آینده تقاضای نفت در نگاه غول بریتانیایی
گروه انرژی| علیرضا کیانی|
چندی پیش جولین لی، تحلیلگر برجسته بازار نفت در یادداشت تحلیلی که در بلومبرگ به چاپ رسید به موضوعی اشاره کرد که به نوعی نمایانگر ترم جدید بازار نفت بود. در این یادداشت عنوان شده بود، همدست شدن کمبود تقاضا برای نفت خام با افزایش تولید از سوی امریکا می‌تواند طرح اوپکی‌ها را با شکستی سنگین روبه‌رو کند. این طرز فکر در واقع ترسیم‌کننده تمام سال‌های پیش روی تولیدکنندگان نفت خام است. طرز فکری که عنصر «تقاضا» در آن بسیار تعیین‌کننده به نظر می‌رسد. دیروز درحالی که بازار نفت خام تحت تاثیر افزایش ارزش دلار با کاهش قیمت مواجه شد، انتشار گزارش چشم‌انداز سالانه شرکت BP نیز سبب شد، نگرانی در مورد آینده تقاضا برای نفت خام، وضعیت درازمدت این سوخت را نیز با تردید روبه‌رو کند. گزارش پیش رو از دو بخش تشکیل شده است، بخش نخست نگاهی به وضعیت روز بازار نفت و بخش دوم بررسی موضوع تقاضا در گزارش غول نفتی بریتانیا. مشروح را در ادامه بخوانید.
صعود ارزش دلار پس از افت آن در هفته گذشته به پایین‌ترین سطح در 3سال اخیر و افزایش تولید نفت شیل در ایالات متحده باعث شد تا قیمت نفت روز چهارشنبه کاهش یابد. قراردادهای آتی نفت برنت با 71سنت کاهش در قیمت در ساعت 10:13 به وقت گرینویچ 64.54 دلار در هر بشکه معامله شد. فیوچرهای نفت وست تگزاس اینترمدییت نیز با 74سنت کاهش بشکه‌یی 61.19 دلار قیمت‌گذاری شد تا شکاف قیمتی میان این دو شاخص نفتی به 3.60دلار در هر بشکه برسد. کمترین اختلاف میان قیمت برنت و دبلیو.تی.ای در 6 ماه گذشته به سه‌شنبه بازمی‌گردد، زمانی که نگرانی‌ها در مورد واردات نفت خام کانادا، قراردادهای فیوچر نفت امریکا را پررونق کرده بود.
استیفن برناک از شرکت تحلیلگری پی‌ام‌وی در مورد تغییرات اخیر در بازار نفت به رویترز گفت:«امروز با جان گرفتن دوباره دلار هارمونی به بازار نفت بازگشته است.» افزایش عایدی اوراق قرضه کوتاه‌مدت دولت امریکا به بالاترین حد خود در 9سال اخیر آن هم پیش از اعلام شرح جلسه سیاست‌گذاری بانک مرکزی امریکا که ممکن بود خبر افزایش نرخ بهره را با خود به همراه داشته باشد، باعث شد تا ارزش دلار در برابر ارزهای مهم جهانی افزایش یابد.
براساس گزارش رویترز، ذخایر تجاری نفت امریکا در هفته منتهی به 16فوریه 1.3میلیون بشکه افزایش داشته است. این درحالی است که به گفته وزیر انرژی امارات، اوپک و دیگر تولیدکنندگان نفت مانند روسیه در ملاقاتی که در ماه ژوئن یا یکدیگر خواهند داشت درباره استمرار همکاری در سال‌های آتی برای مقابله با شوک‌های بازار مذاکره خواهند کرد. این گروه 24عضوی از کشورهای صادرکننده نفت برای کم کردن از مازاد عرضه توافق کرده‌اند که در سال جاری تولید روزانه نفت خام را به 1.8میلیون بشکه محدود کنند. به دلیل ضعف فصلی بازار کالاهای فیزیکی در این زمان از سال(به علت تعطیل یا نیمه تعطیل بودن پالایشگاه‌ها برای تعمیرات و عملیات نگهداری) و پذیرش نفت خام کمتر توسط پالایشگاه‌ها قیمت فیوچرها نیز کاهش یافت. در میان گونه‌های مختلف نفت که در سال جاری معامله شده‌اند، نفت سبک و شیرین غرب آفریقا بیشترین مقاومت را در برابر تغییرات قیمت نشان داده که بخشی از این امر به دلیل تقاضای چین برای این نفت بوده است. نفت‌های مدیترانه‌یی مانند نفت اورال اما از ابتدای سال روندی کاهشی در قیمت خود را تجربه کرده‌اند.
