اخبار خوب؛ چشم‌انداز نگران‌کننده

گروه جهان    

اقتصاد جهانی همچنان روند رو به رشدی را نشان می‌دهد اما خلاف آنچه اقتصاد جهان در سال‌های اخیر پشت سر گذاشته، چشم‌انداز آینده با توجه به تنش‌های اخیر تجاری در سطح جهان و احتمال بروز جنگ تجاری چندان هم امیدوارکننده نیست.

موریس ابستفیلد در وب‌سایت صندوق بین‌المللی پول نوشته‌: 3ماه پیش صندوق بین‌المللی پول پیش‌بینی خود را درباره رشد اقتصادی جهان در سال جاری میلادی و سال آینده به‌روزرسانی و اعلام کرد که رشد اقتصاد جهانی در این دو سال 3.9درصد خواهد بود. این پیش‌بینی با ادامه تقویت عملکرد اقتصادی منطقه یورو، ژاپن، چین و ایالات متحده که عملکردی به مراتب بهتر از پیش‌بینی‌ها و انتظارات داشتند، به واقعیت‌ نزدیک‌تر شد. ما بهبود میان‌مدت اقتصادی را برای برخی اقتصادهای نوظهور و در حال پیشرفته پیش‌بینی کرده بودیم، از جمله در بهبود در زمینه صادرات کالاها. همچنین گفته بودیم که در ادامه روند روبه رشد قدرت اقتصادی جهان، روند سرمایه‌گذاری به‌ویژه در بخش‌های تجاری شتاب خواهد گرفت.

حال در پیش‌بینی‌های رشد اقتصادی 2018 در مقایسه با پیش‌بینی‌های اکتبر 2017میلادی، بزرگ‌ترین اقتصادهای جهان یعنی منطقه یورو 2.4درصد (با حدود 0.5درصد افزایش)، ژاپن با 1.2درصد (با افزایش 0.5درصد)، چین با 6.6 درصد (با افزایش 0.1درصد) و ایالات متحده با 2.9درصد (با افزایش 0.6درصد) رشد خواهند شد. به اعتقاد کارشناسان بخشی از رشد اقتصادی ایالات متحده ناشی از محرک‌های مالی موقتی است که عامل یک‌سوم از به‌روزرسانی پیش‌بینی‌های ما نسبت به رشد اقتصادی جهانی در اکتبر گذشته است.

اما با وجود خبرهای خوبی که از رشد اقتصادی جهان در کوتاه‌مدت شنیده می‌شود، چشم‌اندازهای بلندمدت کمی هشداردهنده هستند. اقتصادهای توسعه‌یافته با افزایش سن جمعیت و سونامی خاکستری روبه‌رو هستند، تهدیدی که نرخ نیروی کار را به‌طور چشمگیری کاهش خواهد داد و رشد کم بهره‌وری احتمالا باعث خواهد شد که این اقتصادها سرانه نرخ رشدی را که پیش از بحران مالی جهانی تجربه کرده بودند را نداشته باشند. اقتصادهای نوظهور و در حال توسعه نیز با چالش‌های دیگری روبه‌رو هستند. در میان اقتصادهایی که جزو باشگاه صادرکنندگان نیستند، برخی‌ها می‌توانند در مقایسه با نرخ رشد پیش از بحران مالی جهانی نرخ رشد بلندمدتی را انتظار داشته باشند. البته با وجود برخی بهبودها در چشم‌انداز قیمت کالاها، بسیاری از صادرکنندگان تا این حد خوش‌‌اقبال نیستند. این کشورها نیاز دارند که برای تقویت رشد اقتصادی خود و انعطاف‌پذیری بیشتر در برابر ریسک‌های آینده اقتصادهای‌شان را متنوع کنند.

