موضع‌گیری عربستان علیه آژانس بین‌المللی انرژی
کشمکش بر سر نقطه پایان توافق نفتی
گروه انرژی
کشمکش میان تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان نفت خام، در یکى از بی‌سابقه‌ترین حالت‌های خود قرار گرفته است. در حالی که مصرف‌کنندگان به طرق مختلف به دنبال اقناع تولیدکنندگان برای توقف طرح کاهش تولید هستند، کشورهای نفت‌خیز و در راس آنها عربستان‌سعودی نشان می‌دهند که دنبال زنده کردن رویای نفت 100دلاری هستند. دیروز و در جریان گردهمایی وزرای نفت کشورهای اوپک و غیراوپک در جده، خالد الفالح وزیر انرژی عربستان به طرز بی‌سابقه‌یی علیه آژانس بین‌المللی انرژی موضع گرفته و اعلام کرد که نباید به صداهای مزاحمی که می‌گویند «ماموریت تمام شده است» گوش کنیم. آژانس بین‌المللی انرژی در تازه‌ترین گزارش ماهانه خود بخشی را با عنوان «پایان ماموریت» نگاشته و تشریح کرده بود که طرح کاهش تولید نفت خام اوپک و غیراوپک به نتیجه رسیده و هدف آن محقق شده است. الفالح اما این اظهارات را برنتابیده و گفته است پایان یافتن این طرح با فکر و تدبیر بسیار زیادی صورت خواهد گرفت، طوری که موجب «بهت» بازار نشود. نشست روز جمعه در جده که از قبل نیز موجب افزایش سطح قیمت‌ها شده بود، محلی برای ترسیم حدودی چارچوب همکاری میان اوپک و غیراوپک و در راس آنها عربستان‌سعودی و روسیه نیز بود. الکساندر نواک وزیر انرژی روسیه و خالد الفالح وزیر انرژی عربستان هر دو بخش مهمی از صحبت‌های خود را بر لزوم گسترش همکاری وزرای سال 2018 که پایان طرح کاهش تولید نفت خام است، اختصاص دادند. گزارش «تعادل» از مهم‌ترین رویدادهای نشست روز گذشته در جده را در ادامه می‌خوانید.
«ما باید صبور باشیم، ما نباید پیش از آنکه چیزی قطعی شود درباره آن تصمیم‌گیری کنیم. ما نباید بدون آگاهی کامل از مخاطرات واقعی و کمبودها، از خودراضی شویم و به صداهای گمراه‌کننده که مى‌گویند ماموریت به پایان رسیده است، گوش کنیم. من فکر می‌کنم ما هنوز کارهایی را برای انجام دادن پیش رو داریم.» این اظهارات خالد الفالح وزیر انرژی روسیه در پاسخ به خبرنگار سی‌ان‌بی‌سی است. اظهاراتی که بلافاصله به تیتر یک بسیاری از رسانه‌ها و همچنین توییتر تبدیل شد. آژانس بین‌المللی انرژی که عرفا، طرف مصرف‌کنندگان انرژی قرار دارد هفته گذشته در بخشی از گزارش ماه مارس خود نوشت: «قرار نیست که ما، از طرف کشورهای عضو توافق وین، اعلام کنیم که «ماموریت انجام شد»، اما اگر برآوردهای ما دقیق باشند، به نظر می‌رسد که این اتفاق افتاده است.» مبنای IEA برای چنین اظهارنظری، بخشی از توافق اوپک و غیراوپک است که در آن هدف از توافق «کاهش ذخایر تجاری نفت خام به سطح معمول» عنوان شده است. قید «معمول» اما می‌تواند دیدگاه‌های مختلفی را شامل شود. در حالی که IEA متوسط 5 ساله را به‌عنوان «معمول» در نظر گرفته است. الفالح روز جمعه و در جریان گردهمایی جده گفته سطح ذخایر هنوز بالاتر از حد «معمول» است.
الفالح در اظهارات روز گذشته خود عنوان کرده است که چنانچه تصمیمی برای متوقف کردن طرح کاهش تولید و خروج همکاری مشترک از بازار گرفته شود این خروج طوری صورت خواهد گرفت که برای بازار بهت‌آور نباشد. وزیر انرژی عربستان‌سعودی به خبرنگاران گفته است که میان تولیدکنندگان نفت خام، درخصوص گسترش همکاری‌ها در بازار نفت اجماع کلی وجود دارد. او توضیح داده که چارچوب همکاری گسترش خواهد یافت و این اجماعی نوظهور است که باید روی آن کار انجام داد.
صحبت‌ها پیرامون گسترش مدل همکاری اوپک و غیراوپک از چندی پیش مطرح شده بود اما شاید جدی‌ترین اظهارنظرها درخصوص آن را باید به اظهارات روز گذشته الکساندر نواک وزیر انرژی روسیه و خالد الفالح وزیر انرژی عربستان اختصاص داد. وزیر انرژی عربستان، بزرگ‌ترین صادرکننده نفت خام جهان عنوان کرده است که ما در حال تعیین چارچوبی دراز مدت ورای سال 2018 هستیم.
به گزارش «تعادل»، الکساندر نواک نیز گفته است که برای تداوم همکاری میان کشورهای عضو اوپک و غیراوپک «زمینه بسیار مناسبی» وجود دارد. الکساندر نواک وزیر انرژی روسیه، در شهر جده اظهار داشت: «ما زمینه خوبی را برای همکاری آتی میان کشورهای اوپک و غیراوپک حتی فراتر از آنچه در نص بیانیه توافق آمده است فراهم کرده‌ایم.»
