ایران از بازار انرژی حذف شدنی نیست
مدیرعامل شرکت ملی نفت: تصمیم ترامپ روی فروش سنتی نفت ایران اثری ندارد
گروه انرژی نادی صبوری- علیرضا کیانی
تمام خروجی‌هایی که در اطراف اتوبان چمران به محل نمایشگاهها در کنار باشگاه انقلاب منتهی می‌شود، قفل هستند. مردم با لباس‌های اغلب رسمی و کیف به دست از ترافیک کلافه شده و پیاده از گوشه و کنار خیابان سئول راهی درب نمایشگاه می‌شوند. این راهی است که به بیست و سومین نمایشگاه نفت، گاز و پتروشیمی منتهی می‌شود. در کشوری که عمده بودجه به درآمد نفتی وابسته است، غیرطبیعی نیست که نمایشگاهی مرتبط با این حوزه، با چنین استقبالی روبه‌رو شود. در واقع برای بسیاری از شرکت‌ها، اینجا نقطه‌یی محسوب می‌شود که می‌توانند خود را به سهمی از درآمد نفتی کشور متصل کنند و شاید به نوعی نشان بدهند که قدرت و تمول این را پیدا کرده‌اند که غرفه‌یی را در نمایشگاه گران‌قیمت تهران اجاره کنند. نمایشگاه بیست و سوم نفت اما در فاصله 6 روز تا تاریخی برگزار شد که ممکن است روی صنعت نفت ایران نیز تاثیر بگذارد. شاید همین باعث شد که با فاصله اندکی تا روز
12 مه و تصمیم‌گیری دونالد ترامپ درخصوص نقش امریکا در برجام، بیژن زنگنه پیامی را به جهان مخابره کند. این پیام که «ایران از بازار انرژی حذف شدنی نیست.» علی کاردر مدیرعامل شرکت ملی نفت نیز در نشستی خبری که در جریان نمایشگاه برگزار شد، عنوان کرد که بعید است تصمیم ترامپ روی فروش سنتی نفت خام ایران تاثیر بگذارد. او همچنین عنوان کرد که چند قرارداد فروش بلندمدت (یک تا دو ساله) نفت خام ایران در ماه مارس تمدید شده‌اند.
مراسم افتتاحیه بیست و سومین نمایشگاه نفت، گاز و پتروشیمی دیروز در فضای باز محل دایمی نمایشگاه‌های بین‌المللی و با حضور بیژن زنگنه وزیر نفت و چند مقام از کشورهای دیگر برگزار شد. هر چند اگر مبنا را بر قیاس با سال‌های گذشته بگذاریم چه در سطح داخلی و چه در سطح خارجی، نمایشگاه نفت مورد توجه کمتری قرار گرفت. غیر از نمایندگان شرکت‌های بین‌المللی حاضر در نمایشگاه، وزیر انرژی آذربایجان و معاون رییس‌جمهور کرواسی میهمانان خارجی مراسم افتتاحیه را تشکیل می‌دادند. بیژن زنگنه وزیر نفت ایران اما، مهم‌ترین بخش اظهارات خود در این مراسم را به انتهای آن موکول کرد. او در بخش پایانی صحبت‌های خود، لحن را تغییر داده و با صدایی رسا‌تر پیام ایران در موضع فعلی را به جهان مخابره کرد.
وزیر نفت گفت: «ایران قریب به 110 سال است که در بازار جهانی انرژی ایفای نقش می‌کند و در تمام این مدت از آزادی تبادل انرژی و امنیت انرژی در بازارهای جهانی و همین‌طور غیرسیاسی بودن این بازار صیانت کرده و همواره بر این نکته تاکید داشته که سیاسی کردن بازار انرژی ازجمله از طریق اعمال محدودیت‌های مالی بازرگانی و تکنولوژیک درنهایت نه‌تنها بر کشورهای تولید‌کننده بلکه بر مصرف‌کنندگان بزرگ هم در این بازار لطمه وارد می‌کند و این کاری است که به نفع هیچ کس در این بازار در میان‌مدت و درازمدت نخواهد بود.»