 تشدید ریسک‌ها

علاوه براین با توجه به تحولات پیشرو ریسک‌های قابل‌ توجهی در سه ماهه آینده وجود دارد. همان‌طور که در گزارش‌های اخیر مالی ما اشاره شده، سطح بدهی‌های جهان هم در بخش خصوصی و هم بخش دولتی بسیار بالاست. در این شرایط با توجه به عادی‌سازی سیاست‌های پولی در فضایی که بسیاری از اقتصادها با نرخ رشد متوسط در کوتاه‌مدت مواجه هستند، بازپرداخت این بدهی‌ها دشوار خواهد شد. همان‌طور که گزارش جدید ثبات مالی جهانی نشان می‌دهد، شرایط مالی جهان به‌طور کلی در سراشیبی قرار دارد؛ آن هم با وجود رویکرد نرخ بهره بالا که باعث می‌شود امکان آسیب‌پذیری بازار دارایی‌ها بیشتر شود. ریسک‌های ژئوپلیتیکی را هم نباید نادیده گرفت و البته تنش‌های فزاینده اخیر تجاری میان قدرت‌های بزرگ اقتصادی که خطرش هر روز بیشتر احساس می‌شود. همین امروز هم احتمالا جدی بودن این خطرات درک شده است. برای مثال شاخص‌های فروش و بازارهای سهام اکنون کمی آرام‌تر حرکت می‌کنند و اقتصادهای پیشرفته و نوظهور به نوبه خود شاهد کاهش سفارش‌های صادراتی خود هستند. البته شرایط بازارهای مالی چندان دستخوش تغییر نشده است.

در صندوق بین‌المللی پول، کارشناسان مدتی براین باور بودند که روند فعلی صعودی سیاست‌گذاران فرصتی ایده‌آل برای ایجاد رشد بلندمدت قوی‌تر و انعطاف‌پذیرتر است. این شرایط خوب به پایان نرسیده و همچنان به قوت خود باقی است، اما سیاست‌های مناسب می‌توانند با کاهش ریسک‌های ناخواسته و ناخوشایند این موقعیت را تقویت کنند. کشورها باید سرمایه‌های (بافرهای) مالی خود را احیا کرده، اصلاحات ساختاری را به اجرا درآورده و سیاست‌های پولی خود را با احتیاط بیشتری در فضاهای پیچیده و پرچالش امروز هدایت کنند.

 تنش‌های تجاری

گرچه آمار و ارقام و پیش‌بینی از رشد نسبتا خوب اقتصادی جهان خبر می‌دهند، اما چشم‌انداز محدودیت‌های تجاری، سیاست‌های احتمالی اقتصادی یک‌جانبه‌گرایانه و مقابله با چنین محدودیت‌هایی نگرانی جدی است که اطمینان‌ها نسبت به آینده و رشد اقتصادی جهان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در حالی که برخی دولت‌ها به‌دنبال اجرای اصلاحات اقتصادی پایدار هستند، تنش‌ها و اختلافات تجاری برخی دیگر از دولت‌ها را وادار می‌کند که برای حفظ و بهبود چشم‌انداز رشد خود گام‌های محتاطانه‌یی بردارند.

این اقتصادهای بزرگ درست زمانی که زمزمه‌های توسعه اقتصادی آنها همه‌گیر شده در گیرو‌دار ورود به یک جنگ تجاری هستند، شرایطی که کاملا پارادوکسیکال به نظر می‌رسد؛ به‌ویژه زمانی که توسعه اقتصادی عمیقا وابسته به سرمایه‌گذاری و توسعه روابط تجاری است.

این در شرایطی است که در اقتصادهای پیشرفته خوش‌بینی عمومی نسبت به مزایای همگرایی‌ها و ادغام‌های اقتصادی به ‌مرور کمرنگ می‌شود. امروزه بسیاری از خانوارها از رشد اقتصادی هیچ سودی نمی‌برند یا بهره‌شان بسیار اندک است.

البته باوجود تمام این تهدیدها، هر دولت ملی می‌تواند برای ارتقای رشد قوی‌تر و انعطاف‌پذیرتر مسوولیت خود را به انجام برساند. همکاری‌های چندجانبه همچنان ضروری است تا علاوه بر چالش‌های دیگر، تجارت جهانی نیز همچنان مورد توجه قرار گیرد. این چالش‌های دیگر شامل تغییرات آب و هوایی، بیمارهای عفونی و همه‌گیر، امنیت سایبری، نظام مالیاتی کارآمد و مهم‌تر از همه کنترل فساد است.

وابستگی جهانی همچنان بیشتر خواهد شد مگر آنکه کشورها در قالب یک کار تیمی و با روحیه همکاری (و نه تقابل و درگیری) با آن روبه‌رو شوند، چرا که در غیر این صورت اقتصاد جهانی رشد نخواهد کرد.