حمایت از ابزار پرطرفدار مالی

گروه بورس  مسعود کریمی

در شرایطی که طی سال‌های اخیر یکی از اهداف اصلی مجموعه بازار سرمایه، توسعه ابزارهای نوین مالی بوده و همواره در برنامه‌های سالانه مدیران بورس‌های کشور تقویت بازار مشتقه در بخش سهام و کالا را شاهد هستیم، روز گذشته خبری عجیب مبنی‌بر نظر بانک مرکزی بر توقف معاملات آتی سکه منتشر شد. البته با توجه به مزایای فراوان و شهرت بالای بازار قراردادهای آتی در دنیا به نظر نمی‌رسد که مسوولان اقتصادی با این موضوع موافق باشند و این خبر بیشتر به یک شایعه یا نظر شبیه است. بر این اساس «تعادل» نظر کارشناسان اقتصادی را درخصوص بازار قراردادهای آتی و مزایای آن برای اقتصاد جویا شده که در ادامه می‌خوانید.

 این خبر شایعه است

مهدی رفیعی، کارشناس اقتصادی درخصوص پیشنهادات مطرح شده تعطیلی بازار آتی سکه در گفت‌وگو با «تعادل» عنوان کرد: اخبار شنیده شده درخصوص تضعیف بازار آتی سکه یک شایعه است چراکه بعید است مجموعه بانک مرکزی درصدد تضعیف یکی از ابزارهای مالی شناخته شده در دنیا باشد.

این کارشناس اقتصادی اظهار کرد: بازار مشتقه در بسیاری از بازارهای دنیا کاربرد دارد و امروزه کشورهای زیادی توانسته‌اند با استفاده از این قبیل ابزارها بر قیمت‌های بین‌المللی تاثیرگذار باشند.

وی با بیان اینکه بازار مشتقه متاثر از پیش‌بینی افراد در ارتباط با آینده بازار‌‌هاست، افزود: توسعه بازار قراردادهای آتی یکی از برنامه‌های اصلی بازار سرمایه در بخش سهام و کالا به شمار می‌رود و در صورت تضعیف این بازار یکی از جذاب‌ترین ابزارهای بازار سرمایه کنار می‌رود که الیته این اتفاق خیلی بعید است.

وی تاکید کرد: تجربه اقداماتی که به محدودیت بازارها و ابزارها منجر شده است به وضوح نشان می‌دهد که اقتصاد بسته، فساد می‌آورد و اگر سرمایه‌گذاران را از ابزاری شفاف و شناخته شده همچون قرارداد‌های آتی محروم کنیم بدون شک سرمایه‌ها در مسیری خطرناک برای اقتصاد کشور قرار می‌گیرد.

این کارشناس اقتصادی با اشاره به راه‌اندازی معاملات آتی سکه نیز تصریح کرد: معاملات سکه اواخر سال 1386 کلید خورد و عملا از سال 1387 در مدار قرار گرفت. تا پیش از راه‌اندازی این بازار، معاملات فردایی در بازار آزاد رواج گسترده‌یی داشت و افراد بدون تضامین مناسب و در فضایی غیرشفاف اقدام به معامله سکه می‌کردند. اما این افراد در زمان‌های پر نوسان بازار با انواع اختلافات قضایی و عمل نکردن به تعهدات روبه‌رو می‌شدند که امروز فضایی شفاف، قانونمند و بدون ریسک در مقابل سرمایه‌گذاران در بورس کالا فراهم است.

وی عنوان کرد: درحال حاضر بازار نقدی یا بسته شده است یا به صورت ضعیف عمل می‌کند. در صورتی که بازار مشتقه را همانند این بازار به صورت بسته نگه‌داری کنیم عملا در اقتصاد زمینه‌یی برای فعالیت وجود نخواهد داشت و بدون شک بازار‌های سیاه و زیرزمینی نیز جان دوباره‌یی خواهند گرفت.

