مختصات پروازهای چارتری و سیستمی

با انتشار خبر حذف پروازهای چارتری، نگرانی‌هایی درباره اجرای این تصمیم و به تبع آن کاهش حجم مسافران هوایی ایجاد شد اما فارغ از این نگرانی‌ها، تشریح ویژگی پروازهای چارتری و سیستمی و تفاوت حقوق مسافران در هر دو نوع پرواز می‌تواند تبعات و اثرات این تصمیم جدید سازمان هواپیمایی کشوری را مشخص کند و به خوبی نشان دهد که اگرچه بلیت پروازهای چارتری در مواقعی ارزان‌تر از بلیت‌های سیستمی است اما مسافران پروازهای چارتری با محدودیت‌هایی مواجهند و حقوق کمتری نسبت به مسافران پروازهای سیستمی دارند.

 پروازهای چارتری

 به آژانس‌ها و دفاتر خدمات مسافرتی که بخشی از صندلی‌های یک پرواز یا همه آن صندلی‌ها را اجاره می‌کنند یا اینکه همه یا تعدادی از تخت‌های یک هتل را کرایه می‌کنند، چارترکننده می‌گویند.

 به یک شرکت هواپیمایی(ایرلاین) یا هتلی که صندلی‌های پرواز و تخت‌های اتاق‌هایشان را اجاره می‌دهند، چارتردهنده می‌گویند.

 زمانی که تمام صندلی‌های یک هواپیما در یک مسیر پروازی در اختیار چارترکننده قرار بگیرد از آن به ‌عنوان پرواز چارتر یاد می‌شود. مثلا وقتی که آژانس هواپیمایی یک مسیر پروازی مثل تهران‌- استانبول یا تهران- مشهد را برای مدتی چارتر کند به آن پرواز، پرواز چارتر می‌گویند.

 پروازهای چارتر بیشتر مختص به مسیرهای پرطرفدار مانند تهران- استانبول، تهران- مشهد و... هستند که همیشه متقاضی دارند و پرواز این مسیرها به ‌صورت سالانه چارتر می‌شود اما چارتر بعضی مسیرها برای مدت کوتاه‌تری برقرار می‌شود مثلا یکی از شرکت‌های هواپیمایی به سفارش بعضی آژانس‌ها یا شرکت‌های گردشگری، پرواز تهران- آمستردام را برای مدت 3‌ماه چارتر می‌کند.

 عرصه پرواز چارتری به ‌دلیل وجود متغیرهایی مثل زمان و مسیر پروازی تنوع و گوناگونی زیادی دارد.

 زمانی که مسافری بلیت چارتر می‌خرد به هیچ عنوان امکان تغییر تاریخ پرواز را ندارد و اگر به هر دلیلی نتواند سفر کند، نمی‌تواند بلیت پرواز چارتر را پس بدهد و پو‌لش را پس بگیرد و در این حالت بلیتش سوخت می‌شود.

 به مسافران پروازهای چارتری پیشنهاد می‌شود که همیشه قبل از خرید بلیت چارتر از برنامه سفر خود مطمئن شوند یعنی تاریخ رفت ‌و برگشت‌ همچنین مدتی که می‌خواهد در مقصد اقامت کنند، مشخص باشد.

 بلیت چارتر تنها برای نوزادان زیر دو سال ارزان‌تر است و قیمتی معادل ۱۰‌درصد بهای بلیت بزرگسالان دارد در غیر این‌ صورت بهای بلیت چارتر مثلا برای کودک ۷‌‌ساله‌ و پدر و مادرش یکسان است بر همین اساس اگر خانواده‌یی قرار است با تعداد زیادی کودک سفر کنند، بلیت پرواز چارتر چندان به‌ صرفه نخواهد بود.

