خوب، بد، زشت افزایش قیمت نفت

 داریوش صارمی    

تحلیلگر اقتصادی

 به یاد داریم که قیمت نفت در سال 2007 با افزایشی معادل 60 درصد از مرز 100دلار برای هر بشکه عبور کرد. قیمت بالای نفت چندین سال بازارهای جهانی را تحت تاثیر قرار داد به نحوی که مصرف‌کنندگان نفت را با مشکلات عمده‌یی مواجه کرد. در بازه زمانی سال‌های 2007 الی 2015 همزمان با افزایش قیمت جهانی نفت، تولیدکنندگان نفت شیل رغبت بیشتری برای تولید و وارد شدن به بازار پیدا کردند به طوری که در ابتدای سال 2016میلادی به دنبال وارد شدن نفت شیل به بازار، بازار جهانی نفت با کاهش شدید قیمت مواجه شد.

نگرانی اعضای اوپک و سایر تولید‌کنندگان غیراوپک از قیمت 26دلار برای هر بشکه قابل درک بود. وابستگی بودجه‌یی دو کشور روسیه و عربستان به درآمدهای نفتی، مسکو و ریاض را وادار کرد تا اختلافات سیاسی را در موضوعاتی نظیر ایران و سوریه کنار بگذارند و چاره‌یی برای افزایش قیمت نفت بیندیشند. نزدیکی این دو کشور عامل اصلی ایجاد توافقی میان اوپک و چند کشور تولید‌کننده دیگر بود که براساس آن حدود 1.9میلیون بشکه از تولید نفت جهانی کاهش یافت، توافقی که در ۱۶ماه گذشته همچنان پا برجا مانده است.

این اتفاق سبب سیر صعودی قیمت نفت در بازارهای جهانی شده است.

در کنار این موضوع اتفاق دیگری هم بر افزایش قیمت نفت تاثیر گذاشته است به طوری که در چند روز گذشته با توجه به نزدیک شدن تاریخ 12مه و احتمال خروج امریکا از توافق برجام قیمت نفت از مرز 75دلار برای هر بشکه عبور کرد.

هر چند افزایش قیمت نفت در چند روز گذشته بر اثر نگرانی بازار از خروج احتمالی امریکا از برجام موقتی است اما زمزمه‌های کارشناسان نفتی عربستان و روسیه بر سر ادامه توافق کاهش تولید در بازه زمانی 10ساله می‌تواند عامل موثری برای عبور قیمت نفت از مرز 100دلار باشد. گرچه تلاش عربستان برای رسیدن به این قیمت به دلیل افزایش سهام شرکت آرامکو و در پی آن عرضه عمومی سهام آن قابل درک است. ولی نباید از یاد برد براساس تجربه سال‌های گذشته از قیمت بالای نفت همواره کشورهای تولید‌کننده با دو آسیب جدی روبه‌رو هستند. نخست آنکه قیمت بالا مجددا کشورهای مصرف‌کننده را به سراشیبی رکود هدایت کرده و در نتیجه از خرید نفت سر باز زده و بازار با کاهش تقاضا مواجه خواهد شد. دوم، قیمت بالای نفت به اندازه کافی تولیدکنندگان نفت شیل را برای ورود مجدد به بازار ترغیب می‌کند، هجوم نفت شیل به بازار منجر به افزایش عرضه شده و در نتیجه کاهش قیمت را به همراه دارد.

همچنین نباید از این مهم غافل بود که افزایش بی‌رویه قیمت نفت، کارشناسان حوزه انرژی را تحریک کرده تا با شتاب بیشتری به سمت انرژی‌های غیرفسیلی مانند انرژی خورشیدی روی آورند. گرچه محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان در سفر اخیر خود به امریکا از توافق 10 یا حتی 20ساله با روسیه برای کاهش تولید نفت سخن به میان آورده است ولی نباید فراموش کرد که تحولات سیاسی منطقه می‌تواند همکاری روسیه و عربستان را به خطر بیندازد. اگر همکاری بین دو کشور پایان یابد لاجرم توافق نفتی کشورهای عضو اوپک و سایر کشورهای تولید‌کننده قوام نخواهد داشت در آن صورت با افزایش عرضه مجدد 1.9میلیون بشکه در روز مجددا شاهد سقوط قیمت‌ها خواهیم بود.