همکاری کنید تا آب جیره‌بندی نشود
گروه انرژی نادی صبوری
می‌خواهد همه چیز را تغییر دهد، نظام مصرف آب، رویکرد وزارت نیرو در قبال تشویق مصرف‌کنندگان به صرفه‌جویى یا به قول خودش عدم اسراف در برق، طرح تعادل‌بخشی آب‌های زیرزمینی و چندین مساله دیگر که هر کدام مثتوی هفتاد منی به حساب می‌آیند و مشخص نیست که آیا او با فرض بر درست بودن تمام افکار و نیاتش قدرت به ثمر نشاندن آن را خواهد داشت یا نه. این شالوده نخستین نشست خبری رضا اردکانیان، وزیر نیروی دولت دوازدهم است. نشستی که نیمی از پرسش‌های مطرح شده در آن از سوی رسانه‌های مرتبط با صدا و سیما بوده و به همین واسطه فرصتی برای طرح پرسش بسیاری از رسانه‌ها ازجمله روزنامه «تعادل» در آن فراهم نشد. اما نتیجه آن روشن شدن بخشی از مواضع وزیر از فرنگ برگشته ساختمان شیشه‌یى بود. مشروح گزارش«تعادل» از این نشست خبری را در ادامه مى‌خوانید.
نخستین نشست خبری وزیری که شاید این روزها افکار عمومی و جامعه سوالات بسیار زیادی را از او دارند با پاسخگویی به تعداد بسیار اندکی از پرسش‌ها دیروز برگزار شد. رضا اردکانیان حداقل در شروع این نشست خبری تفاوتی با دیگر مدیران دولتی در ایران از خود نشان نداده و مدت زیادی را به تشریح اقدامات وزارت نیرو در 40سال پس از انقلاب اختصاص داد. کارنامه‌یی که دسترسی به شبکه آب و برق نقطه قابل دفاع و سرعت بسیار پایین رشد دسترسی به شبکه فاضلاب نقطه تاریک آن محسوب می‌شود. به ترتیبی که درصد تحت پوشش فاضلاب ایران از 8.5 درصد در سال 1357 به 48درصد در سال جاری رسیده و تنها 40درصد رشد داشته است.
اما پس از بیان این نکات نوبت به طرح پرسش خبرنگاران رسید. نخستین پرسش از اردکانیان مربوط به برنامه او درخصوص افزایش همکاری بخش خصوصی در پروژه‌های وزارت نیرو بود. پرسشی که نشان داد، وزارت نیرو تمایل دارد بخش خصوصی وارد پروژ ه‌های تصفیه پساب و بازچرخانی آب شود.
در ادامه وزیر نیرو به موضوعی پرداخت که شاید یکی از مهم‌ترین عوامل به وجود آمدن وضع فعلی منابع آب در ایران باشد. عدم درک مشترک میان 2وزارتخانه نیرو و جهاد کشاورزی تاکنون موجب قربانی شدن دشت‌ها و منابع آب شده است و ظاهرا وزیر نیرو تمایل دارد که در این وضعیت تغییر ایجاد کند. او در این زمینه به برگزاری جلسه مشترک با وزیر جهاد و کشاورزی و تدوین پروژه‌هایی مشترک به صورت نمونه خبر داد.
در ادامه مشخص شد که این پروژه‌های مشترک به حوزه «تعادل‌بخشی آب‌های زیرزمینی» مربوط می‌شوند. پروژه‌یی که در طول چند سال اخیر با مشکل بزرگ کمبود منابع مالی دست و پنجه نرم مى‌کرد اما وزیر نیروی فعلی اعتقاد دارد، مشکل اساسی کند بودن پیشرفت آن کمبود منابع مالی نبوده است.
البته این موضوع نیز تاکنون از نظر پنهان به شمار نمی‌رفت. «تعادل» در سلسله گزارش‌هایی که درباره این پروژه و موانع پیشرفت آن تهیه کرده است، بارها به موانع سیاسی پیش روی طرح تعادل‌بخشی اشاره کرده بود. برای مثال در یکی از این گزارش‌ها از قول عبدالله فاضلی، دبیر ستاد احیا و تعادل‌‌بخشى آب‌های زیرزمینی نوشته شده بود که استانداری بوشهر یکی از مهم‌ترین موانع بستن چاه‌های غیرمجاز در این استان به شمار می‌رود. مساله اساسی اما تاکنون این نکته بوده که اراده‌ى کافی برای مجاب کردن تمام نهادها در زمینه همکاری با این پروژه وجود نداشته است.
اردکانیان اما شاید به این دلیل که به تازگی وارد فضای اجرایی ایران شده و انرژی خوبی دارد، معتقد است که امکان تغییر در نگاه «تک‌زاویه‌یی» نهادهای مختلف به این موضوع وجود دارد. او در این زمینه عنوان کرد:«با تعریف مصلحت مشترک میان این نهادها وضعیت تغییر خواهد کرد. در این حالت دیگر نیازی به حضور قوه قضاییه و مسائل اینچنینی نیست».
او در ادامه عنوان کرد که به همین دلیل با تغییر در برنامه پیشین طرح تعادل‌بخشی چند دشت به صورت پایلوت انتخاب شده و با همکاری مشترک وزارت نیرو و وزارت جهاد کشاورزی به صورت متمرکز به تعادل‌بخشی آنها پرداخته خواهد شد.
