تلاش ترامپ برای تشکیل کابینه همسو
گروه جهان
نخستین برکناری وزیر خارجه ایالات متحده در تاریخ این کشور آن هم از طریق پیام توییتر همچنان خبرساز است. پس از ماه‌ها گمانه‌زنی درباره عاقبت کار رکس تیلرسون در وزارت خارجه ایالات متحده، دونالد ترامپ سه‌شنبه وی را از مقام خود برکنار و مایک پمپئو رییس سازمان سیا را به عنوان جانشین او انتخاب کرد. برکناری تیلرسون بازارهای مالی جهان را تحت تاثیر قرار داد و به تزلزل نسبی دلار در برابر دیگر ارزهای خارجی انجامید. رویترز واکنش بازار به این خبر را ادامه واکنش‌ها به عزل و نصب‌هایی می‌بیند که در دست‌کم دو هفته گذشته در کاخ سفید رخ داده است.
هفته گذشته استعفای گری کوهن از سمت مشاور مالی و اقتصادی دونالد ترامپ به افت دلار در برابر دیگر ارزها انجامید، این هفته همین روند در پی خبر برکناری تیلرسون ادامه پیدا کرد. این خبرگزاری افت قیمت دلار در برابر ین، پول ژاپن، و دیگر ارزهای مهم همچون یورو و پوند را نشانه تزلزل در اطمینان سرمایه‌گذاران به دلار دانسته است. نیویورک‌تایمز هم نوشته: «تیلرسون صبح با دیدن توئیتر ترامپ متوجه شد که برکنار شده است. این پایان ناگهانی چند ماه گمانه‌زنی درباره سرنوشت مدیر نفتی بود که هیچگاه با رییس‌جمهوری که او را به عنوان وزیر انتخاب کرد اتفاق‌نظر نداشت. دامنه اختلاف‌ها میان ترامپ و تیلرسون بارها به رسانه‌ها کشیده شد. این رودررویی به‌طیف گسترده مسائل از درگیری عربستان و قطر گرفته تا دخالت روسیه در امریکا، برجام و کره‌شمالی ارتباط داشت. تیلرسون و ترامپ درباره خروج از پیمان آب و هوایی پاریس هم عقیده مشترکی نداشتند.»
نشریه گاردین نیز رکس تیلرسون را به جاده‌یی سنگلاخ تشبیه کرده که در برابر سیاست‌های ترامپ قرار داشت. در بخشی از این گزارش آمده است: «حال ترامپ با مقاومت و چالش‌های کمتری در کابینه‌اش روبه‌روست زیرا از این پس نیکی هیلی (نماینده امریکا در سازمان ملل) و پمپئو بیشترین تاثیر را در تعیین سیاست خارجی کاخ‌سفید خواهند داشت، افرادی که در بسیاری از موارد از جمله برجام کاملا با ترامپ همسو هستند.»
نشریه «نیویورکر» یکی از سرسخت‌ترین رسانه‌های مخالف ترامپ نوشته: «اگر تیلرسون میدانست که ترامپ قصد برکناریش را دارد، احتمالا بیانیه او درباره دخالت احتمالی روسیه در مسموم کردن جاسوس روس در بریتانیا را می‌توان آخرین اقدام اعتراضی وی تعبیر کرد. بی‌شک این حقیقت دارد که برکناری تیلرسون غیرمنتظره نبود. اگرچه او تاکنون از انتقاد آشکار از ترامپ پرهیز کرده اما در پشت پرده نفرت خود را از رییس‌جمهوری ابراز کرده است. تیلرسون تابستان گذشته پس از سخنرانی رییس‌جمهوری امریکا در جمع اعضای سازمان بوی اسکات که قبلا توسط وی مدیریت می‌شد، تا پای استعفا پیش رفت. افزون براین، به گزارش ماه اکتبر شبکه ان‌بی‌سی نیوز، تیلرسون پس از نشستی که 20 ژوئیه در پنتاگون با حضور اعضای کابینه و مشاوران امنیت ملی ترامپ برگزار شد، رییس‌جمهور امریکا را فردی سبک مغز و ابله خوانده بود. پس از این افشاگری‌ها که تیلرسون هیچکدام از آنها را آشکارا تکذیب نکرد، نشانه‌های مکرری وجود داشت که ترامپ به برکناری تیلرسون و جایگزینی وی با مایک پمپئو از نمایندگان جمهوری‌خواه فکر می‌کند. با وجود تمام اینها نمی‌توان این حقیقت