سال 97 نقطه عطف ورود سنتی‌ها به فضای مجازی
دو سال اخیر دوران بسیار خاصی برای استارت‌آپ‌ها بود. شکوفایی و موفقیت چند استارت‌آپ و تبدیل شدن آنها به شرکت‌های موفق، بزرگ و پرسود در سال 95 بسیاری از نگاه‌ها را به سمت استارت‌آپ‌ها چرخاند.
سال 96 را باید سال سازماندهی شدن این نوپاهای اقتصادی دانست. بالاخره نخستین تشکل استارت آپ‌ها شکل گرفت و اتاق تهران نیز فعالیت‌های زیادی در جذب این شرکت‌ها انجام داد. سال 97 اما به نظر می‌رسد سال تغییر اساسی در ساختار استارت‌آپ‌ها باشد. تا به امروز اکثر استارت‌آپ‌ها به وسیله فعالیت افرادی بود که سهم چندانی تا پیش از آغاز استارت‌آپ در بازار نداشتند اما امروز با شکل‌گیری فضایی به سود استارت‌آپ‌ها و همچنین مشکلات مالی که شرکت‌ها را به سمت تغییر ساختار سوق می‌دهد شاهد هستیم که بسیاری از فعالان قدیمی بازار تصمیم دارند در کنار ساختار قدیمی خود استارت‌آپ‌هایی برای آینده فعالیت‌های اقتصادی داشته باشند.
چرا موج استارت‌آپی بسیار سریع بود؟
اتفاقات سریع در زمینه استارت‌آپ‌ها باعث شد بسیاری از فعالان اقتصادی از موج عقب بمانند. پیشرفت تکنولوژی، هزینه تمام شده بالا ناشی از تولید و خدمات سنتی و تعداد بسیار زیادی جوان جویای کار باعث شد که موج بسیار بزرگی به سمت استارت‌آپ‌ها حرکت کند. دیگر به مانند سالیان گذشته، فرصت‌های شغلی موجود در حوزه مذکور به بخش فروش سخت‌افزار‌های کامپیوتری و برنامه‌نویسی خلاصه نمی‌شود و هر آنچه زمان پیش می‌رود با ظهور و بروز استارت‌آپ‌ها و مشاغلی که در قالب مذکور می‌گنجد به این واقعیت پی می‌بریم که در صورت برنامه‌ریزی مدون و اصولی می‌توان از فضای ایجاد شده به نحو شایسته‌یی در راستای رفع و دفع نارسایی‌های مرتبط با بیکاری بهره‌گیری کرد.
خوشبختانه اقبال و گرایش جوانان به کسب و کار‌های اینترنتی نیز نشان می‌دهد فضا و بستر مناسبی برای رشد و توسعه اشتغالِ مجازی فراهم شده تا جایی که برخی مدیران و مسوولان دستگاه‌های ذی‌ربط نیز به این واقعیت اذعان می‌کنند. در این میان می‌طلبد با تعریف و طراحی بسته‌های تشویقی مناسب، شرایط را برای توسعه فزاینده‌تر مشاغل اینچنینی فراهم کرد که معافیت‌های مالیاتی و حمایت‌های بیمه‌یی از نمونه مولفه‌های تاثیرگذار در تحقق و حصول این امر به‌شمار می‌رود.
با توجه به زیانده بودن اکثریت قریب به اتفاق استارت‌آپ‌ها در سال‌های آغاز فعالیت، چنین انتظاراتی بیراه و غیرمنطقی به نظر نمی‌رسد، مضافا بر اینکه لحاظ کردن امتیازات اینچنینی نه تنها فشار خاصی را بر دولت تحمیل نمی‌کند بلکه به نوعی می‌توان آن را به مثابه سرمایه‌گذاری دولت در حوزه اشتغال‌زایی قلمداد کرد.
در شرایطی که توسعه فرصت‌های شغلی برای دولت هزینه‌های سنگینی را در پی دارد، پشتیبانی از فرصت‌های مذکور، علاوه بر کاهش هزینه‌های قوه مجریه، به مهار و کنترل معضلات ناشی از بیکاری همچون ناهنجاری‌های اجتماعی، امنیتی و... منتهی خواهد شد.
نگاهی به دلیل موفقیت بعضی استارت‌آپ‌ها
تجارب موجود نشان می‌دهد، هزینه و میزان سرمایه‌گذاری در استارت‌آپ‌ها و کسب و کار‌های اینترنتی به نسبت دیگر حوزه‌های کاری، بسیار پایین و اندک است و در نقطه مقابل، با وجود سرمایه حداقلی این مشاغل، بازدهی آن بسیار بالا و قابل توجه است. به واقع، عمده خروجی و دستاورد این طیف از مشاغل به تکنولوژی و خلاقیت افراد باز می‌گردد و با این اوصاف، لحاظ کردن برخی امتیازات همچون معافیت‌های مالیاتی نقش بسزایی در رشد و گسترش هر چه بیشتر استارت‌آپ‌ها و همچنین افزایش فرصت‌های شغلی ایفا خواهد کرد.
