درختان پلاستیکی در طبیعت آلوده

آتش‌سوزی‌های گسترده، تنها بخشی از ضربه‌یی بود که در تعطیلات نوروز امسال به طبیعت وارد شد. امسال هم، بسیاری از کسانی که برای لذت از طبیعت به جنگل‌ها و فضاهای طبیعی و سبز رفته بودند، زباله‌ها و کیسه‌های پلاستیکی‌شان را روی زمین رها کردند تا برای فرزندانشان در سال‌هایی نه چندان دور، چیزی جز پلاستیک و زباله و زمین‌ بایر نماند.

انتشار تصاویر حمله مسافران به طبیعت کشور، واکنش‌های زیادی به همراه داشت، اما ضعف در فرهنگسازی در کنار نبود قانون سختگیرانه، وضعیت را هر روز بدتر هم می‌کند. برخی نمایندگان مجلس نسبت به نبود قوانین منع استفاده از پلاستیک در ایران و همچنین نبود قوانین سختگیرانه در برخورد با کسانی که به محیط زیست لطمه می‌زنند، گله دارند. روح‌الله بابایی صالح در این زمینه به خانه ملت گفت: متاسفانه یکی از مواردی که به معضل جدی در سطح زمین‌های زراعی تبدیل شده است به استفاده از کیسه‌های پلاستیکی برمی‌گردد که برای رشد سریع محصولات در فصل زمستان به‌کار گرفته می‌شود اما بعد از برداشت بدون جمع‌آوری به حال خود رها می‌شود.

این نماینده مجلس اظهارکرد: البته تنها استفاده از کیسه‌های پلاستیکی مشکل اصلی آلودگی طبیعت نبوده بلکه پرت کردن بطری‌های پلاستیکی در حاشیه جاده‌ها و انباشت این مواد در ساحل دریاها نیز مشکلات زیست محیطی متعددی را ایجاد کرده است. بابایی صالح بی‌تردید عدم برگشت‌پذیری کیسه‌های پلاستیکی به چرخه طبیعت یکی از عوامل آلودگی مراتع بوده بنابراین باید به سرعت برای آن جایگزینی در نظر گرفته است.

وی یادآورشد: بسیاری از مسوولان کشور از کشورهایی بازدید می‌کنند که در آنها با بهره‌مندی از مواد جایگزین استفاده از مواد و کیسه‌های پلاستیکی ممنوع شده است اما بعد از برگشت از این سفرها جهت بهره‌مندی از الگوی این کشورها برنامه‌ریزی نمی‌شود.

 ایران رتبه پنجم مصرف پلاستیک در دنیا

تاریخچه صنایع پلاستیک در ایران به سال 1337 باز می‌گردد که مطالعات اولیه برای احداث کارخانه تولید پلی وینیل کلراید در اهواز آغاز شد و امروز این صنعت به رشد قابل ملاحظه‌یی دست یافته تا جایی که ایران را در رتبه پنجم استفاده از پلاستیک در دنیا قرار داده است. سرانه استفاده از محصولات پلاستیکی در حالی در ایران بسیار بالا بوده که اغلب کشورها از دهه اخیر در مسیر کاهش استفاده از اینگونه محصولات قدم برداشته‌اند.

 مصرف پلاستیک در ایران سه برابر میانگین جهانی

محمد درویش عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور با اشاره به اینکه مصرف پلاستیک در ایران سه برابر بیشتر از میزان مصرف جهانی است، گفت: تشکل‌های زیست محیطی در راستای فرهنگسازی برای کاهش مصرف مواد پلاستیکی در کشور می‌توانند بسیار موثر باشند.

وی بیان کرد: حل ریشه‌یی مشکلات و تهدیدهای مربوط به حوزه محیط زیست کشور به وسیله سمن‌ها و تشکل‌های زیست محیطی میسر می‌شود.

 انقلاب کشورهای اروپایی برای ممنوعیت استفاده از پلاستیک

در کشورهایی نظیر ایتالیا، بلژیک و ایرلند به دنبال وضع مالیات، استفاده از کیسه‌های پلاستیکی 94 درصد کاهش یافته است و اخیرا فرانسه هم با اعلام ممنوعیت استفاده از مواد پلاستیکی به این جرگه پیوسته است.

همچنین ایرلند با تصویب قانون پرداخت مالیات برای استفاده از کیسه‌های پلاستیکی در سال 2002 توانست تا 90 درصد مصرف کیسه‌های پلاستیکی در این کشور را کاهش دهد.