را انکار کرد که ترامپ تنها 12 ساعت پس از جانبداری تیلرسون از بریتانیا علیه کرملین، وی را اخراج کرد. ترامپ یا به‌دنبال انتشار بیانیه اعتراضی به این نتیجه رسیده بود که دیگر نمی‌تواند رفتارهای تیلرسون را تاب بیاورد یا متوجه نبود و برایش بی‌اهمیت بود که اخراج او در این مقطع زمانی چه تاثیری خواهد داشت. بدون‌شک اختلافات سیاسی بسیاری میان ترامپ و تیلرسون وجود داشت. گفته شده، وزیر خارجه سابق به مقامات کاخ سفید هم هشدار داده بود که طرح ترامپ برای اعمال تعرفه بر واردات فولاد و آلومینیوم، می‌تواند امنیت ملی امریکا را به‌مخاطره بیندازد. شاید به همین دلیل است که ترامپ تصمیم گرفت اکنون دست به کار شود. هر چند این روایت توجیه نمی‌کند که چرا او پنج روز صبر کرده و در نهایت نیز تصمیم خود را در توییتر اعلام کرده است. هرچه که اتفاق افتاده، حقیقت این است که تیلرسون از کاخ سفید رفته است. او نخستین وزیر خارجه‌یی است که با یک توییت از مقام خود برکنار می‌شود. با برکناری تیلرسون در زمان کوتاهی پس از استعفای‌گری کوهن مشاور ارشد اقتصادی ترامپ، حلقه دور رییس‌جمهوری روزبه‌روز تنگ‌تر می‌شود.»
روزنامه تایمز نیز نوشته هر چند پمپئو مخالف برجام است اما در مقام رییس دستگاه دیپلماسی امریکا به راحتی نمی‌تواند برجام را باطل کند. در این گزارش آمده است: «انتصاب پمپئو به عنوان وزیر خارجه امریکا چالش دیگری برای رابطه اروپا با امریکا بر سر تصمیم ترامپ در باطل کردن برجام به شمار می‌رود... اما پمپئو از اردوگاه جمهوری‌خواهان تندرو کارش از آن چیزی که انتظارش را داشت سخت‌تر خواهد بود.»
وال استریت‌ژورنال نیز در تفسیری به نقل از گری سیمور نوشته: «اگر خوش‌بینانه نگاه کنیم؛ این بهترین زمان ممکن برای روی کار آوردن وزیر خارجه‌یی است که رییس‌جمهوری اعتماد بیشتری به او دارد. اما اگر آنها دقت کافی در این قضیه نداشته باشند، می‌تواند یک شکست دیپلماتیک را رقم بزند. پمپئو سیاستمداری است که به‌شدت نسبت به مقاصد هسته‌یی کره‌شمالی بدبین است. برخی بر این باورند که اگر اجلاس سران ترامپ-کیم به یک توافق عملی برسد و اگر آن توافق شکست بخورد یا اگر اصلا اجلاس سران مورد نظر تشکیل نشود، یقینا پمپئو موضع جنگ‌طلبانه‌یی اتخاذ خواهد کرد.»
واکنش مثبت به برکناری تیلرسون در کشورهای عرب خلیج فارس آشکارتر بوده است. نشریه خلیج تایمز امارات خبر برکناری تیلرسون را با تیتر بسیار بزرگ «تو اخراجی!» کار کرده و روزنامه‌یی دیگر چاپ ابوظبی در سرمقاله‌یی از این خبر استقبال کرده است. در این سرمقاله آمده است: «در حالی که تیلرسون بدون دوراندیشی از عربستان و متحدانش می‌خواست به محاصره قطر پایان دهند، ترامپ دوحه را سرمایه‌گذار تروریسم در سطحی بالا توصیف کرد.»
روزنامه رای‌الیوم نیز در گزارشی با اعلام اینکه یک هفته دیگر قرار است محمد بن‌سلمان ولیعهد عربستان سعودی با ترامپ در کاخ‌سفید دیدار کند، نوشت: «تصمیم ترامپ بزرگ‌ترین جایزه به محمدبن سلمان است. زیرا وی با دولت قطر روابط راهبردی داشت و بر باقی ماندن اردوغان به عنوان همپیمان قابل اعتماد واشنگتن تاکید داشت... ترامپ حالا با وجود پمپئو در کنار خود وزیر خارجه‌یی دارد که به دیپلماسی جنگ اعتقاد دارد و در توطئه چینی در اتاق‌های تاریک تجربه بی‌مانند دارد.»
