افزایش 28 درصدی کسری تراز عملیاتی

گروه اقتصاد کلان|

 بانک مرکزی روز گذشته گزارش عملکرد 10ماهه بودجه عمومی دولت را منتشر کرد که براساس آن میزان درآمدها در این مدت به 109هزار و 800 میلیارد تومان رسیده است. هزینه‌های جاری هم با صرفه‌جویی همراه بوده و به 181هزار و 140میلیارد تومان رسیده است. درحالی که میزان پرداخت‌های هزینه‌یی مصوب برای این مدت در بودجه 212هزار و 790میلیارد تومان بوده است. با این حال صرفه‌جویی‌های صورت‌ گرفته چندان قوی نبوده که بتواند در برابر هزینه‌های جاری سنگین بایستد. به طوری که تراز عملیاتی در مدت 10ماهه نخست سال جاری به منفی 75هزار و 700میلیارد تومان رسیده که افزایش 28درصدی را نسبت به مدت مشابه سال گذشته نشان می‌دهد. درحالی که براساس قانون بودجه باید تراز عملیاتی در 10ماهه نخست سال جاری به منفی 66 هزار و 840 میلیارد تومان می‌رسید، پیشی گرفتن 8 هزار و 900میلیارد تومانی تراز عملیاتی از عملکرد مصوب در قانون بودجه، اوضاع مالی نامساعد دولت را تایید کرد.

 افزایش 45 درصدی واگذاری دارایی سرمایه‌ای

گزارش اخیر بانک مرکزی از دخل و خرج دولت در 10ماهه نخست سال جاری حاکی از آن است که درآمدهای دولت در این مدت 6.4 درصد افزایش یافته است. در این میان درآمدهای مالیاتی به رقم 79هزار و 770میلیارد تومان رسیده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایش 6.8 درصدی را نشان می‌دهد. این درحالی است که پرداخت‌های هزینه‌یی در همین مدت با افزایش 14.8درصدی همراه شده است. در این میان پرداخت هزینه‌یی ملی 14.3درصد و پرداخت هزینه‌یی استانی 27.2درصد افزایش را نشان می‌دهد.  همچنین گزارش بانک مرکزی نشان می‌دهد که واگذاری دارایی‌های سرمایه‌یی در 10ماهه نخست سال جاری بالغ بر 72هزارمیلیارد تومان بوده که افزایش 45درصدی را نسبت به مدت مشابه سال گذشته نشان می‌دهد. در بودجه مصوب واگذاری دارایی‌های سرمایه‌یی 10ماهه به میزان 99هزار و 720میلیارد تومان پیش‌بینی شده بود که بر این اساس 27هزارمیلیارد تومان از واگذاری دارایی‎های سرمایه‌یی در این مدت تحقق نیافته است. براساس گزارش بانک مرکزی، منابع حاصل از فروش نفت و فرآورده‌های نفتی در این مدت 71هزار و 850 میلیارد تومان بوده اما در بودجه مصوب برای 10ماهه نخست سال جاری به میزان 95هزار و 490میلیارد تومان درآمد از این محل پیش‌بینی شده است.  گزارش عملکرد 10ماهه بودجه عمومی دولت نشان می‌دهد که پرداخت‌های عمرانی در این مدت به میزان 29هزار و 980میلیارد تومان تحقق یافته که افزایش 80 درصدی را نسبت به مدت مشابه سال گذشته نشان می‌دهد. مجموع پرداخت‌های عمرانی پیش‌بینی شده در قانون بودجه سال جاری 71هزارمیلیارد تومان و برای مدت 10ماهه تقریبا 60 هزارمیلیارد تومان بوده است. بر این اساس می‌توان گفت که با گذشت 10ماه حتی نیمی از پرداخت‌های عمرانی مصوب هم تحقق نیافته است.

 توقف انتشار اوراق

گزارش بانک مرکزی همچنین نشان می‌دهد که واگذاری دارایی‌های مالی در مدت 10ماهه از ابتدای سال جاری تا پایان دی ماه 60 هزار و 720میلیارد تومان بوده است. این رقم درحالی برای عملکرد 10ماهه به ثبت رسیده که واگذاری دارایی‌های مالی در مدت 9ماهه امسال 60 هزار و 140میلیارد تومان اعلام شده بود. این امر حاکی از توقف روند انتشار اوراق است. به نظر می‌رسد به دنبال انتقادات شدیدی که به سبب انتشار بی‌مهابای اوراق به دولت وارد شد، روند واگذاری دارایی‌های مالی متوقف شده است. البته باید توجه داشت که همزمان با توقف انتشار اوراق، پرداخت‌های عمرانی هم متوقف شده و بر این اساس نباید انتظار داشت که تا پایان سال در روند تحقق بودجه عمرانی اتفاق خاصی رخ دهد.