وزیر کهنه‌کار نفت ایران در ادامه عنوان کرد: «ما کاملا نظرمان این است که بازار انرژی باید غیرسیاسی باشد و سیاست را در این بازار دخالت ندهند چون موجب اختلال در روند توسعه و روند تبادلات و تعاملات در بازار خواهد شد. در زمینه قیمت نفت نیز، ایران همواره طرفدار قیمت‌های معقول برای نفت بوده که هم تولیدکنندگان را تشویق به تولید بیشتر نفت کند و در هم در جریان رشد اقتصادی جهانی اختلالی ایجاد نکند.» او ادامه داد: «به ویژه این قیمت‌ها به نحوی نباشد که مرتبا بازار دستخوش نوسان‌های مداوم هر چند سال یک‌بار در حوزه قیمت باشد.»
در وضعیتی که بسیاری از تحلیلگران جهانی اعتقاد دارند عربستان‌سعودی به‌دلیل تصمیم بر عرضه شرکت نفتی آرامکو تلاش دارد قیمت‌های نفت را بالا نگه دارد، زنگنه در اظهارنظری قابل توجه عنوان کرد: «در شرایط کنونی هم ما مدافع قیمت‌های بالای نفت نیستیم گرچه تنش‌های مصنوعی و نه عوامل پایه‌یی بازار در شرایط فعلی موجب بالا رفتن قیمت نفت شده است.»
وزیر نفت ایران که پیش از این موفق شد ایران را از اجرای طرح کاهش تولید نفت خام معاف کند در بخش دیگری از سخنان مهم خود عنوان کرد: «ایران کشوری نیست که کسی بتواند از آن در بازار جهانی نفت و در حوزه انرژی چشم‌پوشی کند. ایران قابل نادیده گرفته شدن نیست.»
زنگنه در ادامه عنوان کرد: «ممکن است که بخواهند توسعه ما را به تاخیر بیندازند اما به اتکای ظرفیت عظیمی که از نظر توانمندی اجرا و ساخت تجهیزات و پیمانکاری و حتی تامین منابع کشور وجود دارد، ان‌شاءالله برنامه خودمان را ادامه می‌دهیم.»
وزیر نفت ایران البته بلافاصله به‌طور شفاف توضیح داد که ایران از محدودیت استقبال نمی‌کند، او بخش پایانی پیام خود را به نیازهای صنعت نفت ایران به سرمایه و تکنولوژی اختصاص داده و خطاب به حاضران عنوان کرد: «البته ما خواستار هیچ محدودیتی نیستیم و فکر می‌کنیم. ما می‌خواهیم با شرکت‌های غربی، هندی و چینی و شرکت‌های روسی و آسیایی و... کار کنیم. ما علاقه‌مند به فناوری هستیم.»
او اضافه کرد: «ما برای توسعه صنعت نفت‌مان به‌ویژه در بخش بالادستی به فناوری برجسته و بهتر نیاز داریم که اقتصاد طرح‌ها و نفع درازمدت ما را تامین می‌کند. اما به هر حال ما متوقف نخواهیم شد و جلو خواهیم رفت.»
وزیر نفت در پایان عنوان کرد: «این نمایشگاه هم نمونه‌یی برای همین است که ما می‌توانیم کارهای بزرگی را به اتکا و کمک همدیگر انجام دهیم. من برای همه میهمان‌هایی که در اینجا حضور دارند آرزوی توفیق دارم و امیدوارم در روزهایی که در اینجا در کنار همدیگر هستید، بتوانید بنیان‌های جدیدی را برای کسب و کار بهتر و تلاش بهتر برای کار نه تنها در ایران که در منطقه با هم تدبیر کنید.»
