سقوط «بل212» در خلیج‌فارس
گروه انرژی نادی صبوری
ساعت ۲۰ و ۳۰ دقیقه شامگاه سه‌شنبه بالگردی که یک بیمار سکته قلبی را از چاه نفتی رسالت در منطقه لاوان به کیش می‌برد، دچار سانحه شده و بلافاصله خبر مرگ 2 نفر از سرنشینان این بالگرد تایید شد. این اتفاق تنها چند روز پس از سقوط مینی‌‌بوس حامل کارکنان چاه نفتی بی‌بى‌حکیمه در استان کهگیلویه و بویراحمد اتفاق افتاده و بار دیگر موضوع شدت حوادث در صنعت نفت را بر سر زبان‌ها انداخت.
در ساعات پایانی روز سه‌شنبه 28 فروردین ماه کانال تلگرامی شانا خبرگزاری رسمی وزارت نفت، به‌نقل از روابط عمومی شرکت نفت فلات قاره نوشت که یک فروند بالگرد بل۲۱۲ مربوط به شرکت پیمانکار که در اجاره نفت فلات قاره ایران بوده است، از سکوی رسالت در محدوده منطقه لاوان برای انتقال یک بیمار سکته قلبی برای مداوا به سمت منطقه کیش پرواز کرده است که چهار دقیقه پس از پرواز دچار سانحه و روی آب شناور شده است. در ادامه این خبر عنوان شده بود که شناورهای سکو پس از سانحه برای انجام عملیات جست‌وجو و نجات به محل اعزام شدند و سه نفر از سرنشینان بالگرد را یافتند که از این تعداد ٢ نفر فوت شده و وضع جسمانی یکی از سرنشینان (کاپیتان دوم) رو به بهبود است.
کاپیتان سهیلی‌فرد نجات یافته از این سانحه دیروز چهارشنبه در حالی که در بیمارستان بستری بود به خبرنگار صدا و سیما گفت که بالگرد با حالت نرمال و طبیعی از سکو بلند شده بود اما در ادامه دچار سانحه شد. او طبق گفته‌هایش بر اساس «آموزش‌هایی» که قبلا دیده بود با کمک جلیقه نجات خود را به سطح آب رسانده و سپس قایق‌های کمکی او را به کیش منتقل کردند.
منطقه لاوان از قدیمی‌ترین مناطق دریایی نفتی در ایران است که پیش از این پیشنهاد تبدیل شدن آن به نوعی موزه نیز مطرح شده است. چاه نفتی رسالت نیز که نام پیشین آن رستم است، در 90 کیلومتری جزیره لاوان در استان هرمزگان قرار دارد. سال کشف این میدان 1969 بوده است. آمار دقیق و به‌روزی از تولید نفت خام این میدان وجود ندارد اما آخرین آمارها از تولید روزانه نزدیک به 50هزار بشکه‌یی آن حکایت دارد.
بررسی‌های «تعادل» نشان می‌دهد، بالگردی که سقوط آن تا لحظه تنظیم این گزارش باعث فوت شدن 2 نفر، مجروح شدن یک نفر و ناپدید شدن دو نفر دیگر از کارکنان سکوى رسالت شده است، آبان ماه سال 1394 و طی یک مناقصه به اجاره شرکت نفت فلات قاره درآمده است.
امور قراردادهای این شرکت در روز 4 آبان ماه سال 1394 در یک آگهی اعلام نیاز به «اجاره
(Call Out) یک فروند بالگرد بل212 برای مناطق عملیاتی کارفرما در خلیج‌فارس» می‌کند. 4 شرط اصلی از سوی شرکت نفت فلات قاره به عنوان شروط مورد نیاز شرکت پیمانکار در این آگهی عنوان شده است.
«توانایی ارائه ضمانتنامه «شرکت در مناقصه» به مبلغ 120,500,000 (یکصد و بیست میلیون و پانصد هزار) ریال و انجام تعهدات طبق ضوابط کارفرما در صورت برنده شدن» نخستین شرط اعلام شده است. شرط دوم « توانایی ارائه ضمانتنامه» اجرای تعهدات «به میزان 10درصد مبلغ کل قرارداد»، شرط سوم «دارا بودن گواهینامه AOC از سازمان هواپیمایی کشوری ایران در خصوص خدمات هلیکوپتری» و شرط چهارم « واریز مبلغ 500000 (پانصد هزار) ریال به حساب شرکت نفت فلات قاره» عنوان شده است. اما برخلاف صنعت هواپیمایی که شرکت‌های خصوصی مختلفی در آن فعالیت دارند، تملک بالگردها عموما در اختیار نهادها و به ویژه نهادهای نظامی است. هر چند هنوز مشخص نشده است، بالگرد بل212 که برای جابه‌جایی کارکنان در اجاره شرکت نفت فلات قاره بوده، در مالکیت چه نهادی قرار داشته است.