قطعا میزان موفقیت استارت‌آپ‌ها نقش قابل توجهی در ضریب حمایت‌ها و امتیازات اعطایی ایفا خواهد کرد و مجموعه این عوامل می‌تواند به عنوان شاخص و مبنایی برای لحاظ کردن پشتیبانی‌های لازم از سوی دولت همچون معافیت‌های مالیاتی مد نظر قرار گیرد.
با وجود این استارت‌آپ‌هایی در این فضا موفق شدند که از منابع نسبتا قوی و موفقی در این مسیر استفاده کردند. حال در چنین شرایطی طبیعی خواهد بود که ورود قدیمی‌های بازار و فعالان بخش خصوصی به این قسمت باعث شود که سرمایه‌های نسبتا قابل توجهی به استارت آپ‌ها تزریق شود. در حقیقت بسیار از ایده‌های درخشان اولیه به این دلیل که به خاطر قید بودجه از مدل‌های کم هزینه استفاده کردند نتوانست به موفقیت چشم‌گیری دست پیدا کند.
موانع توسعه استارت‌آپ‌ها چیست؟
محمدحسن انتظاری دبیر کمیته فناوری اطلاعات و ارتباطات مجمع تشخیص مصلحت بر رفع معضل بیکاری و اشتغال‌زایی از سوی استارتاپ‌ها تاکید کرد و ادامه داد: متاسفانه این شرکت‌ها برای فعالیت با موانعی از جمله موانع قانونی مواجه هستند که باید رفع شود. قوانین و مقررات کشور باید با پیشرفت فضای مجازی تطبیق یابد، در این صورت شرایط برای رشد شرکت‌های نوپا آماده می‌شود، اما متاسفانه هنوز در کشور، وارث قوانین و نظام قدیمی هستیم.
دبیر کمیته فناوری اطلاعات و ارتباطات مجمع تشخیص مصلحت نظام با تاکید بر اینکه نحوه صدور مجوز فعالیت برای شرکت‌ها باید اصلاح شده و ارتقا یابد، افزود: البته حضور کسب‌و‌کار‌های جدید نباید مانع فعالیت کسب‌و‌کار‌های قدیمی شود. به همین دلیل لازم است که وزارتخانه‌های مربوطه پیشنهاد تدوین قوانین و مقررات جدید و ایجاد تعادل و تعامل در فضای کسب و کار‌های سنتی با کسب و کار‌های نوپا را ارائه دهند.
انتظاری تصریح کرد: قوانین مربوط به فعالیت کسب‌و‌کار‌های نوپا در تقابل با کسب‌و‌کار‌های سنتی نیازمند اصلاح و بازنگری است تا هر دو مدل کسب‌وکار بدون دغدغه بتوانند در فضای ایجاد شده فعالیت کنند.
توسعه استارت‌آپ‌ها
نیازمند توسعه زیرساخت‌ها
حسینی‌شاهرودی عضو هیات رییسه کمیسیون اقتصادی مجلس با تاکید بر لزوم حمایت وزارت ارتباطات از توسعه استارت‌آپ‌ها تصریح کرد: کسب و کار‌های اینترنتی و نو یک حوزه فرامرزی و بین‌المللی محسوب می‌شود و می‌تواند ارزآوری مناسبی برای کشور به همراه داشته باشد.
وی تصریح کرد: در فضای اینترنت، جوانان تحصیل‌کرده کشور می‌توانند به تمامی جهان خدمات ارائه و درآمد کسب کنند، البته انجام این مهم نیازمند توسعه زیرساخت‌هایی است.
حسینی‌شاهرودی ادامه داد: مجلس این آمادگی را دارد تا زیرساخت‌های قانونی توسعه کسب و کار‌های اینترنتی و نو را در چارچوب سیاست‌های کلی نظام جمهوری اسلامی فراهم کند تا از محل اقتصاد نوآورانه و دانش‌بنیان زمینه رشد بیشتر تولید ناخالص ملی فراهم شود. عضو هیات رییسه کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی افزود: موضوع تدوین طرح جامع اقتصاد دانش‌بنیان از موارد مهمی است که در کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در قالب کمیته اقتصاد دانش‌بنیان در حال رسیدگی است.
راه‌حل بنگاه‌های زیانده
شرایط اقتصادی کشور به گونه‌یی است که بسیاری از بنگاه‌ها به دلیل هزینه بالای تمام شده دچار زیان هستند. در سال 96 یکی از راه‌هایی که مدیران برای کاهش هزینه تمام شده و افزایش سود در نظر گرفتند ورود به بحث استارت‌آپ‌ها و استفاده از ظرفیت آن در زمینه فعلی فعالیت آنهاست. در حقیقت اکثر استارت‌آپ‌های شکل گرفته تاکنون در زمینه خدمات و موضوعاتی از این دست فعالیت داشته است در حالی که این ظرفیت وجود دارد که در بخش‌های دیگری از اقتصاد به ویژه صنعت و بازرگانی شاهد حضور استارت‌آپ‌هایی موفق باشیم.
