پایان سال سخت

فروردین 1396 اگرچه با اخبار خوش محیط زیستی شروع شد اما در ادامه خوشی‌ها و اتفاقات خوبش کمرنگ شد و جای خود را به بلایا و حوادث تلخ، مصوبه‌های تعجب‌برانگیز، لایحه‌های بی‌سرانجام و آمار و ارقام قابل توجه داد. زلزله کرمانشاه خاطره 96 را در ذهن مردم تلخ کرد و بررسی لایحه بودجه سال 1397 که منجر به تصویب برخی بندها شد، نگرانی‌هایی را برای اقشار مختلف جامعه ایجاد کرد.

 تراز دریاچه ارومیه پایدار ماند اما بودجه ریزگرد خوزستان حذف شد

بیستم فروردین 96 رییس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی کشور اعلام کرد اگرچه وضعیت بارش در کشور نگران‌کننده است اما بارندگی‌های بهمن و اسفند 95 همچنین فروردین 96 سبب شد، کمبود بارشی مجموعه کشور جبران شده و وضع بارش به حدود طبیعی خود نزدیک شود، وضعیتی که البته چندان با دوام نبود و در ادامه سال 1396 به مرز بحران رسید. کمبود بارش در پاییز و زمستان 96 سبب شد، ذخایر آبی کشور بیش از پیش کاهش یابد و زنگ خطر کم آبی برای چندمین بار نواخته شد. از طرف دیگر در ماه نخست سال 96 معصومه ابتکار، رییس وقت سازمان حفاظت محیط زیست کشور از شروع فاز چهارم احیای دریاچه ارومیه خبر داد و اعلام کرد:«دریاچه ارومیه رو به بهبود است.» اگرچه وضعیت دریاچه ارومیه در طول سال 96

افت و خیز بسیاری داشت و اما آخرین اخبار از وضعیت این دریاچه نشان می‌دهد، خبر خوش ابتدای سال تا آخر سال 96 دوام پیدا کرد. 23 اسفند خلیل ساعی، نماینده ستاد احیای دریاچه ارومیه در آذربایجان شرقی اعلام کرد، آخرین اخباری که از دریاچه به دست می‌رسد، حاکی از افزایش چند سانتی‌متری تراز آب دریاچه است. آن طور که ساعی می‌گوید روز 22 اسفند 96 تراز آب دریاچه ۱۲۷۰,۶۹ متر بود و پارسال همین موقع ۱۲۷۰,۶۴ ثبت شده است. اما خبرهای محیط زیستی در سال 96 تلخی‌های خود را هم داشت مانند سال‌های دیگر بارها و بارها ریزگردها به خوزستان هجوم آوردند اما این درحالی است که به جای حل بحران ریزگرد، بودجه مقابله با آن حذف شد. کریم شافعی، معاون توسعه مدیریت، حقوقی و امور مجلس سازمان حفاظت محیط زیست اعلام کرد:«در لایحه بودجه پیشنهادی به مجلس شورای اسلامی ۱۵۰میلیون دلار برای مقابله با گرد و غبار جنوب کشور ازجمله خوزستان در نظر گرفته شده بود که متاسفانه توسط کمیسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی حذف شد.» بودجه در نظر گرفته شده از سوی دولت برای حل بحران ریزگردها قرار بود از صندوق توسعه ملی تامین شود که مجلس اجازه برداشت از این صندوق را نداد.

 سال کاهش طلاق و ازدواج

در ۹ماهه سال ۹۶ تعداد ۱۳۳هزار و ۳۶۶طلاق در پایگاه ثبت احوال کشور به ثبت رسیده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۳هزار و ۲۸۵مورد کاهش را نشان می‌دهد و در مجموع میزان طلاق در ۹ماهه سال ۹۶ نسبت به مدت مشابه در سال گذشته ۲٫۴درصد کاهش داشته است. در آمارهای ثبت ‌شده مربوط به میزان طلاق در ۹ماهه سال ۹۵ نشان می‌دهد که در مجموع بیشترین گروه‌های سنی طلاق مربوط به مردان ۳۰تا ۳۴ساله و زنان ۲۵تا ۲۹ساله است و نسبت ازدواج به طلاق در این مدت عدد ۳٫۹ را نشان می‌دهد؛ یعنی به ازای هر ۳٫۹ ازدواج یک طلاق به ثبت رسیده است. این درحالی است که نسبت ازدواج به طلاق در ۹ماهه سال ۹۶ به ازای هر ۳٫۶ ازدواج یک طلاق است.