همچنین نسبت‌های تحلیلی در عملکرد 10ماهه بودجه حاکی از آن است که نسبت درآمدها به پرداخت‌های هزینه‌یی 60.6 درصد بوده است. درحالی که در قانون بودجه این نسبت 68.6 درصد در نظر گرفته شده است. این نسبت در مدت مشابه سال گذشته 65.4 درصد بوده که بر این اساس می‌توان دریافت که فاصله درآمدها از پرداخت‌های هزینه‌یی بیشتر شده است. در این بین نسبت مالیات به پرداخت‌های هزینه‌یی هم 44درصد بوده و این نسبت در قانون بودجه 45.9درصد است.

  تحقق 81 درصدی درآمد مالیاتی

گزارش بانک مرکزی از درآمدهای مالیاتی دولت در 10ماهه نخست سال جاری هم نشان می‌دهد که مجموع مالیات‌های اخذ شده در این مدت 79هزار و 770میلیارد تومان بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایش 6.8 درصدی را نشان می‌دهد. البته در قانون بودجه، درآمدهای مالیاتی 97هزار و 630 میلیارد تومانی برای این مدت پیش‌بینی شده که بر این اساس 81 درصد از رقم مصوب تحقق یافته است.

اما گزارش اخیر نشان می‌دهد که جمع مالیات‌های مستقیم در مدت 10ماهه نخست سال جاری افت 4.3درصدی در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته را تجربه کرده است. در این میان مالیات اشخاص حقوقی که بیشترین سهم را در مجموع مالیات‌های مستقیم دارد افت 8.6 درصدی را در مقایسه با 10ماهه نخست سال گذشته تجربه کرده و به رقم 22هزار و 420میلیارد تومان رسیده و این درحالی است که رقم مصوب برای این مدت 30هزار و 750میلیارد تومان است. در این میان مالیات علی‌الحساب اشخاص حقوقی دولتی با افت 12.4درصدی و مالیات عملکرد شرکت‌های دولتی با افت 7.9درصدی همراه شده است. همچنین مالیات اشخاص حقوقی غیردولتی هم افت 7.7درصدی را در مدت 10ماهه نخست سال جاری تجربه کرده است.  مالیات بر درآمدها اما با رشد 3.4درصدی در مقایسه با 10ماهه نخست سال گذشته به رقم 12هزار و 250میلیارد تومان رسیده است. البته مصوب 10ماهه در قانون بودجه 14هزار و 450میلیارد تومان بوده که بر این اساس بخشی از مالیات در این بخش محقق نشده است. مالیات بر ثروت هم با افزایش 4.3درصدی در مقایسه با 10ماهه نخست سال گذشته به 2هزار و 210میلیارد تومان رسید.

 عملکرد مالیات‌های غیر مستقیم

مالیات‌های غیرمستقیم هم در 10ماهه نخست سال جاری به رقم 42هزار و 890 میلیارد تومان رسید که نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایش 18.5درصدی را نشان می‌دهد. در بخش مالیات‌های غیرمستقیم، مالیات بر واردات در 10ماهه نخست سال جاری به رقم 11هزار و 730میلیارد تومان رسید که نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایش 30درصدی را نشان می‌دهد. رقم مصوب بودجه برای 10ماهه نخست سال جاری هم 14هزار و 570 میلیارد تومان است که بر این اساس تقریبا 80 درصد از رقم مصوب محقق شده است. مالیات بر واردات خودرو در این مدت با افت 26.4درصدی همراه شده و به رقم 970میلیارد تومان رسیده است.

مالیات بر کالا و خدمات در این مدت به رقم 31هزار و 150میلیارد تومان رسیده که رشد 14.7درصدی را نسبت به مدت مشابه سال گذشته نشان می‌دهد. در این بخش مالیات بر ارزش افزوده به رقم 20هزار و 110میلیارد تومان رسیده که افزایش 16.5درصدی را نسبت به مدت مشابه سال گذشته نشان می‌دهد. با این حال رقم مصوب در قانون بودجه برای این مدت 23هزارمیلیارد تومان بوده که بر این اساس حدود 3هزارمیلیارد تومان از مالیات بر ارزش افزوده محقق نشده است. در مجموع گرچه درآمدهای مالیاتی افزایش 6.8 درصدی را نشان می‌دهد اما از 97هزار و 600 میلیارد تومان درآمد مالیاتی مصوب برای 10ماهه نخست سال جاری 79هزار و 770میلیارد تومان آن تحقق یافته که نشان از بیش‌برآوردی در درآمدهای مالیاتی دارد.