خدمات روانپزشکی مشمول بیمه شد
بیش از 800 هزار ایرانی دچار اختلالات شدید روانی هستند. از طرف دیگر آمار افسردگی در زنان ایرانی ۱۶درصد و در مردان 10.5درصد اعلام شده است. این در حالی است که در تمام این مدت بر خلاف ماده ۱۱۷ قانون برنامه ششم توسعه مبنی بر بیمه شدن خدمات مشاوره و روانشناسی و روانپزشکی، سازمان‌های بیمه‌گر زیر بار تامین هزینه بیماری خاموش که مرز هشدار را در ایران پشت سر گذاشته است، نمی‌رفتند. اما سرانجام تلاش‌ها برای اجرای قانون به نتیجه رسید و سرانجام خدمات روانپزشکی بدون هیچ محدودیتی مشمول بیمه سلامت شد.
بالا بودن هزینه درمان بیماری‌های روحی و روانی، موضوعی است که همواره مردم را از مراجعه به مطب‌های روانپزشکان بازداشته است. در شرایطی که مشکلات اقتصادی معیشت مردم را با مشکل رو به رو کرده است از نظر بسیاری از افراد منطقی به نظر نمی‌آید که برای 45 دقیقه صحبت با روانشناس، بین 45 تا 150 هزار تومان حق مشاوره پرداخت کنند و بیمه‌ها هم تا امروز زیر بار تامین این هزینه نرفته‌اند درسال‌های اخیر اوضاع به سمتی هدایت شد که هر روز خشونت، افسردگی و بداخلاقی در جامعه پررنگ‌تر شد تا جایی که تلاش برای گنجاندن پرداخت هزینه خدمات درمان بیماری‌های روحی و روانی، به عنوان بخشی از وظایف سازمان‌های بیمه از چند سال پیش شروع شد و بعد از نزدیک به یک دهه فعالیت سرانجام نتیجه داد. سال 1391، مدیرکل وقت دفتر سلامت اجتماعی، روان و اعتیاد وزارت بهداشت نسبت به محدودیت بیمه‌ها در پرداخت هزینه درمان بیماری‌های روانی واکنش نشان داد و اظهار کرد: «سازمان‌های بیمه‌گزار دولتی، بستری بیش از 56 روز در سال بیماران روانپزشکی را تحت پوشش قرار نمی‌دهند و این بیماری را به عنوان بیماری مزمن در نظر می‌گیرند. از طرف دیگر مبلغی که بیمه‌ها برای پوشش بیماران روانپزشکی اختصاص می‌دهند، بسیار کم و ناچیز است. این امر سبب می‌شود که پرداخت از جیب مردم برای بیماری‌های روانپزشکی زیاد باشد.» عباسعلی ناصحی افزود: «تعدادی از داروهای روانپزشکی و مداخلات مربوط به روانپزشکی، روان درمانی و مشاوره تحت پوشش بیمه‌ها نیستند. برای کاهش هزینه‌های مردم این داروها و مداخلات نیز باید در فهرست تعهدات بیمه قرار گیرند. برخی از بیمه‌های تکمیلی مشکلات مربوط به اعصاب و روان را تحت پوشش قرار نمی‌دهند و این بیماران نمی‌توانند از پوشش بیمه تکمیلی‌شان استفاده کنند.»
یک گام به عقب
در سال 93 کتاب ارزش نسبی خدمات سلامت تصویب شد. در این کتاب تمامی خدمات روان درمانی توسط روان شناس انجام می‌گرفت و تحت پوشش بیمه بود. اما در سال 94 با ابلاغیه جدیدی که معاونت درمان وزارت بهداشت، برای واحد‌های دانشگاهی و درمانی ابلاغ کرد تعدادی از کدهای خدمات روان درمانی حذف یا تجمیع شدند که طبق آن این خدمات فقط توسط روانپزشکان انجام می‌شود و روانشناسان نادیده گرفته شده‌اند و بیمه‌ها دیگر خدمات روانی را تحت پوشش قرار نمی‌دهند. به مرور محدودیت‌ها برای بیماران روانی بیشتر شد تا جایی که در سال 95، اگر یک بیمار مبتلا به عارضه روحی روانی نیاز به بستری شدن بیش از 56 روز داشت خدمات بیمه‌یی خود را از دست میداد. علی اسدی، معاون دفتر سلامت روان، اجتماع و اعتیاد وزارت بهداشت درباره این موضوع گفته بود: «متاسفانه در صورتی که براساس صلاحدید پزشک، بیمار مبتلا به اختلالات روان بیش از 56 روز بستری شود از حمایت‌های بیمه‌یی محروم است بر همین اساس ما برای افزایش تعداد روزهای اقامت بیماران روان در بیمارستان‌ها با بیمه‌های پایه مذاکره کردیم، همچنین در تعرفه‌های جدید که بازنگری شده این موضوع در نظر گرفته شده است.» اسدی ناتوانی بیمه‌ها در تامین منابع مالی را یکی از دلایل پوشش ندادن بیماران اختلالات روانی دانسته و معتقد بود بیمه‌ها به دلیل تامین منابع مالی نمی‌توانند بیش از این مدت 56 روز بیماران را تحت پوشش قرار دهند.