سیراب شدن عطش دنیا برای نفت
تا 15 سال آینده
این مساله اهمیت عنصر «تقاضا» را در تعیین سطح قیمت نفت در سال‌های پیش رو بیش از پیش مشخص می‌کند. در همین زمینه بریتیش پترولیوم پیش‌بینی کرده است که تقاضا برای نفت در دهه سوم هزاره سوم به حداکثر میزان خود خواهد رسید. بنا بر گزارش سی‌ان‌ان مانی، شرکت نفتی بریتیش پترولیوم(بی‌پی) در چشم‌انداز سالانه خود که روز سه‌شنبه انتشار یافت، پیش‌بینی کرده که تقاضای جهانی برای نفت خام در انتهای دهه 2030 به حداکثر میزان خود برسد. دلیل این امر از نگاه بی‌پی افزایش تعداد ماشین‌ها و کامیون‌های الکتریکی است. این شرکت عقیده دارد که تا سال 2040، 320میلیون خودرو الکتریکی در جاده‌ها درحال تردد خواهند بود. این درحالی است که در سال 2016 تنها 2میلیون خودرو الکتریکی مورد استفاده قرار گرفته است. از نگاه بی‌پی، وسایل نقلیه الکتریکی از سال 2035 به بعد ممکن است بازار را در چنگ خود بگیرند.
این پیش‌بینی خبر از تغییری بزرگ در آینده تقاضا برای نفت می‌دهد. اینکه یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های تولیدکننده نفت از زمانی سخن می‌گوید که تقاضا برای نفت به حداکثر میزان خود رسیده و چشم‌اندازی برای رشد بیشتر آن متصور نیست خود گویای دگرگونی نگاه بازار انرژی است. تنها یک دهه پیش بزرگ‌ترین نگرانی این بود که بشر تا کی و چه مقدار نفت می‌تواند استخراج کند. همین نگرانی‌ها برای مدت کوتاهی بهای نفت را به 147دلار در هر بشکه نیز برساند. امروز اما بازار از نفت اشباع شده است. انقلابی که نفت شیل به پا کرد چنان مازاد عرضه‌یی در بازار ایجاد کرد که کشورهای عضو اوپک و روسیه مجبور به کاهش تولید در سال گذشته شدند.
این نوسانات به خوبی نشان داد که در بازار درحال تغییر انرژی نمی‌توان آینده را به سادگی پیش‌بینی کرد. بی‌پی نیز پذیرفته چشم‌اندازی که ارائه می‌کند، سناریوهای مختلفی برای آینده را در نظر می‌گیرد. در سناریو اصلی که «انتقال تکاملی» نام گرفته، سیاست‌های دولتی، تغییرات در تکنولوژی و ترجیحات اجتماعی مطابق روال چند سال اخیر پیش خواهند رفت. پیش‌بینی بی‌پی از آِینده تقاضای نفت با دورنمایی که اوپک ارائه می‌کند، متفاوت است. در ماه نوامبر این کارتل نفتی که عربستان سعودی رهبری آن را بر عهده دارد، اعلام کرد که تقاضای جهانی برای نفت تا سال 20140 به رشد مداوم ادامه خواهد داد. اما حتی اوپک نیز با نیم نگاهی به کاهش نرخ رشد اقتصادی، قیمت‌های بالای نفت، بهره‌وری انرژی و رقابت شدید بر سر ایجاد منابع جدید انرژی می‌داند که تقاضا برای نفت به طور مداوم کاهش می‌یابد. غول نفتی رویال داچ شل نیز پیش‌بینی کرده که تقاضا ممکن است در 15سال آینده به حداکثر خود برسد. مت اسمیث، مدیر تحقیقات کالا در موسسه کلیپر دیتا در این باره به سی‌ان‌ان گفت:«مهم‌ترین نکته این است که هیچ‌کس نمی‌داند در آینده دقیقا چه اتفاقی خواهد افتاد؛ لذا نمی‌توان به قطع یقین گفت که چه زمانی بازار به نقطه حداکثر تقاضا خواهد رسید».
