بود، تامین شود باید آن را به حساب ذخیره ارزی بریزیم. در این مصوبه مقرر شده که اگر درآمدها محقق نشد دولت می‌تواند از محل ۵۰درصد منابع حساب ذخیره ارزی برداشت کرده و برای جبران کسری بودجه از این حساب استفاده کند. نمایندگان همچنین بند الحاقی ۱ به تبصره ۱ را در بخش درآمدی به دلیل مغایرت با سیاست‌های کلی و برای بررسی بیشتر به کمیسیون تلفیق ارجاع دادند. در این بند شرکت ملی گاز ایران مکلف شده بود که مبلغ 300 میلیارد تومان را از محل سرجمع صادرات گاز طبیعی در سال ۹۷ هزینه کند و پس از پرداخت به حساب بدهکار دولت منظور و با خزانه‌داری کل کشور تسویه کند. این مبالغ جزو درآمد شرکت ملی گاز ایران محسوب نمی‌شود.
تامین 4 میلیون تن مواد اولیه قیر رایگان
در ادامه بررسی جزئیات بخش درآمدی لایحه بودجه، نمایندگان با بند الحاقی 2 تبصره یک پیرامون تکلیف شرکت ملی نفت ایران برای تامین قیر رایگان موافقت کردند. بند الحاقی 2 تبصره یک بودجه سال 97 می‌گوید: شرکت ملی نفت ایران موظف است از محل منابع دراختیار خود معادل ریالی 4میلیون تن مواد اولیه قیر (VB) رایگان تا سقف مبلغ 3هزار میلیارد تومان قرار دهد و در حساب‌های فی‌مابین خود و خزانه‌داری کل کشور اعمال و با آن از محل خوراک مایع تحویلی به پتروشیمی‌ها و پالایشگاه‌ها تسویه کند. به گزارش خبرگزاری خانه ملت، غلامرضا تاجگردون رییس کمیسیون تلفیق بودجه در پاسخ به ابهامات موردنظر نوبخت رییس سازمان برنامه و بودجه پیرامون عدم تعیین تکلیف محل تامین قیر رایگان برای شرکت ملی نفت ایران گفت: در بخشی از این بند الحاقی آمده که شرکت ملی از محل خوراک مایع تحویلی به پتروشیمی‌ها و پالایشگاه‌ها، منابع مورد نیاز خود را تسویه کند بنابراین شفافیت لازم در این بخش و باتوجه به منابع دیده شده در تبصره 14 برای شرکت ملی نفت ابهامی وجود ندارد.
گازرسانی به مناطق محروم
در روند بررسی تبصره یک بودجه، نمایندگان یک بند به بخش درآمدی این تبصره برای «ارائه تسهیلات به شرکت گاز برای تسریع در امر گازرسانی به مناطق محروم و روستایی» اضافه کردند. در پیشنهاد الحاقی مذکور آمده است بانک‌ها مجاز هستند با تضمین وزارت نفت مبلغ 5 هزار میلیارد تومان تسهیلات به شرکت ملی گاز و شرکت‌های استانی گاز ارائه دهند. احمد بیگدلی در توضیح دلایل ارائه این پیشنهاد گفت: همچنان تعداد روستاها و مناطق محروم فاقد گاز بسیار است و باتوجه به منابع محدود در دست شرکت ملی گاز ضروری می‌دانم اجازه دهیم مبلغ 5هزار میلیارد تومان تسهیلات از طریق بانک‌ها به شرکت ملی گاز پرداخت شود.
تا اینجای کار مجلس به کار خود پایان داد. جلسه بعدی روز شنبه (14 بهمن ماه) راس ساعت 8 صبح با دستور کار بررسی جزئیات لایحه بودجه 97 کل کشور برگزار می‌شود.