 یکی دیگر از ویژگی‌های مهم پرواز چارتر، ریسک ناشی از پر یا خالی بودن پرواز است که به طور مستقیم متوجه چار‌ترکننده است. چارترکننده به‌ دلیل اینکه از پیش هزینه تک‌تک صندلی‌های پرواز را می‌پردازد، ترجیح می‌دهد تمام صندلی‌های پروازش پر شود و تمام بلیت‌های آن پرواز را بفروشد به همین دلیل برای فروش بلیت چارتر ابزار متنوعی را به کار می‌برد. به‌ ویژه هنگام نزدیکی به زمان پرواز برای اینکه تمام بلیت‌هایش را بفروشد، قیمت بلیت را کاهش می‌دهد. در این شرایط خرید بلیت پرواز چارتر برای یک خانواده شلوغ با تعداد کودکان زیاد به صرفه است اما باز هم مشکلاتی وجود دارد چون ممکن است در فصل پرتردد پروازی باشد و برای مقصدی که مورد نظرشان است اصلا در تاریخ نزدیک پرواز و به آن تعدادی که می‌خواهد، نتواند بلیت چارتری تهیه کند یا قیمت آن بالا باشد.

 قیمت بلیت‌های چارتر را آژانس مسافرتی تعیین می‌کند و بسته به شرایط مختلف می‌تواند متفاوت باشد.

 تغییر قیمت بلیت چارتر به میزان تقاضای مسافر بستگی دارد یعنی در مواقعی که میزان تقاضا بالا باشد مثلا عیدها یا ایام نوروز، قیمت این بلیت‌ها افزایش می‌یابد و زمانی که تقاضا کمتر باشد مثل فصل‌های کم گردشگر و کم متقاضی، قیمت این بلیت‌ها کاهش می‌یابد.

 در فرآیند خرید بلیت چارتر باید با احتیاط بیشتری اقدام کرد و اگر این بلیت‌ها از مراکز نا معتبر دریافت شود، گاهی مشکلات پیش‌بینی‌ نشده‌یی برای مسافر ایجاد می‌کند. به عنوان نمونه بعضی وقت‌ها پیش می‌آید که مسافر بلیت چارتر را یک هفته قبل از پرواز می‌خرد اما روز پرواز وقتی به فرودگاه می‌رود، متوجه می‌شود اسمش در فهرست پرواز نیست یا اصلا چنین پروازی وجود ندارد.

 پروازهای سیستمی

 در مقابل پروازهای چارتری، پروازهای سیستمی قرار دارد، شرکت‌های هواپیمایی(ایرلاین‌ها) بنا به امکانات و شرایطشان مسیرهای پروازی مختلفی دارند که طبق برنامه‌ریزی سالانه در آن مسیرها در طول هفته یا ماه، پروازهایی با قیمت مشخص برقرار می‌کنند که به این پروازها، پرواز سیستمی می‌گویند.

 تفاوت مهم این پروازها با پرواز چارتر در این است که برنامه آنها در طول هفته و ماه و هزینه‌‌شان مشخص است مثلا مسافر می‌تواند از چند ماه قبل به مقصد برلین بلیت هواپیما بخرد و هزینه‌اش را بپردازد.

 در پرواز سیستمی مسافر می‌تواند تاریخ پرواز را جابه‌جا کند یا اینکه اگر نتوانست به‌ دلیلی سفر کند، بلیت را پس بدهد و هزینه پرداختی‌اش را بعد از کسر جریمه کنسلی پس بگیرد.

 یکی دیگر از ویژگی‌های پرواز سیستمی این است که در این پروازها قیمت بلیت براساس شرایط سنی تعریف می‌شود مثلا بهای بلیت برای گروه سنی بزرگسالان، کودکان و نوزادان متفاوت است و بلیت نوزادان ارزان‌ترین و بلیت بزرگسالان گران‌ترین بلیت است.

 ممکن است در بعضی زمان‌ها بلیت پرواز چارتر، ارزان‌تر از بلیت سیستمی باشد اما نباید فراموش کرد که بلیت چارتر انعطاف‌پذیری ندارد و نمی‌توان تاریخ و ساعت بلیت‌‌ را تغییر داد.

 برای هزینه بلیت‌های سیستمی سقف و کف تعیین شده است به این معنا که آژانس‌های هواپیمایی می‌توانند، بلیت را طبق کلاس پرواز یا خدمات ارائه شده تا ۳۰درصد بیشتر از نرخ مصوب بفروشند و بیشتر از این حد را مجاز نیستند و تخلف محسوب می‌شود.