البته وزیر انرژی عربستان تاکید کرده که گسترش همکاری میان اوپک و غیراوپک به معنای این نیست که طرح کاهش تولید لزوما با همین مختصات ادامه خواهد یافت. وزیر انرژی روسیه همچنین عنوان کرده است: «هم مصرف‌کنندگان و هم تولیدکنندگان نفت انتظار دارند تا ما وحدت نظر خود را حفظ کنیم تا ثبات و رشد بازار تامین شود.»
بازارهای نفت خام نیز روز پنج‌شنبه و پیش از آغاز نشست جده، سیگنال‌های مثبتی را درخصوص نتایج آن ارسال کردند که از اعتماد به این همکاری حکایت داشت. قیمت نفت، در روز پنج‌شنبه نیز به رشد خود ادامه داد و به سطوحی رسید که از میانه سال 2014 تاکنون مشاهده نشده بود. این افزایش پس از آن اتفاق افتاد که منابع آگاه به رویترز خبر دادند که عربستان به دنبال آن است که قیمت‌ها حتی از سطح کنونی هم بالاتر بروند. در چنین شرایطی، کاهش تولید نفت‌خام امریکا، عامل دیگری شد که رشد قیمت‌ها تقویت شود.
با این رشد، قیمت نفت پایه برنت، به 74.75 دلار در هر بشکه رسید که از 27 نوامبر 2014 تاکنون سابقه نداشت است. در آن روز، اوپک تصمیم گرفت که با تمام توان اقدام به تولید نفت کند تا سهم بازارش حفظ شود. همین اقدام نیز باعث شد تا قیمت نفت در سال 2015 به 27 دلار در هر بشکه سقوط کند.
قیمت نفت خام وست‌تگزاس‌اینترمدییت نیز در قراردادهای آتی با 98 سنت افزایش و به 68.45دلار در هر بشکه رسید. قیمت این شاخص نفتی، پیش از این به 69.56 دلار در هر بشکه رسیده بود که بالاترین قیمت از 28 نوامبر 2014 به شمار می‌رفت.
روز چهارشنبه، رویترز گزارش داد که عربستان‌سعودی از رسیدن قیمت نفت به 80 دلار و حتی 100 دلار در هر بشکه، خوشحال خواهد شد و این اظهارنظر نشانه‌یی از آن است که ریاض به‌دنبال ایجاد تغییر در توافق کاهش عرضه نیست. براساس اخباری که از 2 منبع آگاه درباره پنل فنی مشترک بین اعضای اوپک و غیراوپکی توافق کاهش تولید به گوش رسیده، اشباع جهانی نفت، عملا ازبین رفته است. این موضوع را تا حدی باید ناشی از توافق کاهش عرضه اوپک و هم‌پیمان‌های آن دانست که از ژانویه 2017 تاکنون برقرار است.
یکی از منابع آگاه، بیان کرد که براساس یافته‌های کمیته فنی مشترک اوپک، میزان ذخایر نفت خام کشورهای توسعه یافته در ماه مارس، تنها 12میلیون بشکه بالاتر از میانگین 5 ساله آن بوده است. این سخن به معنای آن است که هدف اولیه اوپک برای رساندن ذخایر تجاری جهان به سطح میانگین 5 ساله آن محقق شده است. با این حال، تعدادی از وزرای نفت اوپک اعلام کرده‌اند که باید معیارهای دیگری نیز (برای سنجش موفقیت) در نظر گرفته شوند. در هر صورت، در شرایطی که قیمت‌های نفت به‌طور کلی افزایش یافته‌اند، اختلاف قیمت بین آنها نیز در حال تغییر است. روز پنج‌شنبه و با تغییرات حاصل شده در بازار، قیمت هر بشکه برنت 4.30 دلار بالاتر از هر بشکه شاخص نفتی دوبی قرار گرفت. این اختلاف قیمتی که از ماه نخست 2016 تاکنون سابقه نداشته، در پی عملکرد قوی شاخص نفتی اروپایی اتفاق افتاده است.
افزایش اختلاف قیمتی، مصرف‌کنندگان آسیایی نفت را تشویق می‌کند که نفت خام مورد نیاز خود را از روسیه و خاورمیانه خریداری کنند که براساس شاخص دوبی قیمت‌گذاری می‌شود. این موضوع به معنای آن است که کشورهای آسیایی نفت کمتری از تولیدکنندگان حوزه آتلانتیک خریداری خواهند کرد که قیمت نفت‌شان براساس شاخص برنت قیمت‌گذاری می‌شود.
نکته قابل‌توجه این است که اکنون رسانه‌های بین‌المللی که اغلب وابسته به کشورهای مصرف‌کننده نفت خام هستند سعی در تثبیت این طرز فکر دارند که نقطه فعلی نقطه‌یی مناسب برای پایان بخشیدن به توافق کاهش تولید است.
بازارها در روز جمعه و همزمان با اظهارات وزرای انرژی روسیه و عربستان‌سعودی نیز واکنشی محتاطانه داشتند. فیوچرهای نفت برنت در ساعت
45:6 صبح به وقت گرینویچ چهار سنت نسبت به روز گذشته کاهش قیمت داشت تا 73 دلار و 74 سنت در هر بشکه معامله شود. قیمت نفت وست‌تگزاس اینترمدییت نیز با 13 سنت کاهش به 68 دلار و 16سنت در هر بشکه رسید.