با این وجود در سال 1396 آمار ازدواج هم کاهش داشته است. براساس آمارهای سازمان ثبت احوال کشور در ۹ماهه اول سال ۹۶ تعداد ۴۸۱هزار و ۸۰۹ ازدواج توسط این سازمان به ثبت رسیده که این میزان نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۵۳ هزار و ۸۶۱ مورد کاهش داشته و در مجموع ۰٫۱درصد کاهش را نشان می‌دهد.

این درحالی است که در سال ۹۵ به ازای هر هزار نفر ۸٫۸ واقعه ازدواج صورت گرفته و این رقم در سال ۹۰، ۱۱٫۴ ازدواج به ازای هر هزار نفر بوده است. همچنین در اکثر استان‌ها میانگین سن نخستین ازدواج در حد فاصل سال‌های ۹۰تا ۹۵ برای مردان به ۶ ماه و برای زنان به ۴ماه افزایش یافته و میانگین سن نخستین ازدواج برای مردان ۲۷سال و ۳ماه و برای زنان ۲۳سال بوده است.

 سالی که ایران لرزید

21 آبان 1396 کرمانشاه لرزید. زلزله 7.3ریشتری که شهرستان ازگله را لرزاند و لرزش آن در 11 استان کشور احساس شد، تلخ‌ترین خبر سال 96 است. 600 نفر جان خود را از دست دادند و بیش از 9هزار نفر مصدوم شدند. تلخی این حادثه هنوز هم تمام نشده و با گذشت بیش از 4ماه از آن هنوز بسیاری از مردم بدون سرپناه و در چادرها روزگار می‌گذرانند. با شروع سال جدید سین سرپناه در سفره مردم کرمانشاه جایی ندارد و کانکس تنها دارایی آنهاست. در این میان عده‌یی از چهره‌های شناخته شده اقدام به جمع‌آوری مبالغی برای کمک به زلزله‌زدگان کردند که هنوز هم تکلیف آن مشخص نیست اما علاوه بر کرمانشاه، ‌کرمان هم سال 96 را بر مدار زلزله گذراند. دی ماه امسال هجدک، ‌کوهبنان، ‌راور و بسیاری از شهرهای این استان لرزید. اگرچه خسارت جانی نداشت اما مردم را در شب‌های سرد زمستان از ترس کانکس‌نشین کرد. لرزش زمین در سال 96 گریبان تهران را هم گرفت و در تاریخ 29 آذر ‌زمین لرزه ۲،۵ ریشتری، ‌تهران و البرز را به لرزه درآورد این زلزله دو کشته و 115زخمی بر جا گذاشت و 12پس‌لرزه دیگر را هم همراه خود به تهران

روانه کرد.

 رکورد اخبار تلخ از کودک‌آزاری

بهار 1396 با اخبار تلخ از کودکان به پایان رسید که بیش از پیش ضرورت تصویب لایحه حمایت از کودکان را به رخ کشید. 28خرداد آتنا اصلانی، دختر 7ساله اهل پارس‌آباد ‌استان اردبیل به طرز مشکوکی مفقود شد که در نهایت بعد از تحقیقات پلیس مشخص شد به وسیله یکی از اهالی محل مورد آزار و اذیت جنسی قرار گرفته و بعد از آن هم به قتل رسید. یک ماه بعد از این اتفاق دختربچه دیگری کشته شد. بنیتا، دختر 8 ماهه‌یی که 29تیر از مقابل منزل ربوده شد و بعد از آن هم تحقیقات پلیس مشخص کرد به دلیل 6 روز محبوس شدن در خودرو جان خود را از دست داد. این اتفاق‌ها سبب شد تا لایحه حمایت از حقوق کودکان پس از 6 سال بار دیگر به مرکز توجه مسوولان و مردم تبدیل شود، لایحه‌یی با 51 ماده که در سال 1390 برای بررسی به مجلس شورای اسلامی رفت اما از آن زمان تاکنون هنوز به طور کامل به نتیجه نرسیده و همچنان در انتظار تصویب مجلس است. حبیب‌الله مسعودی‌فرید، معاون اجتماعی سازمان بهزیستی کشور در آخرین اظهارنظر درباره این لایحه گفت: با آغاز مجلس یازدهم و بنا به تشخیص کمیسیون مربوطه فرآیند اصلاح لایحه از ابتدا مورد بازنگری قرار گرفت و خوشبختانه مراحل اصلاح آن نیز در همین مدت اخیر به پایان رسیده و در فهرست طرح در صحن علنی مجلس قرار گرفته که در انتظار تصویب مجلس است.

