تبریز، یک روز پس از قیام

سی‌ام بهمن 1356، به‌دنبال قیام خونین روز گذشته مردم تبریز در چهلمین روز شهادت شهدای قم، موج ناآرامی‌ها در این شهر ادامه داشت و در 135 ناحیه از شهر تظاهرکنندگان به ساختمان‌های دولتی، بانک‌ها، سینماها و هتل‌ها حمله کردند و تعدادی را به آتش کشیدند.

روز بیست‌ونهم بهمن شهر در اختیار نیروهای انقلابی و معترضان قرار گرفته بود تا اینکه عصر آن روز کنترل تبریز در اختیار نیروهای نظامی و امنیتی قرار گرفت.

اما فردای آن روز تجمعات و اعتراضات همچنان ادامه داشت. آماری که برای رییس ساواک تبریز تهیه کردند، این طور نوشته شده بود: «581 نفر دستگیر، 9 نفر کشته، 118 نفر زخمی، 3 دستگاه تانک، 2 سینما، یک هتل، کاخ جوانان، حزب رستاخیز و تعدادی اتومبیل شخصی و دولتی به آتش کشیده شدند.» چند روز بعد تعداد کشته‌شدگان تبریز به 13 نفر رسید، کنسول امریکا در تبریز در واپسین ساعت‌های روز، این یادداشت را به سفارت امریکا در تهران مخابره کرد: «بیشتر تظاهر‌کنندگان را مردان جوان تشکیل می‌دهند و اهدافشان مظاهر جامعه غیرمذهبی از قبیل سینماها و کلوپ‌هاست. نیروهای اجتماعی و مذهبی به حالتی درآمده‌اند که کنترل‌شان آسان نیست. شاه (شاید) با تعویض استاندار آذربایجان و تحت انضباط درآوردن ساواک و مقامات پلیس این استان به شورش‌های تبریز واکنش نشان دهد. با این حال 40 روز بعد، باز هم در شهرهای مختلف ایران تظاهرات و خشونت‌هایی به وقوع خواهد پیوست.»

ادامه قیام مردم تبریز در روز سی‌ام بهمن و در ادامه، همین اعتراضات و مراسم اربعین کشته‌شدگان در شهرهای دیگر، تا بهمن 1357 ادامه یافت.

امام خمینی(ره) نیز پیامی درباره قیام مردم تبریز صادر کردند که در بخشی از این پیام آمده است: «من نمی‌دانم با چه زبانی به اهالی محترم تبریز و به مادران داغدیده و پدران مصیبت کشیده تسلیت بگویم، با چه بیان این قتل عام‌های پی‌درپی را محکوم کنم. من از مقدار جنایات و عدد مقتولین و مجروحین اطلاع صحیح ندارم. ولی از بوق‌های تبلیغاتی معلوم می‌شود که جنایت‌ها بیش از تصور ماست. با این وصف، شاه افراد پلیس را که به قتل عام به دلخواه او دست نزده‌اند، به محاکمه می‌خواهد بکشد.»