نگرانی اصلی بازار نفت، موشک‌باران سوریه نیست
هر اتفاقی در سوریه، اثری بر عرضه نفت ندارد. تحریم ایران و روسیه مهم‌ترین مساله این روزهاست
گروه انرژی همزمانی چند اتفاق مختلف روزهایی صعودی برای طلای سیاه رقم زده است. در این بین تحلیل‌های مختلفی پیرامون اثرگیری بازار نفت از تنش‌های ژئوپلیتیک به ویژه حمله موشکی امریکا به سوریه بیان می‌شود. تحلیل «جولیان لی» نویسنده بلومبرگ اما متفاوت و با لحنی خواندنی نوشته شده است. لی معتقد است، این روزها برای تولیدکنندگان روزهای خوبی به شمار می‌رود اما نگرانی اصلی بازار موشک‌باران سوریه نیست. او همچنین در این تحلیل به نقل از آمارهای بلومبرگ مدعی شده است که ایران از سال ۲۰۰۷ تاکنون روزانه ۵۰هزار بشکه نفت خام به سوریه صادر کرده است. مشروح این تحلیل را در ادامه می‌خوانید.
بلومبرگ جولیان لی ترجمه: مهدی نیکوئی
افزایش تنش‌های ژئوپلیتیک در خاورمیانه در حال حاضر موجب افزایش قیمت نفت شده و هنوز هم این قیمت‌ها می‌توانند به سطوح بالاتری برسند. به نظر می‌رسد که جهش قیمت نفت از اقدام کشورهای غربی برای موشک‌باران روسیه نشات گرفته است. اما زمینه اصلی افزایش قیمت نفت در خارج از مرزهای سوریه است. در صورتی که امریکا اقدامات جدی در مقابل حامیان اصلی سوریه، یعنی روسیه و ایران انجام دهد، آنگاه شاهد افزایش قابل‌توجه قیمت‌ها خواهیم بود.
تولید نفت سوریه مدت کوتاهی پس از شروع جنگ داخلی این کشور در سال ۲۰۱۱ سقوط کرد. از این‌رو هر نوع حمله به سوریه، روی میزان تولید جهانی نفت بی‌اثر یا دست‌کم اثر آنها بسیار محدود خواهد بود. در حقیقت سوریه از آغاز جنگ داخلی سال ۲۰۱۱ تاکنون هیچ محموله نفتی صادر نکرده است. وضعیت تولید نفت سوریه به حدی وخیم شده است که بر اساس بررسی‌های بلومبرگ از ردیابی تانکرهای نفتی، ایران مجبور شده است تا در ۷سال گذشته روزانه ۵۰هزار بشکه نفت خام به پایانه نفتی بنیاس سوریه ارسال کند تا نیازهای داخلی این کشور تامین شود.
همان‌طور که من به تازگی نوشته‌ام، چندی است که رییس‌جمهور امریکا دونالد ترامپ نگاه‌های خود را متوجه ایران کرده است. روزها در حال سپری شدن است و به زمان حساسی نزدیک می‌شویم. ۱۲مه (۲۲اردیبهشت) زمانی است که ترامپ تکلیف تحریم‌های احتمالی امریکا علیه ایران را روشن می‌کند؛ تحریم‌هایی که پس از توافق هسته‌یی ایران با غرب به حالت تعلیق درآمده‌اند.
اما جز تحریم‌های امریکا علیه ایران، ترامپ به تازگی فشارهایش بر مسکو را هم افزایش داده و به دنبال آن است تا مجموعه‌یی از تحریم‌های جدید علیه افراد و شرکت‌های نزدیک به رییس‌جمهور این کشور ولادیمیر پوتین وضع کند. مدیرعامل شرکت گازپروم الکسی میلر و رییس هیات‌مدیره شرکت سرگت‌نفت‌گاز ولادیمیر بوگدانوف از جمله کسانی هستند که در معرض تحریم و اقدامات امریکا قرار گرفته‌اند، (شرکت‌های آنها از خطر تحریم مصون هستند) .
روسیه هم اکنون نیز در شرایط تحریم به سر می‌برد اما جالب آنجاست که بر خلاف انتظار اولیه چنین تحریم‌هایی باعث شده‌اند تا بخش نفت روسیه رونق بیشتری پیدا کند. آمارها نشان می‌دهند که از زمان تحریم‌های امریکا علیه روسیه درآمدهای نفتی این کشور رشد داشته است. دلیل این افزایش درآمدها، کاهش ارزش روبل بوده است. بهای هر بشکه نفت برنت بر اساس ارزش روبل از زمان اعلام تحریم‌های جدید امریکا تاکنون ۱۴درصد رشد داشته و در روز چهارشنبه گذشته به رکورد ۴۴۹۸روبل (۷۲دلار) رسید. زمانی که در سال ۲۰۰۸ قیمت نفت خام برنت به رکورد خود یعنی ۱۴۶,۰۸دلار در هر بشکه رسید که ارزش معادل آن تنها ۳۴۳۵روبل بود.