 سال پر خبر آموزش و پرورش

مرداد 96 ‌محمد بطحایی ‌به عنوان وزیر آموزش و پرورش از مجلس رای اعتماد گرفت تا سال 96 به سال پر تصمیم برای این حوزه تبدیل شود. بطحایی از همان ابتدا با تاکید بر ایجاد شادی و نشاط در دانش‌آموزان کار خود را شروع کرد و در این راستا تا پایان سال اقداماتی انجام داد ازجمله آن حذف آزمون ورودی مدارس تیزهوشان در مقطع متوسطه اول، ممنوع شدن تست و کتاب کمک آموزشی در مقطع ابتدایی و حذف پیک نوروزی بود. حذف آزمون ورودی مدارس تیزهوشان در مقطع متوسطه اول حاشیه‌های بسیاری با خود همراه داشت. ‌دانش‌آموزانی که مدت‌ها برای این آزمون تلاش کرده بودند، اعتراضات بسیاری نسبت به این تصمیم‌گیری کردند که در نهایت محمدرضا مخبردزفولی، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی اعلام کرد:«قرار شد این موضوع در شورای عالی انقلاب فرهنگی پس از کارشناسی‌های لازم مطرح شود و هر تصمیمی که شورا اتخاذ کند، رویه اجرا باشد. همچنین مقرر شد با تصمیم‌گیری شورای عالی انقلاب فرهنگی هر گونه اقدام غیر از این مسیر در این زمینه متوقف شود تا نگرانی‌های به وجود آمده، رفع شود.» اما آموزش و پرورش هم از شوک لایحه بودجه 97 بی‌نصیب نماند. براساس ‌بندی در لایحه بودجه سال 97 دولت، مجوز تغییر کاربری بخشی از فضاها و اماکن آموزشی به آموزش و پرورش برای درآمدزایی صادر شده است. طرحی که زمزمه‌های آن از سال گذشته و در زمان وزارت علی‌اصغر فانی مطرح شد اما از آن زمان تاکنون خبری از این طرح نبود. سرانجام مشکلات ریز و درشت آموزش و پرورش که ناشی از کمبود بودجه و اعتبار است، طرح تغییر کاربری را بار دیگر به جریان انداخت، مجلس شورای اسلامی آن را تصویب کرد و قرار است از سال آینده اجرایی شود. به این ترتیب مدارس به بنگاه‌های اقتصادی تبدیل می‌شوند که ربطی به هدف اصلی آنها که آموزش و پرورش دانش‌آموزان است، ندارد.

  بی‌سرانجامی کولبرها

13شهریور ساعت 6:30 دقیقه صبح، دو کولبر در جریان تیراندازی تعدادی از ماموران هنگ مرزی بانه ‌جان خود را از دست دادند. مرگ کولبرها، اتفاقی بود که برای مدتی توجه مردم و مسوولان را به خود جلب کرد. تا چند ماه بعد از این حادثه نمایندگان مجلس شورای اسلامی به دنبال احقاق حق آنها بودند اما بعد از مدتی مانند بسیاری از طرح‌ها و برنامه‌های دیگر به فراموشی و بی‌سرانجامی سپرده شد. طرح بیمه کولبران که از سال 95 مطرح شد همچنان به درستی اجرا نمی‌شود. آن طور که رسول خضری، نماینده سردشت و پیرانشهر در مجلس شورای اسلامی اعلام کرده بود در سال 1396 برای بیمه کولبران به 2میلیارد تومان بودجه نیاز بود که بخشی توسط وزارت تعاون و بخشی هم از سوی وزارت کشور باید تامین می‌شد. با وجود این میان آمارهای اعلام شده از کولبران بیمه شده بین مسوولان اختلاف نظر وجود دارد. مسوولان بیمه کشاورزان، عشایر و روستایی استان آذربایجان غربی معتقدند تاکنون از میان 11هزار و 300نفر کولبر شناسایی شده تنها 70نفر برای بیمه ثبت‌نام کردند و ادامه روند منوط به ابلاغ فهرست کولبرها از سوی استانداری است درحالی که خضری معتقد است از زمان تصویب اختصاص بیمه به کولبران تاکنون افراد بسیاری از این قشر تحت پوشش قرار گرفتند ضمن اینکه افراد باید به صورت داوطلبانه برای دریافت بیمه مراجعه و ثبت‌نام کنند.

