بی‌خطر بودن تشعشعات تلفن همراه
گروه دانش و فن مرجان محمدی
تاکنون خبرهای زیادی در مورد تاثیر مخرب تشعشعات موبایل بر سلامتی انسان مطرح شده اما تحقیقات جدید نشان می‌دهد نیاز به نگرانی خاصی در این زمینه وجود ندارد. تشعشعات تلفن همراه سرطان زا نیست، اما این بدان معنا نیست که این امواج کاملا بی‌خطر هستند، چرا که دانشمندان معتقدند استفاده از تلفن همراه در محیط‌های بسته به مدت طولانی می‌تواند باعث آسیب شود. همانطور که می‌دانید امواج الکترومغناطیسی توسط دکل‌های BTS یا Base Tranceiver Station، تششعات رادیو فرکانسی هستند و اشعه ساطع شده از این دکل‌ها، غیر یون‌ساز و سرطان‌زا نیستند؛ اما عدم رعایت استانداردها به خصوص در مورد تشعشعات گوشی و نیز نبود نظارت و پایش مستمر بر میزان تشعشعات، می‌تواند خطرآفرین باشد. از سویی دیگر آنتن موبایل یا همان BTS است که مخفف Base Tranceiver Station هستند دومین بخش در ساختار سیستم کلی ارتباطات سیار مبنی بر جی‌اس‌ام (GSM) (سامانه جهانی ارتباطات همراه یکی از متداول‌ترین استانداردهای تلفن‌های همراه در جهان) هستند که از طریق اینترفیس هوا (Air interface) تبادل اطلاعات بین موبایل و آنتن انجام می‌گیرد. پس ما خواه ناخواه با این امواج در تماس هستیم.
هر تجهیزی در طیف فرکانسی خاصی کار می‌کند؛ برای مثال در ایران شبکه نسل دو در GSM 900 MHZ و GSM1800MHZ - نسل سوم در UMTS 2100 و شبکه نسل چهارم برای ایرانسل در LTE 1800 مگاهرتز کار خواهد کرد. تشعشعات ناشی از آنتن بر حسب وات بر مترمربع بیان شده و این میزان به‌شدت وابسته به فرکانس و فاصله از آنتن است و با افزایش هر دو مورد توان به‌شدت کاهش می‌یابد. برای نمونه، هر چقدر به امواجی که از آنتن‌های BTS تلفن همراه ساطع می‌شود، نزدیک‌تر باشیم، این امواج خطرناک‌تر خواهد بود. براساس مقاله‌یی در مجله
Electromagnetic Biology and Medicine، رعایت فاصله حداقل ۳۰۰ متر از بی‌تی‌اس‌ها توصیه می‌شود.
سه سازمان کمیته بین‌المللی حفاظت در برابر اشعه‌های غیر یون‌ساز (ICNIRP)، سازمان بهداشت جهانی (WHO) و اتحادیه بین‌المللی مخابرات (ITU) استانداردهایی برای این تشعشعات بیان کرده‌اند
شعشعات از دو جهت قابل بررسی است؛ یکی از جهت تشعشعات آنتن و دیگری از جهت تشعشعات ناشی از خود دستگاه موبایل.
از آنجا که موبایل فاصله بسیار کمتری با ما دارد، نگرانی در این مورد برای شخصی که به مدت طولانی با تلفن همراه صحبت می‌کند نسبت به شخصی که آنتن در نزدیکی منزلش است، بیشتر است؛ اما چرا؟
تشعشعات ناشی از موبایل وابسته به عملکرد اپراتورها و مکان‌یابی بهینه جهت گسترش بی‌تی اس‌ها است. در جهت بهبود این امر استفاده از بی‌تی اس‌های توزیع شده در بسیاری از کشورها مد نظر قرار گرفته است. مسلما با زیاد شدن تعداد بی‌تی اس‌های با توان کمتر، فاصله دستگاه موبایل از آنتن کمتر شده و دستگاه برای حفظ ارتباط نیاز به مصرف توان بالا ندارد.
همه تلفن‌های همراه از خود امواج رادیویی (RF) ساتع می‌کنند و انرژی این امواج براساس مدل‌های مختلف گوشی‌های تلفن همراه متفاوت است. برای مثال برای sumsung sm-p601 این مقدار 0.635 وات بر کیلو گرم است.
تلفن‌های همراه در شرایط مختلف با توان‌های مختلف رادیویی کار می‌کنند.
این موضوع جهت بهبود مصرف باتری و همچنین کاهش توان تشعشع سیگنال رادیویی صورت می‌پذیرد.
