دومین گام دولت دوازدهم در توسعه بنادر

گروه راه‌و‌شهرسازی

درحالی که طرح توسعه فاز سوم بندر شهید رجایی با 850 میلیارد تومان اعتبار روز گذشته و با حضور رییس‌جمهوری در بندرعباس آغاز شد، تهران هم میزبان جمعی از فعالان و مسوولان حوزه بندری در همایشی بین‌المللی با محور بندر هوشمند بود.

پس از بهره‌برداری از فاز نخست بندر شهید بهشتی چابهار در 12 آذر ماه، دیروز دولت دوزادهم با آغاز فاز سوم و تکمیلی بندر رجایی، طی 4ماه گذشته دومین گام در مسیر توسعه بنادر را برداشت.

دیروز در شرایطی مرحله تکمیلی فاز 3 پایانه کانتینری بندر شهید رجایی با دستور حسن روحانی آغاز شد که مقدمات مرحله نخست احداث زیرساخت‌های فاز 3 بندر شهید رجایی در جریان نخستین سفر رییس‌جمهور به استان هرمزگان در تاریخ ششم اسفند ماه ۹۲ مد نظر قرار گرفت و پس از انجام مطالعات کمتر از یک سال بعد در بهمن ماه ۹۳ عملیات عمرانی این طرح عظیم بندری با حضور معاون اول رییس جمهور آغاز شد.

به گزارش «تعادل» پیش‌بینی‌های انجام شده حاکی از آن است که میزان سرمایه‌گذاری دولتی و بخش خصوصی برای ساخت اسکله و پسکرانه‌های آن 2هزارمیلیارد تومان خواهد بود. ضمن اینکه چشم‌انداز طرح توسعه فاز سوم بندر شهید رجایی حاکی از آن است که با تکمیل این فاز ظرفیت 6 میلیون کانتینری فاز دوم این بندر به بیش از 8 میلیون کانتینر افزایش می‌یابد. محمد راستاد، مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی در این باره گفت: تهیه اسناد برگزاری فراخوان سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی در دستور کار سازمان بنادر قرار گرفته است اما در مرحله نخست، تکمیل زیرساخت‌های آن با استفاده از پیمانکارهای داخلی و با مشارکت شرکت خارجی آغاز می‌شود.

معاون وزیر راه و شهرسازی افزود: با تکمیل این فاز ظرفیت 6 میلیون کانتینری فاز دوم این بندر به بیش از 8 میلیون کانتینر افزایش می‌یابد و هم‌اکنون درحال تجهیز فاز دوم پایانه کانتینری این بندر هستیم.

راستاد اظهار کرد: برای تکمیل تجهیزات مورد نیاز بندری فاز دوم بندر شهید رجایی نصب 12جرثقیل «گنتری کرین» بزرگ کشتی به ساحل و 15دستگاه جرثقیل دروازه‌یی محوطه کانتینری با 21میلیون یوور اعتبار توسط سازنده داخلی در دست اقدام است.

معاون وزیر راه و شهرسازی یادآور شد: پیش‌بینی می‌شود تا نیمه سال آینده تمام این تجهیزات مورد نیاز بندری در بندر شهید رجایی به بهره‌برداری کامل برسد. او بیان کرد: 217میلیون تن ظرفیت بنادر کشور است که حدود 150میلیون تن کالا در بنادر کشور تخلیه و بارگیری شده به خصوص اینکه در حوزه تخلیه و بارگیری کانتینری رشد بنادر بیش از 16درصد بوده است.

مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی با اشاره به میزان صادرات و واردات کالا از بنادر کشور از ابتدای سال جاری تاکنون یادآور شد: تقریبا 150میلیون تن کالای نفتی نیز از بنادر تخصصی محموله‌های نفتی تخلیه و بارگیری شده که مجموع آنها بیش از 300میلیون تن حجم حمل و نقل دریایی بنادر ایران است.

 اهمیت انرژی در بنادر هوشمند

دیروز در یک رویداد بندری دیگر، کارشناسان و مسوولان دریایی در تهران درباره هوشمندسازی بنادر به گفت‌وگو نشستند. به گفته کارشناسان، بنادر هوشمند صرفا بهره‌گیری از فناوری و اطلاعات نیست بلکه تفکر و ذهنیتی است که باید ایجاد شود و یکی از موتورهای متحرک هوشمندسازی بنادر، فناوری است تا از طریق اینترنت تمام اجزای بندر به هم متصل و مرتبط شوند.