 حق کارگران نادیده گرفته شد

تصویب برخی مواد و تبصره‌های بودجه 97 در مجلس شورای اسلامی بهمن 96 را با اعتراضاتی همراه کرد. تصویب بند «ز» تبصره 7 لایحه بودجه یکی از بندهایی بود که واکنش‌های بسیاری داشت تا جایی که نمایندگان جامعه کارگری مقابل ساختمان قدیمی مجلس شورای اسلامی در اعتراض به تصویب این بند تجمع کردند. به موجب این بند که در شورای نگهبان هم به تصویب رسید، سازمان تامین اجتماعی مکلف شد تمامی سهم درمان از مجموع مأخذ کسر حق بیمه و سایر منابع مربوط را در حسـابی نـزد خزانـه‌داری کل کشور با عنوان بیمه درمان تامین اجتماعی متمرکز کند. به بیان ساده‌تر آنچه جامعه کارگری کشور ماهانه از حقوق خود بابت حق بیمه پرداحت می‌کرد تا صرف امور درمانی این قشر شود با تصویب این بند قرار است به خزانه کل کشور واریز شود. اتفاقی که برخی فعالان کارگری معتقدند، دولت از این طریق قصد دارد کسری بودجه سایر صندوق‌های بیمه ازجمله بیمه سلامت را جبران کند. این درحالی است که در ابتدای سال 96 پیش‌بینی کارشناسان بر این بود که سازمان تامین اجتماعی تا دو سال آینده ورشکسته می‌شود. صندوقی که 3میلیون و ۲۰۰هزار بازنشسته که به همراه خانواده‌هایشان تعداد آنها به ۷میلیون می‌رسد را تحت پوشش خود دارد.

 بسته خدمات بیمه سلامت آب رفت

مدت‌هاست اعلام می‌شود که بیمه سلامت با بحران کمبود بودجه مواجه است. تاکنون چتر حمایتی این بیمه چندین بار آب رفته است اما 14 اسفند 96 رسما از سوی وزیر بهداشت اعلام شد، چاره جز کوچک شدن دوباره بسته حمایتی بیمه سلامت وجود ندارد. پیش از این آناهیتا کشاورزی، معاون بیمه خدمات سلامت سازمان بیمه سلامت ایران با اشاره به منابع پیش‌بینی شده در لایحه بودجه ۹۷ نسبت به خطر محدود شدن ارائه خدمات به بیمه‌شدگان هشدار داد و گفته بود: بر این اساس در راستای رعایت اصل تعادل منابع و مصارف با وجود عدم تمایل به کاهش تعهدات در سطح گیرندگان خدمات ناچار خواهیم بود، راهکارهای کاهشی در حوزه‌های مختلف اتخاذ کنیم و در نهایت در روزهای پایان سال 96 حسن قاضی‌زاده‌هاشمی، وزیر بهداشت اعلام کرد:«در سال 97 حتی یک ریال هم نباید در بیمه سلامت کسری داشته باشیم. هر چند که شما مجبورید بسته خدمت را کوچک کنید؛ چراکه چاره‌یی جز این وجود ندارد بنابراین یا باید بسته را کوچک کنیم یا دولت و مجلس باید اعتبار لازم را پیش‌بینی کنند تا منابع و مصارف با هم همخوانی داشته باشند. بنابراین تاکید می‌کنم به نحوی عمل کنید در سال آینده جز زیان انباشته‌یی که در بودجه سال ۹۷ دیده نشده، کسری دیگری نداشته باشیم.»