تحریم‌سواری
ارزش هر بشکه نفت خام به روبل پس از وضع تحریم‌های امریکا در سال‌های گذشته و تضعیف پول ملی این کشور افزایش یافت. با توجه به آنکه شرکت‌های نفتی روسیه بیشتر هزینه‌هایشان براساس روبل است، تحریم‌ها برای آنها مانند پاداش است. جای تعجبی ندارد که سهام این شرکت‌ها از ابتدای سال تاکنون افزایش یافته است. این موضوع برای تمام بخش‌های اقتصادی روسیه صحت ندارد. به عنوان مثال، ارزش سهام شرکت تولید آلومینیوم یونایتدکوروسال (که یکی دیگر از اهداف تحریم‌هاست) در سال جاری حدود ۵۰درصد سقوط کرده است.
به این صورت شرکت‌های نفتی روسیه از تحریم‌های امریکایی که مهم‌ترین تولیدکننده آلومینیوم این کشور را با مشکل مواجه کرده، بهره‌مند شده‌اند. اما سوال آنجاست که آیا این وضعیت می‌تواند ادامه یابد؟ پوتین ممکن است به این نتیجه برسد که تحریم شرکت‌های نفتی و ایجاد مانع در مسیر مراودات تجاری آنها، اختلال‌های بیش از حدی در بازارهای جهانی نفت ایجاد می‌کند و باید نگران آن بود. در این صورت شاید حق با او باشد.
بر اساس اطلاعات دولتی روسیه، این کشور در حال حاضر هر روز حدود ۴,۵میلیون بشکه نفت خام و ۳میلیون بشکه فرآورده‌های پالایشگاهی صادر می‌کند. این رقم از صادرات تمام اعضای اوپک جز عربستان بیشتر است. بر اساس آمارهای گمرک روسیه حدود یک‌چهارم از صادرات نفت خام روسیه به چین می‌رود. این میزان نفت‌خام از طریق خط لوله و از مرز مشترک روسیه و چین یا از خاک قزاقستان عبور می‌کند.
تحریم‌های هدفمند امریکا که به دنبال تضعیف بخش نفت روسیه بوده‌اند، تاکنون نتوانسته‌اند به تولیدات یا صادرات این کشور ضربه بزنند. اثر این تحریم‌ها را باید در کاهش سرمایه‌گذاری‌های جدید و به خطر افتادن میزان تولید نفت روسیه در آینده مشاهده کرد. آنها مشارکت شرکت‌های غربی در پروژه‌های قطب شمال، آب‌های عمیق و شیل در روسیه را متوقف کرده‌اند و در سال گذشته این موضوع را به پروژه‌های مشابه خود در سایر نقاط جهان نیز تعمیم دادند. هم اکنون در آن دسته از پروژه‌های خارجی که روسیه بیش از ۳۰درصد از سهام را در دست دارد، شرکت‌های غربی حضور ندارند.
اما محدودیت‌های جدید همیشه می‌توانند یک شرکت واحد یا یک گروه کوچک از شرکت‌ها را هدف قرار دهند. واضح‌ترین هدف امریکا از تحریم‌های جدید علیه روسیه ممکن است روسنفت باشد؛ شرکتی که در ارتباط نزدیک با کرملین است.
البته این شرکت هم ممکن است، ابزارهایی برای دفاع از خود داشته باشد. میزان عرضه نفت روسنفت به بازارهای جهانی قابل توجه است و همین موضوع می‌تواند مانند سپری برای آن باشد. علاوه بر آن شرکت‌های بی‌پی، اداره سرمایه‌گذاری قطر و گلنکور از بزرگ‌ترین سهامداران روسنفت هستند و در مجموع ۳۹,۲۵درصد از سهام آن را در اختیار دارند.
با این حال تحریم‌هایی که شرکت‌های نفتی روسیه را هدف گرفته‌اند، قابل لغو نیستند. اگر این تحریم‌ها شروع شوند، آثار آنها به سرعت آشکار خواهند شد. در این میان غیرمنتظره بودن برخی پیامدها بر شدت اثر اقدامات ۶ آوریل (تصمیم به تحریم روسیه) خواهد افزود.
اگر این‌گونه باشد، زمانبندی چنین تحریم‌هایی (برای کشورهای غربی) ایده‌آل نیست. عرضه جهانی نفت خام هم اکنون نیز در پی توافق کاهش تولید اوپک و پیروانش محدود شده و با سقوط تولیدات مکزیک و ونزوئلا آثار آن افزایش یافته است. آن‌گونه که آژانس بین‌المللی انرژی تحلیل می‌کند، اوپک در حال مشاهده این موضوع است که ماموریتش برای خشکاندن مازاد ذخایر تجاری جهان به نتیجه می‌رسد. در همین شرایط سقوط تولیدات ونزوئلا و مکزیک باعث شده تا آنها بسیار کمتر از وعده خود تولید کنند.
اگر شما عربستان‌سعودی یا یک تولیدکننده نفت شیل هستید، این تحولات خبر خوشی برای شماست. اما اگر شما یک راننده خودرو، یک کشور در حال توسعه واردکننده نفت‌خام یا هر فرد دیگری هستید، خبر بدی برای شما به شمار می‌رود. من که همین هفته و پیش از افزایش قیمت‌های نفت، زنجیر دوچرخه‌ام را روغنکاری می‌کنم.