برنامه ششم هم به داد بیمه خدمات
روان درمانی نرسید
اگرچه اسدی، معاون دفتر سلامت روان، اجتماع و اعتیاد وزارت بهداشت، اعلام کرده بود در سال 96 و در راستای برنامه ششم توسعه این موضوع حل می‌شود که البته در سال گذشته این اتفاق رخ نداد، بطوریکه نمایندگان مجلس خواستار همکاری بیمه‌ها در این زمینه شدند. 21 خرداد 96، حسینعلی شهریاری، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی، درباره این موضوع گفت: «سال‌هاست با این معضل مواجه هستیم و با اینکه مجلس بارها جلساتی را با سازمان‌های بیمه‌گر برگزار کرده و در مورد کاهش هزینه مشاوره‌های روانشناسی و روان پزشکی گفت و شنودهایی داشته‌اند، اما به دلیل کمبود منابع مالی پایدار و در اولویت قرار نداشتن این خدمات برای بیمه‌ها، سازمان‌های بیمه‌گر تاکنون نسبت به افزایش پوشش بیمه‌یی این خدمات، اقدام جدی انجام نداده‌اند.»
او افزود: «تازمانی که اعتبارات مالی پایدار در اختیار نظام سلامت قرار نگیرد، گشایشی در امر کاهش هزینه‌های مشاوره و روان درمانی ایجاد نخواهد شد. تامین نشدن اعتبارات مالی پایدار برای کاهش هزینه‌ها، دورنمای ناخوشایندی جز افزایش آمار مبتلایان به اختلالات روانی در جامعه نخواهد داشت و دود آن مستقیم به چشم مردم خواهد رفت.»
شهریاری بیان کرد: «متاسفانه پوشش بیمه‌یی تعرفه‌های روانشناسی در اختیار مجلس نیست و تصمیم نهایی در گروی مصوبه شورای عالی بیمه است و به همین دلیل انتظار داریم این شورا در نخستین جلسه خود نسبت به پوشش بیمه‌یی خدمات ارتقای سلامت روان، اقدام کند.»
عاقبت به‌خیری خدمات روانپزشکی
سرانجام به دنبال شکایت از بخشنامه شماره 95/105090 مورخ 95/3/30 سازمان بیمه سلامت ایران، این بخشنامه متضمن ایجاد محدودیت‌هایی برای پوشش بیمه‌یی روانپزشکی دانسته شده که با برخی مصوبات هیات وزیران مغایر است. در پی طرح این موضوع در هیات عمومی دیوان عدالت اداری با بررسی جوانب مختلف آن و طرح دیدگاه‌های حاضران، هیات عمومی دیوان با اکثریت آراء، بخشنامه مورد شکایت را به لحاظ محدود کردن خدمات مورد تعهد مقرر در «کتاب ارزش نسبی خدمات مصوب هیات وزیران» خارج از حدود اختیار مرجع تصویب‌کننده دانست و آن را ابطال کرد. در نهایت بعد از تمامی تلاش‌ها، هیات عمومی دیوان عدالت اداری با ابطال بخشنامه بیمه سلامت، خدمات روانپزشکی را بدون هیچ محدودیتی مشمول بیمه سلامت دانست. همایون هاشمی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس با اشاره به ابطال بخشنامه بیمه سلامت درباره حذف خدمات روانپزشکی از شمول بیمه سلامت از سوی دیوان عدالت اداری، گفت: شرایط بیمه‌ها درحال حاضر به لحاظ منابع و مصارف همخوانی نداشته و بیمه‌ها به نوعی ضررده هستند؛ همچنین بیمه سلامت کاملا دولتی بوده و وابسته به منابع دولت بوده و به دنبال کاهش هزینه‌ها است. بیمه سلامت محل درآمدی خاص و ویژه‌یی ندارد و ناچار است برای کاهش هزینه‌ها و مدیریت اعتبارات برخدمات متمرکز شده و هزینه‌های بالاسری را کاهش می‌دهد؛ یا اینکه میزان خدمات ارائه شده را با منابع دراختیار تطابق می‌دهد.
او تاکید کرد: یکی از مظلوم‌ترین بیماران و دارای مشکلات بسیارافراد و خانواده‌های دارای مشکلات اعصاب و روان هستند، بطورحتم بیماران دارای مشکلات روان درتامین هزینه‌های زندگی خود مشکلات بسیاری داشته و متاسفانه هزینه‌های دارویی و بستری این قبیل بیماران کمرشکن است؛ متاسفانه درجامعه ما به این دست از بیماران توجه مناسبی نمی‌شود، هرچند که دربرخی شرایط اقداماتی درجهت رفع نابسمانی‌ها انجام شده است.
عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، با مثبت ارزیابی کردن ابطال بخشنامه بیمه سلامت درخصوص اینکه محدود کردن خدمات مورد تعهد مقرر در کتاب ارزش نسبی به بیماران روانپزشکی خلاف مصوبه هیات وزیران است، افزود: به دولت توصیه می‌شود از بیمه فراگیر خدمات درمانی سلامت با هدف افزایش اعتبارات با هدف ارائه خدمات مناسب‌تر به بیماران حمایت کند.