دولت تایوان نیز در سال 2003 توزیع رایگان کیسه‌های پلاستیکی رایگان در فروشگاه‌ها و مراکز خرید و استفاده از ظروف یک‌بار مصرف در رستوران‌ها را ممنوع اعلام کرد و برای افرادی که بدون همراه داشتن کیسه خرید غیر پلاستیکی وارد فروشگاه‌ها می‌شدند جریمه نقدی تعیین کرد.

در کشور بوتان نیز در سال 2007 در راستای سیاست‌های این کشور مبنی بر افزایش نشاط ملی فروش کیسه‌های پلاستیکی را ممنوع کرد. در همین سال هنگ کنگ هم برای فروشندگان کیسه‌های پلاستیکی مالیات بر آلودگی محیط زیست تعیین شد. البته در تاریخ، روستای «مادبوری» در جنوب ناحیه«دوون» در انگلیس به عنوان نخستین شهر اروپایی عاری از کیسه‌های پلاستیکی پیشگام این اقدام بوده و استفاده از کیسه‌های چندبار مصرف قابل تجزیه در طبیعت را جایگزین کیسه‌های پلاستیکی کرده است و اما در سال 2009 نیز 33 نماینده انگلیسی تصمیم به منع تولید کیسه‌های پلاستیکی فوق نازک گرفتند و برای افرادی که از کیسه‌های پلاستیکی استفاده کنند مالیات در نظر گرفتند.

در حالی در ایران جای خالی قوانین سختگیرانه در حوزه ممنوعیت استفاده از کیسه‌ها و مواد پلاستیکی احساس می‌شود که از مدت‌ها قبل آسیب ناشی از استفاده از این مواد با راه‌اندازی کمپین‌هایی گوشزد شده بود کما اینکه در استان اصفهان از دو سال قبل بطور داوطلبانه طرح نه به استفاده از کیسه‌های پلاستیکی اجرا شده و حتی برخی فروشندگان برای مشتریانی که با خود کیسه پارچه‌یی همراه بیاورند تخفیفات ویژه در نظر گرفته‌اند.

علی ابراهیمی، نماینده مجلس ایجاد قوانین محدودکننده برای استفاده از کیسه و ظروف پلاستیکی را ضروری دانست و افزود: هم‌اکنون باید به سرعت از طریق مجلس یا مسوولان اجرایی قوانینی برای ایجاد محدودیت یا ممنوعیت در مصرف بی‌رویه کیسه یا ظروف پلاستیکی ایجاد شود، به گونه‌یی که افراد ناچار شوند همچون گذشته از پاکت‌های کاغذی یا کیسه‌های پارچه‌یی هنگام خرید یا حمل وسایل استفاده کنند یا رستوران‌ها فرهنگ استفاده از ظروف پلاستیکی را اشاعه ندهند.

او تاکید کرد: بی‌تردید ظروف یک‌بار مصرف بعد از تولید دارای ذرات‌ریزی هستند که مصرف آنها را از نظر بهداشتی هم زیر سوال می‌برد.

بابایی صالح نیز با بیان اینکه قوانین سختگیرانه در حوزه حفاظت از محیط زیست قطعا بازدارنده است اظهار کرد: نمایندگان مجلس از این آمادگی برخوردار هستند که با وجود عدم وجود خلاءقانونی اگر باز هم نیاز به ایجاد قانون جدید سختگیرانه‌یی برای ممنوعیت استفاده از محصولات پلاستیکی وجود دارد در پی پیشنهاد دولت در قالب لایحه یا طرح در مجلس برای حمایت از محیط زیست، قانونی را ایجاد کنند.

ابراهیمی مخالف ایجاد مشوق‌های مالیاتی برای ممانعت از استفاده از کیسه‌های پلاستیکی است چرا که معتقد است به دلیل ارزان قیمت بودن محصولات پلاستیکی بیشتر رستوران‌ها برای فرار از هزینه‌های استخدام کارگر برای شست و شوی ظروف و جبران خسارات یا هزینه گزاف ناشی از به‌کارگیری ظروف غیر پلاستیکی نسبت به مشوق‌های مالیاتی بی‌تفاوت خواهند بود.

بابایی صالح معتقد است که باید از طریق فرهنگسازی که از جمله وظایف مراکز آموزشی به ویژه آموزش و پرورش و رسالت مهم رسانه‌ها بوده، مانع از مصرف بی‌رویه از کیسه‌های پلاستیکی شویم.

ابراهیمی نیز در این مورد گفت: هم‌اکنون باید از طریق فرهنگسازی مردم را مجاب کنیم که استفاده از مواد پلاستیکی آسیب جدی به زندگی و محیط پیرامونمان وارد می‌سازد.