اما همان‌طور که پیش از این عنوان شد این پیام زنگنه بخش آخر صحبت‌های وی را تشکیل می‌داد. او در بخش نخست صحبت‌هایش نیز شمایی کلی از برنامه‌های وزارت نفت برای ایجاد اشتغال در این بخش مطرح کرد. زنگنه در این زمینه گفت: «برای فعال کردن صنایع و پیمانکاران ایرانی، در بخش صنعت نفت که امروز موضوع بحث ما است به معنای عامش که بالادستی نفت باشد یا پایین دستی نفت و گاز باشد و پتروشیمی باید تقاضا ایجاد کرد. پیش‌نیاز ایجاد تقاضا هم باید منابع مطمئن قابل اتکا برای سرمایه‌گذاری تامین شود وگرنه اجرا و شروع طرح‌هایی که منابع لازم برای اجرای آنها تامین نشده موجب ورشکستگی و بیچارگی پیمانکار و سازنده ضایع شدن کارفرما می‌شود.»
او در بخش دیگری از صحبت‌های خود گفت: «چنانکه پیش‌بینی مجلس بوده و در دولت تایید کرده، در 5 سال آینده به 200 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز داریم. بخش مهمی از این سرمایه‌گذاری باید از محل منابع خارجی تامین شود. ما در این کار ارجاع به منابع خارجی هم منابع را لازم داشتیم و هم تکنولوژی و مدیریت را.
برای اینکه بازیافت نفت در بخش بالادستی بالا رود و ما بتوانیم با بازیافت بالا از منابع‌مان استفاده کنیم.» وزیر نفت اضافه کرد: «اما ما باز هم به‌دنبال ارجاع کار به شرکت‌های داخلی هستیم و در همین زمینه طرحی برای واگذاری بهره‌برداری و نگهداشت چند میدان نفتی به شرکت‌های خصوصی به شورای اقتصاد رفته است.»
قراردادهای فروش نفت ایران
تمدید شدند
علی کاردر مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران دیروز و پس از پایان‌گیری مراسم افتتاحیه نمایشگاه بیست و سوم نفت، گاز و پتروشیمی نشست خبری را برگزار کرد. نشستی که حاوی نکاتی مهم و کلیدی بود. یکی از مهم‌ترین نکات نشست علی کاردر توضیح وضعیت فروش نفت ایران در صورت خروج امریکا از برجام بود. کاردر تصریح کرد که ایران در فروش سنتی نفت خام خود مشکلی پیدا نخواهد کرد. او خبر داد که همین حالا هم بسیاری از قراردادهای بلندمدت نفت خام ایران تجدید شده‌اند که یک الی 2 سال ادامه خواهند داشت.
مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران دیروز عنوان کرد که ایران توانسته است، تولید نفت خام خود را به 4 میلیون بشکه در روز برساند اما به‌طور مستمر نمی‌تواند روی تولید 4 میلیون بشکه در روز بماند. کاردر افزود: «اکنون تولید را روی 3میلیون و 900 هزار بشکه مستمر حفظ کردیم.»
علی کاردر در ادامه گزارشی از جزئیات برنامه‌های افزایش تولید نفت خام ایران در سال گذشته مطرح کرد که در نهایت باعث شده‌اند، تولید نفت خام ایران در سال 1396 نسبت به سال 1395 معادل 120 هزار بشکه در روز افزایش یابد. البته این افزایش صرفا توانسته است جای خالی بشکه‌هایی که از افت تولید میدان‌ها ناشی شده‌اند را پر کند.
او در بخش دیگری از صحبت‌های خود به موضوع مهم «تصمیم برای تغییر نظام مهندسی اجرای پروژه‌ها» در شرکت ملی نفت پرداخت. مدیرعامل شرکت ملی نفت در این زمینه گفت: «در گذشته ما کار مهندسی را انجام می‌دادیم و خرید تجهیزات نیز در همین راستا انجام می‌شد ولی حالا راهبرد عوض شده است. ما دیگر کالا نمی‌خریم تا در انبار نگهداری کنیم.»
در واقع در نظام جدید این پیمانکاران صاحب صلاحیت هستند که از سوی شرکت ملی نفت انتخاب شده و کالاها را خریداری می‌کنند.