بدترین شرایط کاری تلفن‌های همراه زمانی اتفاق می‌افتد که کاربر بیشترین فاصله را با دکل‌های مخابراتی سرویس‌دهنده دارد. زیرا گوشی برای پیدا کردن آنتن مجبور است توان بیشتری ارسال کند.
این توان تشعشعی موجب ایجاد ولتاژِ در حد میکرو ولت در مغز می‌شود که اثرات جانبی آن سردرد، خستگی و مشکلات خواب خواهد بود. زمان برخورد امواج بسیار اهمیت دارد و در هنگام خواب احتمال ایجاد خطر بیشتر است.
پرهیز از استفاده موبایل در فضاهای بسته از جمله داخل ماشین، واگن قطار مترو و جاهایی که آنتن‌دهی خوبی ندارد، به‌شدت توصیه می‌شود. استفاده از هندز فری در اینگونه شرایط بسیار مفید خواهد بود. دستگاه‌های LTE، مصرف باتری بسیار بالایی دارند و دلیل آن این است که در شرایط فعلی، سرویس‌دهی اپراتورهای شبکه به گونه‌یی است که کاربر برای برقراری ارتباطاتش به هر دو حالت عملیاتی CDMA2000 و LTE احتیاج دارد. این به این معناست که برای هر دقیقه اتصال، نسبت به زمانی که شما تنها از CDMA2000 یا LTE استفاده می‌کنید، میزان مصرف باتری و به عبارتی توان دستگاه، دو برابر شده است. بنابراین در صورتی که کاربر این مورد هستید، رعایت اینکه موبایل در اتاق خواب نباشد یا مودم ۲۴ ساعته روشن نباشد الزامی است.
با اینکه هنوز مدارکی دال بر سرطان‌زا بودن این امواج در دسترس نیست، اما با توجه به نیاز به گسترش شبکه‌ها و نیز افزایش حجم اطلاعات تبادلی متناسب با روند پیشرفت تکنولوژی‌های انتقال داده و نگرانی‌های موجود مبنی‌بر تاثیر بر سلامت افراد، مسلما ایجاد یک سیستم پایش و مانیتورینگ تشعشع در اکثر نقاط شهر لازم و ضروری است. تشعشات رادیویی قوی مانند اشعه ایکس یا تشعشعات هسته‌یی برای انسان بسیار مخربند اما امواج رادیویی موبایل بسیار ضعیف‌تر از آن هستند که سلامتی انسان را به صورتی جدی به خطر اندازند.
بر اساس تحقیقات «موسسه ملی سلامت امریکا» نرخ ابتلا به تومورهای قلبی در برخی موش‌های نر پس از قرار گرفتن در معرض امواج موبایل افزایش پیدا کرده، البته این موش‌ها در حمامی از تشعشعات رادیویی غوطه ور شده و میزان امواج دریافتی آنها نسبت به کاربرانی که به استفاده مکرر و دایمی از موبایل عادت دارند به مراتب بیشتر بوده است.
محققان این جوندگان را به مدت دو سال برای 9 ساعت در روز در معرض امواج شبکه‌های 2G و 3G قرار داده‌اند (کهولت یک موش 2 ساله برابر یک انسان 70 ساله است).
در این تحقیق که به صورت دو مرحله‌یی اجرا شده در موش‌های ماده اثری از این تومورها مشاهده نشده و حتی موش‌های نر نیز در مرحله دوم شواهدی از مشکلات سلامتی جدی بروز نداده‌اند.
در این بیانیه تاکید شده که تعداد اندکی از این موش‌ها به سرطان قلب مبتلا شده‌اند و نمی‌توان با قاطعیت این مساله را به قرار گرفتن آنها در معرض امواج رادیویی مرتبط دانست.
Otis Brawley از مدیران ارشد انجمن سرطان امریکا در مصاحبه با آسوشیتدپرس گفته است:
مدارکی که حاکی از ارتباط بین موبایل و سرطان باشد ضعیف است و تاکنون شاهد افزایش نرخ این بیماری بین مردم نبوده‌ایم.
بیانیه این موسسه تاکید می‌کند که با وجود قرار گرفتن این جوندگان در معرض تشعشعات موبایل شدید شواهدی که حاکی از ابتلا به سرطان در آنها باشد بسیار مبهم بوده است. علاوه بر این موش‌های در معرض امواج موبایل طول عمری بیش از همنوعان خود داشته‌اند، اگرچه این نتیجه ممکن است به صورت تصادفی رخ داده باشد.
در هر صورت به نظر می‌رسد رعایت برخی نکات از جمله استفاده غیرضروری از تلفن همراه و خاموش یا دور نگه داشتن از اتاق خواب برخی تهدید‌های احتمالی را برای انسان کاهش دهد.
