سختی‌های توتال برای حضور در لایه نفتی

شانا  

صحبت درباره توتال تبدیل به یک موضوع بدیهی در تمام نشست‌ها و سخنرانی‌های وزیر نفت شده است. روز شنبه نیز بیژن زنگنه در جمع خبرنگاران و در حاشیه جلسه‌یی که قرار بود، درباره «سرآمدی و بهبود مستمر صنعت نفت» سخن رانده شود، با بیان اینکه ادغام شرکت مرسک با توتال فرانسه نهایی شده است، افزود: توسعه لایه‌های نفتی پارس‌جنوبی به‌ راحتی به توتال سپرده نمی‌شود. با این سخن علاوه بر آنکه ابهام و نقاط تاریک همکاری ایران و توتال افزایش می‌یابد، احتمال توسعه لایه نفتی پارس‌جنوبی به دست دانمارکی‌ها و فرانسوی‌ها را هم باید منتفی شده دانست.  نخستین‌ بار در روزهای پایانی مرداد سال جاری بود که خبر تمایل توتال برای خرید بخش نفتی شرکت دانمارکی مرسک مطرح شد. در آن زمان مرسک به دلیل آنکه 20سال سابقه کار روی لایه نفتی پارس‌جنوبی در کشور قطر داشت، در ایران برای توسعه لایه نفتی انتخاب شده بود. با این حال تصاحب آن به وسیله توتال که در سمت قطر هم برنده قرارداد توسعه شده بود، مقام‌های نفتی ایران را به واکنش واداشت تا جایی که وزیر نفت به صراحت اعلام کرد: «خرید مرسک توسط توتال برای ما ایجاد نگرانی جدی کرده است. توتال در طرف قطری نیز اپراتور این طرح است و اگر در هر دو طرف اپراتور باشد، می‌تواند مشکل ایجاد کند و این نگران‌کننده است.» در چنین شرایطی واگذاری توسعه لایه نفتی پارس‌جنوبی به مرسک در هاله ابهام قرار گرفت و ایران از چند شرکت جدید از جمله انی، شل، پتروناس و پتروبراس نیز دعوت کرد تا در صورت علاقه با ایران وارد صحبت شوند. اما اواخر مهرماه کریم زبیدی مدیر برنامه‌ریزی تلفیقی شرکت ملی نفت ایران عنوان کرد که گزینه‌های دیگر علاقه خاصی نسبت به توسعه لایه نفتی پارس‌جنوبی نشان نداده‌اند. با چنین سخنی باز هم احتمال واگذاری پروژه لایه نفتی به مرسک قوت گرفت، اما سخنان این هفته زنگنه نشان می‌دهد که هنوز ورسک نتوانسته از نگرانی‌های مسوولان نفتی کشور بکاهد و توسعه لایه نفتی فعلا به نتیجه نخواهد رسید.

 تاکید بر بهبود مستمر صنعت نفت

وزیر نفت در آیین نخستین دوره جایزه سرآمدی و بهبود مستمر صنعت نفت به سخنرانی و صحبت در مسائل دیگری غیر از قرارداد توتال نیز پرداخت. وی بهبود مستمر صنعت نفت را یک اصل دانست و گفت: در جایزه سرآمدی به دنبال کار نمایشی نیستیم.  وی اظهار کرد: زمانی فکر می‌کردم، دلیل اصلی اینکه جوامع پیشرفته در مساله کسب‌وکار به ارتقای فناوری و پژوهش می‌پردازند، چیست؟

 زنگنه با اشاره به اینکه نیمه دوم سال ۸۴ زمانی که در دانشگاه تدریس می‌کردم، این بحث مطرح بود که چرا ارتباط بین صنعت و دانشگاه ضعیف است، افزود: دلایل مختلفی برای این مشکل مطرح شد از جمله اینکه بودجه پژوهشی کم است، یا اراده در میان مدیران در زمینه پژوهش وجود ندارد.  وزیر نفت با طرح این سوال که «چرا پژوهش، خلق و توسعه فناوری در ایران انجام نمی‌شود، اما در کشورهای دیگر صورت می‌گیرد. آیا ژن فرق دارد یا این موضوع در کشورهای دیگر دستوری است؟» ادامه داد: به این موضوع خیلی فکر کردم و همچنین پیگیر این پرسش بودم که موتور محرک توسعه کسب‌وکار در کشورهای پیشرفته چیست؟ برای این سوال‌ها فقط به یک جواب رسیدم و آن مساله رقابت بود. زنگنه با بیان اینکه موتور توسعه، رقابت جدی و بی‌رحمانه است و بازار به کسی که از بازار عقب بماند، هیچ ترحمی نمی‌کند، تصریح کرد: به عنوان نمونه می‌توان به تلفن همراه نوکیا اشاره کرد؛ ۱۰سال پیش بیشتر افراد از تلفن‌های همراه با نشان تجاری (برند) نوکیا استفاده می‌کردند، اما هم‌اکنون کمتر فردی از تلفن همراه با برند نوکیا استفاده می‌کند، زیرا این شرکت در جریان رقابت حذف شد.  وزیر نفت با یادآوری اینکه در دوران کودکی ما تلویزیون‌هایی با نشان‌های تجاری امریکایی و ژاپنی وجود داشت که هم‌اکنون در بازار وجود ندارند، افزود: این شرکت‌ها در جریان رقابت حذف شدند. وی افزود: رقابت به این معناست که یک کالا یا خدمت با قیمت کمتر و کیفیت بهتر ارائه ‌شود. وزیر نفت با ذکر خاطره‌یی به نقل از سفیر پیشین ایران در ژاپن گفت: یک فرد ژاپنی گفته است همه توقع دارند، ژاپن هر سال کیفیت محصولاتش را افزایش و قیمت آن را کاهش دهد، اما ایران چه کاری در نفت انجام می‌دهد که انتظار دارد قیمت آن بالا برود؟ وی با بیان اینکه رقابت اتفاق نمی‌افتد مگر اینکه فناوری ارتقا یابد، تصریح کرد: با رقابت و پژوهش باید محصولی تولید کرد که با کیفیت بهتر و با قیمت پایین‌تر به جامعه عرضه شود.   زنگنه با بیان اینکه رقابت و توسعه فناوری موضوع انتخابی نیست، بلکه تلاش برای حیات و ممات است، ادامه داد: «همواره از مسوولان شرکت‌های نفت دنیا می‌پرسم، قیمت نفت چه می‌شود که پاسخ جالبی از طرف یکی از آنان دریافت کردم، وی پاسخ داد که ما از قیمت نفت گذشته‌ایم و فقط برای کاهش هزینه‌ها تلاش می‌کنیم.» وی اعلام کرد که ۲۰ روز پیش دستور تدوین راهکار دوباره بین دولت و شرکت‌های ملی نفت و گاز را دادم. وزیر نفت با تاکید بر اینکه شرکت با اداره کل فرق دارد، اظهار کرد: درباره سرآمدی و بهبود مستمر ۱۲سال پیش برنامه‌یی نوشتم و به مجلس شورای اسلامی ارائه دادم، چهار سال پیش هم این موضوع را تکرار کردم. زنگنه با تاکید بر اینکه بهبود مستمر یک اصل است و ما در جایزه سرآمدی به دنبال کار نمایشی نیستیم و هدف ثمربخشی است، افزود: ارزیاب‌ها باید از اشخاص مستقل ثالث باشند و در عین حفظ چارچوب‌ها با جامعه جهانی پیوند داشته باشند.