اختلافات روی میز گفت‌وگوی تهران-پاریس
گروه ایران
پیش از آنکه هواپیمای وزیر امور خارجه فرانسه در تهران بنشیند، روحانی و ماکرون روسای جمهور دو کشور در تماسی تلفنی چارچوب مذاکرات لودریان با مقامات ایرانی را مشخص کردند. برجام و تاکید بر پایبندی دو طرف بر آن، بحران یمن و سوریه و سیستم موشکی ایران موضوعاتی بودند که در گفت‌وگوی روسای جمهور دو طرف بر آن اشاره شد. چالش‌های بین دو کشور هم که نشان می‌دهد موضوع مذاکرات طرفین غیر از این نمی‌توانست باشد، آنچنان که تنش میان ایران و غرب بر سر این موضوعات بیش از پیش شده است.
برجام؛ سستی اروپا و عهدشکنی امریکا
در حالی که ایران به تعهداتش در توافق هسته‌یی عمل کرده است، اروپا و امریکا آنچه در توافق وعده داده بودند را اجرایی نکرده‌اند. اروپا کم‌کاری کرده و امریکا هم با روی کارآمدن ترامپ هر روز از خروج از برجام و افزایش فشار‌ها بر ایران سخن می‌راند تا از اعتبار توافق هسته‌یی بکاهد، چراکه به اعتقاد او این توافق بدترین توافق تاریخ امریکاست. هر چند فرانسه و دیگر کشورهای اروپایی با وجود برخی سستی‌ها چنین اعتقادی ندارند. با این حال، آنان که خواهان ادامه کار توافق هسته‌یی هستند، در مهلکه‌یی گرفتار شدند که از یک سو فشار و تهدید امریکاست و از سوی دیگر تهدید بی‌اعتباری در جامعه بین‌الملل؛ حتی اگر از عواید اقتصادی ماندن در توافق برای فرانسه صرف‌نظر شود. برای همین فرانسوی‌ها تلاش دارند با سیاست‌هایی هم نظر امریکا را در اعمال تغییرات در برجام جلب کنند و هم به ایران اطمینان خاطر دهند که در راه کسب منافع اقتصادی حاصل از توافق هسته‌یی چالشی وجود ندارد. آن‌طور که نیویورک تایمز نوشته، فرانسه تلاش می‌کند این سیاست را از طریق تغییر مفاد برجام و اعمال برخی تغییرات به نفع آنچه امریکایی‌ها می‌خواهند، پی بگیرد. به نوشته این روزنامه امریکایی به نقل از منابعش، اروپایی‌ها بر سر 3 مساله در مورد توافق برجام با امریکا توافق دارند: نخست مذاکره مجدد برای محدود کردن برنامه هسته‌یی ایران، دوم دسترسی آزادانه بازرس‌ها به پایگاه‌های نظامی ایران و سوم تمدید تاریخ منقضی شدن توافق برجام تا امکان بازگشت برنامه‌های هسته‌یی ایران کاهش پیدا کند.
اما ایران آنچه نیویورک تایمز درباره سیاست فرانسه در قبال برجام و ایران نوشته را بارها رد کرده است. به گفته مقامات ایرانی، برجام به هیچ‌وجه قابل مذاکره مجدد نیست. اما سناریوی دیگری هم وجود دارد که براساس آن فرانسه تلاش می‌کند توافقی جدید با ایران بر سر مسائل موشکی و منطقه‌یی به امضا برساند. بخشی از اظهارات ماکرون در تماس تلفنی با روحانی که ایسنا منتشر کرده، نشان می‌دهد فرانسه امیدواری بیشتری به اجرای این سناریو دارد تا آنکه درباره برجام مذاکره دوباره صورت گیرد. آنجا که رییس‌جمهوری فرانسه به روحانی می‌گوید که «ما خواهان مذاکره جدید درباره برجام نیستیم اما مایلیم راجع به موضوعات دیگر گفت‌وگو کنیم.» دفتر رییس‌جمهوری فرانسه این بخش از گفته‌های ماکرون را تکمیل کرده و نوشته است که رییس‌جمهور فرانسه در تماس با روحانی در عین حال که تاکید کرده همچنان متعهد به اجرای توافق هسته‌یی است، درخواست‌هایی در مورد یک‌سری مسائل که در چارچوب برجام نیست، ازجمله برنامه موشک‌های بالستیک ایران و فعالیت‌های منطقه‌یی این کشور به‌ویژه در لبنان داشته است.