طبق اخباری که از سوی شرکت نفت فلات قاره منتشر شده است، اندکی پس از به وقوع پیوستن سانحه سقوط بالگرد شناورهای سکوی رسالت، برای انجام عملیات جست‌وجو و نجات به محل اعزام شدند و سه نفر از سرنشینان بالگرد را یافتند که دو نفر از سرنشینان با نام‌های جواد کاراندیش مسوول تعمیرات سکوهای دریایی و بهروز اشکان پزشکیار فوت کرده بودند و سیدمحمد سهیلی کاپیتان دوم بالگرد برای انجام عملیات درمانی به جزیره کیش منتقل شد. البته مشخص نیست که بالگرد چه مقدار از سکوی رسالت دور شده و شناورها با چه سرعتی به محل حادثه رسیده‌اند. بالگرد بل212 نوعی از بالگرد تولیدی در شرکت امریکایی هلیکوپتری «بل» است. این بالگرد نخستین‌بار در سال 1968 میلادی به پرواز درآمده است. این بالگرد قابلیت حمل 15نفر (یک خلبان و 14مسافر) را دارد اما آن‌طور که مشخص است در سانحه شامگاه سه‌شنبه 5 نفر سرنشین داشته است. بررسی‌های «تعادل» نشان می‌دهد که این نوع از هلیکوپتر «بل» در دنیا در صنعت نفت بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد. بل 212 برای نخستین‌بار در سال 1971 توسط نروژ در صنعت نفت به کار گرفته می‌شود و هنوز نیز استفاده از انواع توسعه‌یافته این هلیکوپتر در نروژ جریان دارد.
هرچند هنوز مشخص نیست که دلیل حادثه شامگاه سه‌شنبه چه بوده است، اما «تعادل» در گفت‌وگویی کوتاه با محمدرضا ابراهیم‌پور کارشناس هوایی، وضعیت ناوگان هلیکوپتری ایران را مورد پرسش قرار داد. ابراهیم‌پور با بیان اینکه هرگز در این وهله نمی‌توان درباره دلیل حادثه سه‌شنبه شب اظهارنظر کرد اما ناوگان هلیکوپتری ایران نیز از حیث کیفیت در وضعیتی مشابه ناوگان هواپیمایی قرار داشته و به دلیل تحریم‌ها آسیب دیده است، عنوان کرد: «برای یک کشور نفت‌خیز هلیکوپتر نیازی بسیار ضروری است و ایران نیز بازاری بسیار مهم برای این وسیله است اما تحریم‌ها مانع شده‌اند.» این کارشناس هوایی همچنین درباره روند ارائه مجوز به هلیکوپتر برای پرواز عنوان کرد: «نخست شرکت دارنده این هلیکوپتر باید گواهینامه AOC را از سازمان هواپیمایی کشور دریافت کرده باشد و در وهله بعد روند پرواز مشابه با هواپیما بوده و برج پرواز عملیات را تحت نظر دارد.»
آخرین وضعیت 2 سرنشین مفقودی
همان‌طور که نخستین اخبار منتشر شده از این سانحه مشخص کردند، مسافران بل 212 که از سکوی نفتی رسالت برای مداوای یک بیمار قلبی عازم جزیره کیش بوده‌اند 5 نفر بوده است. از این 5 نفر، 2 نفر جان باخته، یک نفر مجروح شده و طبق آخرین اخبار از وضعیت 2 سرنشین دیگر آمار قطعی در دست نیست. حوالی ساعت 15 روز گذشته شرکت نفت فلات قاره در وب‌سایت خود نوشت که با افزایش تعداد شناورها، غواصان و نیروهای امدادی در محدوده احتمالی سقوط بالگرد سانحه‌دیده در آب‌های خلیج‌فارس، عملیات جست‌وجو برای یافتن سرنشینان ناپدید شده این بالگرد شدت گرفته است.
در ادامه این خبر عنوان شده بود: «در حال حاضر و با سپری شدن بیش از 15ساعت از بروز سانحه سقوط بالگرد اجاره‌یی شرکت نفت فلات قاره ایران، بیش از 6فروند شناور و ده‌ها نفر از نیروهای امدادی در حال جست‌وجو برای یافتن علی فتاحی (خلبان) و بهروز موسوی از سرنشینان بالگرد سانحه‌دیده هستند.»
بهرام نریمانیان سخنگوی کمیته بحران شرکت نفت فلات قاره در حوالی ساعت 16 روز گذشته درباره آخرین وضعیت عملیات امداد برای نجات جان این 2 سرنشین به «تعادل» گفت: «اخباری که ما منتظر قطعی‌تر شدن آن هستیم، از این حکایت دارد که بدنه هلیکوپتر توسط شناورها روی آب دیده شده و شناورها به سوی آن در حرکت هستند.»
طبق آخرین اخباری که عصر دیروز در این باره انتشار یافت لاشه بالگرد سقوط کرده در آب‌های خلیج‌فارس پیدا شد. خبر دریافتی از ستاد مدیریت بحران شرکت نفت فلات قاره ایران از پیدا شدن لاشه بالگرد سانحه‌دیده در چند مایلی محل حادثه به‌طور واژگون حاکی است.
براساس اطلاع‌رسانی شبکه اطلاع‌رسانی نفت و انرژی، شانا، «با وجود توفانی بودن دریا و شدت امواج، شناورهای شرکت نفت فلات قاره ایران با امکانات لازم در محل حادثه حضور دارند و تلاش‌ها جهت امکان راهیابی غواصان به درون کابین بالگرد برای یافتن سرنشینان ناپدید شده آن در حال انجام است».