کاردر با اشاره به اینکه با توجه به این تغییر، نمایشگاه نفت محل بسیار مهمی برای ارتباط میان پیمانکاران و تولیدکنندگان است، عنوان کرد: «کسانی که پیمانکار هستند باید تولیدکنندگان را در این نمایشگاهها شناسایی کنند. باید بدانند قیمت‌هایی که می‌دهند، چقدر است و چند می‌خواهند بخرند؟ البته ما دخالتی در قیمت و موارد اینچنینی نداریم و وظیفه ما نظارتی است.»
البته این تنها تغییری نیست که قرار است از این به بعد در ساختار فعالیت‌های شرکت ملی نفت ایران، شرکتی که 67 سال از عمر فعالیت‌هایش می‌گذرد، به وجود آید. مدیرعامل این شرکت در بخش بعدی اظهارات خود عنوان کرد که NIOC به دنبال این است که بهره‌برداری میدان‌ها را نیز به شرکت‌های خصوصی بسپارد.
هر چند شرکت‌های ایرانی در این زمینه تجربه چندانی ندارند و به همین خاطر این اتفاق تدریجی صورت خواهد گرفت.
تمام این موارد حاکی از این است که شرکت ملی نفت ایران دیگر استخدام سنتی انجام نمی‌دهد.
مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران، بخشی از صحبت‌های خود را به تاثیرات احتمالی خروج امریکا از برجام بر انعقاد قراردادهای نفتی ایران اختصاص داد. او در این زمینه عنوان کرد: «در مورد قراردادهای جدید نفتی ما اکنون به نقاط خوبی رسیدیم. در ابتدا ابعاد کار دقیق نبود و طرف‌های خارجی حرف قرارداد را متوجه نمی‌شدند و بعضی از بخش‌ها برای آنها روشن نبود. اکنون اما این وضعیت عوض شده است. حالا نیز 3 قرارداد در حال مذاکره داریم که به جدی شدن آنها امیدواریم.»
معاون وزیر نفت تصریح کرد: «در میان شرکت‌های طرف مذاکره، آن دسته از شرکت‌هایی که در امریکا حضور ندارند، قرص و محکم هستند و خودشان اعلام می‌کنند که با ما خواهند بود. در مورد دیگر شرکت‌ها نیز باید جلو‌تر برویم تا همه چیز مشخص شود. بخشی از تبعات روانی است و نمی‌توان بر اساس آن صحبت کرد.»
کاردر با تکرار مواضع بیژن زنگنه درباره «حذف‌ناپذیر بودن» ایران از بازار انرژی عنوان کرد: «ما همچنان در مورد قیمت تمام شده ارزان‌ترین کشور دنیا هستیم.»
معاون وزیر نفت دیروز همچنین از رویکرد جدیدی که برای تامین منابع پروژه‌ها در دستور کار شرکت ملی نفت قرار خواهد گرفت، صحبت کرد. طبق اظهارات کاردر، این رویکرد مبتنی بر ایجاد یک صندوق پروژه است که واحدهای سرمایه‌گذاری آن در بورس عرضه خواهد شد.
کاردر در این زمینه گفت: «این واحدها در روز عرضه بر مبنای دلار 4200 تومانی محاسبه خواهند شد، اما در زمان به نتیجه رسیدن پروژه به قیمت روز دلار سرمایه مردم بازگردانده می‌شود.
البته لازم است که ایرانی‌ها دارای حساب‌های ارزی باشند. اکنون با چند بانک صحبت کردیم که برای صاحبان کسب و کار، حساب‌های ارزی ایجاد کنند.»
معاون وزیر نفت عنوان کرد که به این ترتیب این نخستین بار در تاریخ ایران خواهد بود که منابع مردم به صورت «مستقیم» به پروژه‌های نفتی تزریق می‌شوند.
کاردر در بخش دیگر صحبت‌های خود عنوان کرد که صادرات نفت خام ایران در ماه آوریل به رکورد 2 میلیون و 600 هزار بشکه در روز دست پیدا کرده که حتی قبل از تحریم نیز این سطح وجود نداشته است.
گفتنی است، بیست و سومین دوره نمایشگاه نفت، گاز و پتروشیمی تا روز چهارشنبه 22 اردیبهشت برقرار خواهد بود.