به اعتقاد مقامات ایرانی این سناریو فرانسه امتیازدهی به امریکاست که از نگاه ایران مردود است. این موضع را علی شمخانی صبح دیروز در دیدار با لودریان وزیر امور خارجه فرانسه اعلام کرد. دبیر شورای امنیت ملی، سیاست اروپا در امتیازدهی به امریکا برای باقی نگه داشتن این کشور در برجام را نادرست و به معنای انفعال و تسلیم شدن در برابر بازی روانی ترامپ دانست، از این رو پیش از طرح سناریو‌های فرانسه ایران آن را رد کرد. به اعتقاد شمخانی منطق هر نوع توافق بین‌المللی صیانت همه طرف‌ها و جامعه جهانی از آن بوده است و درخواست پایبندی از یک طرف و بی‌تفاوتی نسبت به نقض تعهدات طرف دیگر قابل‌قبول نیست. از این رو اروپایی‌ها باید کاملا به تعهدات خود پایبند باشد. او تاکید کرد که «عدم موفقیت توافقنامه برجام منجر به شکست اعتبار توافقات بین‌المللی و منطق گفت‌وگو برای حل مسائل جهانی خواهد شد.»
خاورمیانه؛ تضاد منافع ایران و غرب
اما تضاد منافع ایران و غرب در بحران خاورمیانه هم بر افزایش تنش‌ها میان طرفین افزوده است. در حالی که ایران خواهان افزایش ثبات در منطقه و در نتیجه تضمین امنیت ملی خود است، سیاست‌های امریکا و اروپا در مسیری متفاوت قرار دارد که نتیجه‌یی جز گسترش بحران در خاورمیانه نداشته است. حمایت غربی‌ها از ائتلاف عربی در حمله به یمن که منجر به بحران انسانی در این کشور شده و همچنین کمک به گروه‌های معارض سوری و تروریستی که جنگ سوریه را وارد هشتمین سال خود کرده است، باعث شده تا دامنه آتش جنگ در خاورمیانه هر روز گسترده‌تر شود. در این بین غربی‌ها سعی دارند به بهانه‌هایی همچون حضور مستشاری ایران در سوریه و عراق از نقش خود در این بحران‌ها شانه خالی کرده و در عین حال بر حجم فشار‌ها بر ایران بیفزایند. بهانه‌یی که شمخانی در دیدارش با لودریان آن را رد کرد و گفت که «عدم مقابله پرهزینه جمهوری اسلامی ایران با تروریسم می‌توانست تصاعد غیرقابل کنترل این بحران و توسعه ناامنی و بی‌ثباتی به اروپا ازجمله فرانسه را رقم بزند.» او در ادامه افزود: «چشم‌پوشی غربی‌ها از محاصره شدید مردم مظلوم و بی‌دفاع یمن و بی‌تفاوتی نسبت به شیوع گسترده قحطی و بیماری در این کشور شائبه ترجیح منافع اقتصادی حاصل از پشتیبانی از عربستان‌سعودی و امارات را ایجاد کرده و بیانگر استاندارد دوگانه و قابل‌معامله بودن جان انسان‌ها در نظر مقامات برخی کشورهای اروپایی و امریکاست.»
به اعتقاد رسانه‌های غربی هدف اصلی وزیر امور خارجه فرانسه و احتمالا سفر قریب‌الوقوع ماکرون رییس‌جمهور این کشور به تهران حفظ برجام است. آنچنان که بلومبرگ سفر لودریان را به‌عنوان بخشی از اقدام اروپا برای نجات توافق هسته‌یی با ایران دانست که رییس‌جمهوری امریکا تهدید کرده آن را کنار می‌گذارد و ایران نیز تاکید کرده شاید از آن خارج شود.