 از انتشار گزارش شیوع اعتیاد تا حذف مجازات اعدام قاچاقچیان مواد

سرانجام پس از گذشت 5 سال از آخرین باری که آمار اعتیاد در کشور اعلام شده بود، نتایج آمارگیری مجدد از وضع اعتیاد در کشور، تیر 1396، از سوی پرویز افشار، سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر اعلام شد؛ آماری که هشدار می‌دهد، شمار رسمی معتادان کشور به 2میلیون و 808 هزار نفر رسیده و افراد 15تا 64 ساله بیشترین مصرف‌کنندگان مواد مخدر هستند. این آمار در مقایسه با سال 90 حکایت از رشد 2برابری معتادان دارد چراکه در آن سال نتایج آمارگیری ثابت می‌کرد کمتر از یک میلیون و 325هزار نفر در کشور کاملا معتاد بودند. از طرف دیگر براساس نتایج این پیمایش، الگوی مصرف مواد مخدر و جنسیت مصرف‌کنندگان مواد مخدر به سرعت درحال تغییر است و مصرف مواد مخدر صنعتی همچون شیشه افت قابل توجهی داشته و تریاک همچنان در صدر مواد مخدر سنتی قرار دارد. از طرف دیگر سوم آبان «قانون الحاق یک ماده به قانون مبارزه با مواد مخدر» برای اجرا از سوی رییس‌جمهور ابلاغ شد. براساس این قانون مجازات اعدام برای برخی قاچاقچیان مواد مخدر حذف شد و این افراد به «حبس درجه یک تا 30سال» و جریمه محکوم می‌شوند.

 آمار کشته ‌شدگان حوادث در سال 1396

شهریور 96 محمدحسین حمیدی، رییس پلیس راه کشور گفت روزی بین 40تا 50 نفر در حوادث جان خود را از دست می‌دهند. این عدد در سال 95 برابر با 70تا 100نفر بود. آن طور که حمیدی اعلام کرد فقط در جاده‌های کشور 3400 محل حادثه‌خیز وجود دارد در بعضی نقاط عامل راه مقصر 100درصد تصادفات است و طی 3سال اخیر در این زمینه 5 هزار و 300نفر کشته شدند. براساس آمار 10ماهه‌یی که پزشکی قانونی کشور منتشر کرد 3 هزار و 699 نفر در سال 1396 در تصادفات درون شهری جان خود را از دست دادند درحالی که در سال گذشته این عدد برابر با 3هزار و 797 بود که نشان می‌دهد در 10ماهه سال 1396 آمار جانباختگان تصادفات درون شهری 2.6درصد کاهش داشته اما تصادفات برون شهری ‌حکایت دیگری دارد. براساس اعلام رسمی پزشکی قانونی کشور در 10ماهه سال 96 تعداد 9هزار و 241نفر در تصادفات برون شهری کشته شدند درحالی که سال 95 ‌این عدد برابر با 8 هزار 986نفر بود. به این ترتیب تصادفات برون شهری در سال 1396 ‌نه تنها نسبت به سال قبل بهتر نشده بلکه 2.8درصد هم افزایش داشته است.

از طرف دیگر به طور کلی براساس آنچه از سوی سازمان ثبت احوال کشور اعلام شد در ۹ماهه نخست سال ۹۶، ۲۷۶هزار و ۳۹۲واقعه فوت به ثبت رسیده است؛ این درحالی است که در ۹ماهه سال گذشته میزان وقایع فوت در کشور ۲۶۱هزار و ۸۸۱ نفر بوده که نشان‌دهنده افزایش ۱۴هزار و ۵۱۱ واحدی است و با محاسبه آماری می‌توان تخمین زد که میزان وقایع فوت امسال نسبت به سال گذشته ۵٫۵ درصد افزایش یافته است.

همچنین نرخ عمومی مرگ و میر در ۹ماهه امسال ۴٫۷ در هزار محاسبه شده است. از طرفی علل مرگ و میر در این بازه زمانی نیز بیماری‌های قلبی و عروقی، سرطان‌ها و تومورها، بیماری‌های دستگاه تنفسی و حوادث غیرعمدی ذکر شده است.