استادان دانشگاه حاضر در همایش بین‌المللی بندر هوشمند درباره تجارب سایر کشورها در هوشمندسازی بنادر اطلاعاتی را ارائه کردند. یاشار قیاسی‌ فرخ‌فای، استادیار دانشگاه مدیریت هلند که یکی از سخنرانان این همایش بود با تاکید بر نقش انرژی در بنادر هوشمند و هوشمند شدن بنادر گفت: بندر هوشمند به معنی هدر ندادن زمان، مکان و پول است و انرژی سهم بسزایی در این مساله دارد.

او افزود: بنادر هوشمند عموما از منابع تجدیدپذیر انرژی شامل خورشید، آب، باد، موج، جزر و مد و... برای تامین انرژی خود استفاده می‌کنند و امکانات مناسبی برای ذخیره انرژی دارند. قیاسی با اشاره به انرژی سبز اضافه کرد: انرژی سبز بیشترین سود دهی و بازدهی و کمترین آسیب را برای محیط زیست ایجاد می‌کند که خوشبختانه در سال‌های اخیر هزینه استفاده از این انرژی‌ها رو به کاهش است.

 پیشرفت بنادر از نسل اول به نسل چهارم

از دیگر سخنرانان این همایش بین‌المللی بندری بهزاد بهدانی، استادیار دانشگاه واگنینگن هلند بود. این استاد دانشگاه با اشاره به پیشرفت بنادر جهان از بنادر نسل اول تا بنادر نسل چهارم گفت: بندر هامبورگ، سومین بندر بزرگ اروپاست که ۱۸میلیون TEU را برای سال ۲۰۲۵ پیش‌بینی و هدف‌گذاری کرده است.

او ادامه داد: مشکل بندر هامبورگ، فضای محدود آن است که تحقق هدف‌گذاری ۱۸میلیون TEU را دشوار می‌کند. بهدانی اظهار کرد: پروژه هوشمندسازی هامبورگ با هوشمندسازی جاده‌های منتهی به بندر و پل‌ها آغاز و تلاش شد از طریق سنسورهای نصب شده، ترافیک بندر کنترل شود.

به گفته این استاد دانشگاه، ادامه هوشمندسازی به سیستم پردازش الکترونیک رسید و نهایتا سال ۲۰۱۵ نقطه عطف این پروسه بود که سیستم الکترونیک کنترل لجستیکی بندر راه‌اندازی شد و اپلیکیشن‌های مختلف شرکت‌ها به آن متصل شد و تحولی در هوشمندسازی بندر هامبورگ ثبت شد.

او بیان کرد: بندر روتردام به عنوان بزرگ‌ترین بندر اروپا و دنیا در سال ۲۰۰۴ برای رقابت با بنادر دنیا به سمت دیجیتال شدن حرکت کرد و سیستم ارتباطات بندری که یک بستر جامع بندری بود، طراحی و راه‌اندازی و همه فعالیت‌ها به صورت هوشمند کنترل و مدیریت شد.

 حرکت به سمت ترمینال مجازی

مدیرکل دفتر فناوری اطلاعات و ارتباطات(فاوا) سازمان بنادر و دریانوردی در این همایش گفت: بهره‌برداری از ترمینال ۳ بندر رجایی می‌تواند بنادر کشور را در مسیر شکل‌گیری ترمینال مجازی قرار دهد. حمیدرضا آبایی اظهار کرد: هر گونه کسب وکاری امروزه به فناوری اطلاعات و ارتباطات وابسته است و مدیریت بنادر و حمل و نقل دریایی نیازمند سخت‌افزار و نرم‌افزار به روز و هوشمند هستند.

این مقام مسوول با تاکید بر اینکه استفاده از هوشمند‌سازی، پویایی و چابکی بنادر را به دنبال خواهد داشت، بیان کرد: با استفاده از مکانیزه کردن فعالیت‌ها، بهره‌وری بنادر ارتقا می‌یابد. نسل‌بندی بنادر نمود پیدا کرده است و نسل اول، دوم و سوم بنادر مسیر خود را طی کرده‌اند و در نسل بعدی، هوشمندسازی بنادر در دستور کار قرار گرفته است.

 حرکت به سمت بنادر سبز

آبایی ادامه داد: آنچه تصور می‌کنم به عنوان یک تعریف جدید مطرح شود، این است که با شناخت عمیق از نیاز مشتریان گام‌های اساسی ‌برداریم و با فعالیت‌های جدید و به روز در درک نیاز مشتریان به خوبی عمل کنیم.