اما طبیعی است که یکی از مهم‌ترین پرسش‌ها از وزیری که عبارت «مدیریت تقاضا» تکیه کلام اوست، پرسش درباره اتکای برنامه‌های کنترل تقاضای وزارت نیرو به ابزار قیمتی باشد. اردکانیان در توضیح مواضعش در این زمینه شفاف کرد که عملا فصل مدیریت عرضه در وزارت نیرو به پایان رسیده و حداقل تا مدت‌ها شاهد برنامه‌یی ویژه برای افزایش مبادی عرضه چه برق و چه آب نخواهیم بود.
او در این زمینه عنوان کرد:«هر چند بررسی مطالعاتی طرح‌هایی چون شیرین‌سازی آب دریا و آب‌های ژرف را در نظر خواهیم داشت اما تاکید بر استفاده صحیح از منابع آبی خواهد بود.»
وزیر نیرو همچنین در تشریح مواضعش در زمینه تامین برق همگام با افزایش تقاضا عنوان کرد: «همین امروز در کمیسیون اقتصادی هیات وزیران این موضوع را مطرح کردم که نباید سالانه هزاران میلیارد تومان از جیب مردم را برای ساخت نیروگاه هزینه کنیم درحالی که این نیروگاه‌ها فقط در ساعات پیک به کار ما می‌آیند». او در ادامه گفت:«ما نمى‌توانیم انطباق با رشد مصرف را ادامه دهیم و در نتیجه این خود مصرف است که باید یک درصد کاهش پیدا کند. منابع مالی که از این روند آزاد می‌شود، مى‌تواند در مبادی بهتری همچون کاهش فرسودگی تجهیزات صنعت برق حرکت کند.» اردکانیان عنوان کرد که حتی قیمت برق 100تومان در هر کیلووات ساعت که سازمان برنامه آن را قیمت تمام شده تولید برق در ایران محاسبه کرده است از نظر وزارت نیرو با قیمت تمام شده واقعی فاصله دارد اما باز هم قیمتی که از مصرف‌کننده دریافت می‌شود با این رقم فاصله جدی داشته و این می‌تواند در آینده مشکلات جدی را برای صنعت برق ایجاد کند.
وزیر نیرو معتقد بود در وضع فعلی تنها درصد کمی از مصرف‌کنندگان که سطح مصرف بالایی دارند درحال استفاده از کمک هزینه هستند. او گفت:«روا نیست پرمصرف‌ها از این تعرفه‌ها بهره‌مند شوند».
تنش نیست کم آبی است
وزیر نیرو که سابقه فعالیت‌های بین‌المللی حوزه آب را در کارنامه خود دارد بر خلاف بسیاری از مسوولان که بی‌پروا و غیردقیق از الفاظی همچون «بحران آب» و «تنش آبی» برای توصیف وضعیت فعلی استفاده می‌کنند در پاسخ به خبرنگاری در مورد وضعیت واقعی آب درحال حاضر عنوان کرد:«به دلیل کاهش بارش‌ها نسبت به سال گذشته در شرایط فوق‌العاده کم‌آبی قرار گرفته‌ایم. البته این فاصله نسبت به آمار سال گذشته تا پایان زمستان کاهش می‌یابد اما در بهترین حالت 20درصد کمتر از سال گذشته بارش خواهیم داشت». او در بخش دیگری از صحبت‌های خود نیز عنوان کرد که برخی از مناطق ایران در چند ماه اخیر خشک‌ترین سال در 50 سال اخیر را تجربه کرده‌اند. اما از تمام این آمارها پرسش مهم برای مردم یک چیز است:«آیا آب جیره‌بندی خواهد شد؟»
اردکانیان معتقد است که اگر مردم حالا همکاری لازم را به خرج دهند، تابستان راحت‌تری را خواهند داشت و در واقع پیغام او به مردم این بود: همکاری کنید تا آب جیره‌بندی نشود!
از نتیجه جلسه وزارت خارجه با افغانستان بی‌خبرم
اما یکی از مهم‌ترین پرسش‌های دیگر مطرح شده از اردکانیان در نشست خبری روز گذشته، پرسش از او درباره برنامه و مواضش درباره حوضه‌های آبریز مشترک ایران بود. ایران در شرق و غرب حوضه‌های مشترک آبریزی دارد که همه نیز با مسائلی مواجه هستند. اردکانیان در تشریح وضعیت ایران درحال حاضر عنوان کرد:«درحال حاضر در دنیا حدود 286حوضه آبریز مشترک وجود دارد و تقریبا می‌توان گفت 40درصد از آب‌های دنیا در حوضه‌های مشترک آبریز قرار دارد با این حال شرایط ایران از نظر قرار گرفتن در بالادست و پایین‌دست بودن رودخانه‌های مرزی بسیار خاص است». او اقدامات صورت گرفته در اوایل دهه 80 در این زمینه را اقداماتی قابل توجه خوانده و گفت که ما در این سال‌ها توانستیم روی رودخانه‌های مرزی سدهای بزرگ بسازیم همچنین پس از گذر 30سال از معاهده مسکوت با افغانستان آن را فعال کنیم. وی اضافه کرد:«باید توجه داشت که در حوضه‌های آبریز مشترک همه «هم‌سرنوشت» هستند بنابراین وجود مفاهمه و گفت‌وگو بین طرف‌ها و البته استفاده از همه ابزارهای موثر در این خصوص می‌تواند بسیبار راهگشا باشد». با این حال اردکانیان عنوان کرد که از نتیجه جلسه‌یی که پنج‌شنبه هفته گذشته میان کمیته‌یی از وزارت خارجه ایران و کمیته‌یی از افغانستان در مشهد برگزار شده به دلیل تراکم برنامه‌ها در دهه فجر بی‌خبر است.