 این کارشناس اذعان کرد: درحال حاضر معاملات در بازار مشتقه به صورت شفاف صورت می‌گیرد. این شفافیت در حوزه‌هایی ازجمله خریداران، فروشندگان و قیمت وجود دارد و در صورتی که سرمایه‌ها در این بازار نبود به سمت معاملات نقدی و بازار سیاه کشانده می‌شد و تبعاتی برای اقتصاد کشور داشت.

 جلو‌گیری از پول‌شویی

در سویی دیگر ابوالقاسم حکیمی‌پور، دانشیار دانشگاه علامه طباطبایی در گفت‌وگو با «تعادل» بیان کرد: طی چند وقت گذشته التهاباتی درخصوص نرخ ارز و تحولات آن در جامعه ایجاد شد و در این بین افزایش نرخ ارز رابطه بسیار نزدیک و مستقیمی با نرخ طلا و مسکوکات دارد.

این کارشناس اقتصادی به لزوم تقویت بازار قراردادهای آتی اشاره کرد و افزود: بازار قراردادهای آتی ازجمله معاملات آتی سکه باید مورد توجه و حمایت قرار بگیرد. یکی از پیش‌شرط‌های FATF راه‌اندازی بازار آتی بوده و این پیشنهاد در مجلس نیز مطرح شده است. این درحالی است که بازار آتی ازجمله بازار آتی سکه نقش بسزایی در جلو‌گیری از پول‌شویی و ایجاد چارچوبی در کارنامه اقتصادی ایران خواهد داشت.

 ابوالقاسم حکیمی‌پور گفت: از سال 1974 در برخی از کشور‌ها معاملات فیوچرز درحال انجام است و نشان می‌دهد که این نوع معاملات از انحراف در داد و ستد‌ها جلوگیری می‌کند و در کشور ما نیز با توسعه قراردادهای آتی در بازار کالایی کشور می‌توان در مقابل بسیاری از ریسک‌های بازار در امان ماند.

 مخالفت مجلس با بانک مرکزی

افزون بر این محمدرضا پورابراهیمی، رییس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی نیز در این باره گفت: مجلس شورای اسلامی با اقدامات بانک مرکزی درخصوص بازار آتی سکه مخالف است چراکه این کمیسیون معتقد بوده که با تصحیح مکانیسم‌ها می‌توان بازار فعلی سکه کشور را به جاده اصلی خود بازگرداند. به گزارش بورس نیوز وی ادامه داد: ارائه سکه در بورس‌کالا نشانگر شفافیت و قابل رصد بودن این بازار است اما زمانی که بازار آتی سکه بازنشسته شود طبیعتا نه ‌تنها این بازار به مسیر اصلی خود بازنمی‌گردد بلکه به خاطر سوءمدیریت مسوولان این بازار تبدیل به بازاری زیرزمینی خواهد شد.

رییس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه بانک مرکزی باید مساله را حل کند نه اینکه صورت‌ مساله را پاک کند، تاکید کرد: تبدیل پارامترهای شفاف اقتصادی به پارامترهای غیرشفافی که تحت مدیریت نهاد‌های پولی و مالی کشور اجرایی شده، نتیجه‌یی جز عملکرد منفی مسوولان را تاکنون در برنداشته و تنها اقتصاد ملی تحت چنین تصمیماتی متضرر شده است.

پورابراهیمی با اشاره به حضور سیف در مجلس درخصوص همین مساله نیز گفت: سه‌شنبه هفته گذشته زمانی که درخصوص این مساله سخن گفته ‌شد و به تعبیری اعلام‌ شد که این اقدام در بازار طلا اثر منفی به دنبال نخواهد داشت به بانک مرکزی اعلام شد که برای نظارت بر میزان نوسانات بازار آتی سکه باید چارچوب‌های نظارتی و مکانیسم‌های این بازار را اصلاح کند. وی گفت: تعطیلی بازار آتی سکه درگرو تصمیم نهایی دولت بوده اما مجلس با چنین تصمیمی کاملا مخالف بوده و معتقد به اصلاح مکانیسم‌هاست.