عاملی مهم می‌تواند باعث تغییر در صنعت خودرو-مهم‌ترین مشتری برای نفت- شود. فروش خودروهای الکتریکی چون تسلا و شورلت بولتدر سال‌های اخیر افزایش چشمگیری داشته است. با این همه طبق اطلاعات آژانس انرژی جهانی، خودروهای الکتریکی تنها 0.2درصد از تعداد خودروهای سبک درحال تردد را تشکیل می‌دهند. شرکت‌هایی چون فورد، فولکس واگن و هوندا نیز از نیت خود برای تولید خودروهای الکتریکی گفته‌اند. یکی از عواملی که باعث شده تا میل شرکت‌های خودروسازی به تولید خودروهای الکتریکی بیشتر شود، سخت‌گیری‌های جدید اتحادیه اروپا بر موتورهای احتراق داخلی است. نروژ، فرانسه، آلمان و بریتانیا کشورهایی هستند که تلاش می‌کنند، خودروهایی که تنها با سوخت‌های فسیلی کار می‌کنند را از رده خارج کنند.
سی‌ان‌ان می‌نویسد: بی‌پی، آرام آرام تحلیل‌های رادیکال‌تری از تعداد خودروهای الکتریکی درحال تردد در آینده را ارائه داده است. در تحلیل امسال این شرکت 2میلیون خودرو الکتریکی فعال درحال حاضر با 190میلیون خودروی الکتریکی پیش‌بینی شده در سال 2035 مقایسه شده است. این درحالی است که چشم‌انداز سال پیش بی‌پی، تردد 100میلیونی خودرو الکتریکی در سال 2035 را پیش‌بینی می‌کرد. بی‌پی انتظار دارد که تا سال 2040 معادل 85 درصد سوخت لازم برای حمل‌و‌نقل از محل نفت تامین شود. هم‌اکنون 94درصد حمل ونقل دنیا وابسته به نفت است. بی‌پی پیش‌بینی می‌کند که نفوذ سوخت‌های جایگزین در بازار حمل‌و‌نقل گسترش خواهد یافت و خودروهای بنزینی به مراتب کاراتر خواهند شد که این به معناست که هدررفت سوخت آنها کاهش می‌یابد.
شرکت‌های نفتی اروپایی برخلاف شرکت‌های مشابه امریکایی به طور فزاینده‌یی روی خودروهای الکتریک سرمایه‌گذاری می‌کنند. در همین سال گذشته شل، شرکت نیوموشن- از بزرگ‌ترین شرکت‌های شارژ خودروهای الکتریک در اروپا- را خرید. معاون مدیرعامل شل در امور سوخت‌های نوین در این مورد به سی‌ان‌ان مانی گفت که خرید نیوموشن نوعی تنوع‌دهی به سبد محصولات شل به حساب می‌آید.
اخیرا بی‌پی نیز 5 میلیون دلار برای سرمایه‌گذاری مشترک فری‌وایر پیشنهاد کرده است. این شرکت تولیدکننده شارژرهای سریع و قابل حمل خودروهای الکتریک است. بی‌پی حتی اعلام کرده است که شارژرهای فری‌وایر را در سال 2018 در پمپ بنزین‌های اروپا قرار حواهد داد. پیش‌بینی بریتیش پترولیوم از آینده تقاضا در بازار نفت، پیام محکمی برای دیگر شرکت‌های نفتی به همراه دارد؛ اینکه آنها نیز باید خود را در برابر تغییرات محتمل در بازار سوخت به نحوی بیمه کنند.
