پایان تبعید مصدق

محمد مصدق نخست‌وزیر پیشین ایران، در تبعیدگاه خود در روستای احمدآباد، در 14 اسفند سال 1345 و در 84 سالگی به‌دلیل بیماری سرطان درگذشت.

بعد از کودتای 28 مرداد 1332 و پس از پایان محکومیت سه سال حبس انفرادی مصدق، دوران تبعید غیرقانونی او شروع شد. مصدق به زادگاهش، احمدآباد منتقل شد و تا آخر عمر همانجا تحت نظارت نیروهای نظامی ماند. تا وقتی که سرطان او را از پا درآورد و با وجود وصیتش برای دفن شدن در کنار کشته‌شدگان ۳۰ تیر در «آرامگاه ابن‌بابویه»، پیکرش در یکی از اتاق‌های خانه او به خاک سپرده شد.

مصدق در شهریور سال 44 در جواب نامه‌یی که دختر دایی‌اش برای تسلیت‌گویی مرگ زهرا، همسر دکتر مصدق، به او فرستاده بود، نوشت: «بسیار از این مصیبت رنج می‌کشم. چون که متجاوز از ۶۴ سال همسر عزیزم با من زندگی کرد و هر پیش‌آمد که برایم رسید، تحمل کرد و با من دارای یک فکر و یک عقیده بود و هر وقت که احمدآباد می‌آمد، مرا تسلی می‌داد، در من تاثیر بسیار می‌کرد و آرزویم این بود که قبل از او من از این دنیا بروم و اکنون برخلاف میل، من مانده‌ام و او رفته است و چاره‌یی ندارم غیر از اینکه از خدا بخواهم که مرا هم هر چه زود‌تر ببرد و از این زندگی رقت‌بار خلاص شوم.

اکنون در حدود 10 سال است که از این قلعه نتوانسته‌ام خارج شوم و از روی حقیقت از این زندگی سیر شده‌ام... گاه می‌شود که در روز چند کلمه هم صحبت نمی‌کنم... این است وضع زندگی اشخاصی که یک عقیده‌یی دارند و تسلیم هوا و هوس دیگران نمی‌شوند.» به گواه نزدیکان مصدق، او پس از مرگ همسرش نسبت به زندگی مأیوس و ناامید شده بود و کمتر از یک سال و نیم بعد، در مقابل بیماری طاقت نیاورد و جان سپرد.