او با اشاره به 3 شاخص اصلی که در زمینه هوشمندسازی بنادر مطرح است، گفت: این 3 شاخص به عملیات درخصوص شرایط تخلیه و بارگیری، استفاده بهینه از انرژی‌های نو و حفاظت محیط زیست در جهت حرکت به سمت بنادر سبز مربوط می‌شود.

مدیرکل دفتر فناوری اطلاعات و ارتباطات سازمان بنادر و دریانوردی یادآور شد: در صورت هوشمندسازی بنادر، تمام شناورهایی که در ایران حرکت کنند، رصد می‌شوند همچنین در مورد شناورهای مختلف که تحت پرچم کشورمان هستند، موقعیت‌شان را مشخص خواهیم کرد و از آنها در برابر قوانین بین‌المللی و سازمان‌های بین‌المللی حفاظت می‌کنیم.

آبایی ادامه داد: کنترل ترافیک وسایلی که در بنادر حرکت می‌کنند باید با تبادل درست و یکسان‌سازی اطلاعات باشد. درحال حاضر ۳۲سازمان به عنوان ذی‌نفعان بنادر، تعامل‌های مختلفی را برای ورود کالا به سرزمین اصلی دارند و به طور حتم سامانه جامع بندری از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و ارتباطات باید در کمترین زمان ممکن رخ دهد.

مدیرکل دفتر فناوری اطلاعات و ارتباطات سازمان بنادر و دریانوردی با بیان اینکه باید چرخه وایرلس برای حذف دکل‌های موجود در بنادر مد نظر قرار گیرد، افزود: باید بتوانیم اینترنت را به دریا برسانیم و به خوبی بتوانیم اطلاعات را منتقل کنیم.

آبایی عنوان کرد: فراهم کردن بستر IOT از مهم‌ترین مسائلی است که باید مد نظر قرار گیرد. علاوه بر این مساله دیتاهای کلان از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و باید در محل درستی نگه‌داری شوند و قابلیت استعلام داشته باشند.

 کاهش ۴۰ درصدی هزینه‌ها با هوشمندسازی

با توجه به اینکه کشورهای توسعه یافته مدت‌هاست بنادر خود را هوشمند کرده‌اند و براساس گفته‌های مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی تا 3 سال آینده بنادر ایران هوشمند می‌شوند این سوال مطرح می‌شود که راه‌اندازی بنادر هوشمند چه اثرات مثبتی در حوزه بندری به همراه دارد که ایران تلاش می‌کند بنادر خود را هوشمند کند؟

 لوکا اباتلو، مدیر کمپانی ایتالیایی Circle Co در همایش بین‌المللی بندر هوشمند با تاکید بر کارایی و اهمیت مدیریت دیجیتال سیستم‌های لجستیک عنوان کرد: سیستم‌های هوشمند در مواردی تا ۴۰درصد از هزینه‌های جابه‌جایی بندر را کاهش می‌دهند. برخورداری از تکنولوژی‌های پیشرفته در کنار مدیریت اطلاعات موجود در کنار هم می‌توانند به تسهیل و تسریع امور بندری کمک کنند.

او ادامه داد: تکنولوژی و مدیریت صحیح اطلاعات مکمل یکدیگر در تحقق بندر هوشمند است.

اباتلو افزود: زنجیره لجستیک از اولویت‌های اساسی هوشمندسازی بنادر است و در بحث لجستیک هم امنیت و ایمنی بندر مهم است. در بنادر هوشمند با کمک دستگاه‌های الکترونیکی کنترل به صورت دقیق انجام می‌شود. از طرفی در بندر هوشمند، شرکت‌های مختلف امکان فعالیت و همکاری در کنار یکدیگر را دارند و در نهایت هر کدام به نتیجه دلخواه خود دست پیدا می‌کنند.

مدیر کمپانی ایتالیایی Circle Co اظهار کرد: کل زنجیره لجستیک، گمرک، ایمنی و مباحث امنیتی به صورت همزمان و یکپارچه باید در سامانه مدیریت قابل کنترل باشد. سامانه دیجیتال مدیریت لجستیک بنادر هوشمند باعث افزایش کارایی و کاهش هزینه‌های بندر می‌شود و از ایجاد ترافیک جلوگیری می‌کند.